§13.7 Transplantaties en bloedtransfusies

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

Goedemorgen klas 4T

• Jas op de kapstok
• Rustig gaan zitten op je plaats
• Lesboek 4B op tafel (dicht)
• Schrijfmateriaal op tafel (pen)
• Laptop (dicht)
• Zachtjes met elkaar praten tot de les start

Weten we het nog?

• Infectie
• Algemene afweer
• Tuberculose
• Antistoffen
• Specifieke afweer
• Natuurlijke/kunstmatige immuniteit 
• Actieve en passieve immuniteit
• Baby's
• Vaccinatie bij dieren
• Allergie/hooikoorts

§13.7 Transplantaties en bloedtransfusies

Lesdoel

Je leert: 

• Welke problemen het afweersysteem veroorzaakt bij transplantaties en auto-immuunziekten
• Welke bloedgroepen er zijn 
• Welke rol bloedfactoren bij bloedtransfusies spelen
• Welke rol de resusfactor speelt bij een zwangerschap 

Transplantatie

Transplantatie

• Een aangetast weefsel of orgaan wordt vervangen door ander weefsel of orgaan
• Afkomst van de persoon zelf of van een donor (verwant persoon)
• Weefsel of orgaan van een donor kan zorgen voor afstotingsreactie
• Eiwitten op het getransporteerde weefsel of orgaan wordt herkent als lichaamsvreemde stof
• Lichaam maakt antistoffen tegen de antigenen

Auto-immuunziekte

Auto-immuunziekte 

• Lichaam herkent lichaamseigen eiwit niet meer
• Lichaam maakt antistoffen aan tegen dit eiwit
• Bijv. reuma; eiwit uit gewrichtskapsel wordt niet herkent

Bloedgroepen

• Op rode bloedcellen kunnen bloedfactoren voorkomen, lichaamsvreemd voor mensen die ze niet hebben
• De bekendste bloedfactoren zijn bloedfactor A en bloedfactor B
• Elk mens heeft bloed van een bepaalde bloedgroep, deze is erfelijk
• Mensen met bloedfactor A hebben bloedgroep A. 
  
• Er zijn ook mensen met bloedgroep B en AB
• Mensen zonder bloedfactor hebben bloedgroep O (staat voor 0)

Antistoffen

• Bloedplasma van elk mens bevat antistoffen tegen bloedfactoren die niet op rode bloedellen vooromen
• Bloedgroep A bevat bloedfactor A en antistoffen in het bloedplasma tegen bloedfactor B (anti-B) 
  
• Bloedgroep B bevat anti-A 
  
• Bloedgroep AB bevat geen antistoffen
• Bloedgroep 0 bevat anti-A en anti-B

Bloedtransfusie

• Iemand krijgt het bloed van een ander persoon, de donor
• Beste donorbloed is van dezelfde bloedgroep
• In noodgevallen kan een andere bloedgroep worden gegeven, bloed zonder antistoffen tegen de bloedfactor 
• De ontvanger mag geen antistoffen hebben tegen het te ontvangen bloed
• Gebeurt dit wel, dan gaat bloed samenklonteren 

Resusfactor

• Naast de bloedfactoren A en B is er een andere bloedfactor; de resusfactor
• 85% van de mensen heeft de resusfactor op de celmembranen van rode bloedcellen, resuspositief bloed (Rh+)
• Mensen zonder de resusfactor zijn resus negatief (Rh-)
• Rh- kunnen antiresus maken; de antistof tegen de resusfactor 
• Deze antistof wordt pas gemaakt als het in aanraking komt met Rh+
• Bloedgroep: A-/A+, B-/B+, AB-/AB+, O-/O+

Zwangerschap

• Resusfactor geeft problemen bij de zwangerschap
• Rh- moeder die zwanger is van een Rh+ kind
• Als bloed van het Rh+ kind in aanraking komt met het bloed van moeder met Rh-
  - moeder maakt dan antiresus aan 
  - dit heeft voor het 1e kind geen gevolgen (aanmaken antiresus gaat langzaam)
• Bij een volgende zwangerschap met een Rh+ kind  kan er antiresus bij het kind terecht komen
  - rode bloedcellen van het kind gaan dan samenklonteren en kapot
  - het kind kan hierdoor hersen- en nierbeschadiging oplopen (resuskind)
• Rh- moeder die zwanger is van een Rh+ kind krijgt in week 30 antiresus geïnjecteerd
  - moeder maakt dan geen antiresus aan 
  - bij een 2e zwangerschap van een Rh+ kind kan geen resuskind worden geboren

Bloedgroepbepaling

Bloedgroepbepaling d.m.v. drie testsera:

1. Een serum met anti-A
2. Een serum met anti-B
3. Een serum met antiresus

• testsera samenbrengen met een een druppelbloed van een persoon
• Goed mengen
• dan kijken of bloed samenklontert of onveranderd blijft

Verwerking

Maken:

• Opdr. 1 t/m 3, 4 punt 3, 5, 6 en 7 va. blz. 152

Klaar:

• Nakijken of laten controleren
• In rust iets voor jezelf doen (overleg)

Afsluiting

Je hebt geleerd:

• Wat een transplantatie is
• Wat een auto-immuunziekte is
• Welke bloedfactoren en bloedgroepen er zijn
• Welke antistoffen er in bloed kunnen zitten
• Waar op gelet moet worden bij een bloedtransfusie
• Wat de resusfactor is en wat dit betekent voor een zwangerschap
• Hoe een bloedgroep kan worden bepaald