7.3 Democratische revoluties: De Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.3 Verlichte ideeën in de praktijk (deel 2)

H4

Programma 

1. Opdracht: Franse Revolutie (10 min) 
2. Bespreken opdracht Franse Revolutie (10 min.)
3. Examenvraag Franse Revolutie (10 min.)
4. Pauze (5 min.)
5. Video + Uitleg: Democratische revolutie in Nederland (20 min.)
6. Vragen maken + bespreken (Rest van de les)

Lesdoelen 

1. Je kunt uitleggen dat de politieke situatie in de Republiek leidde tot de opkomst van revolutionaire ideeën

2. Je kunt uitleggen hoe de Franse Revolutie invloed had op de ontwikkelingen in de Republiek na 1795.

3. Je kunt beschrijven welke rol het bestuur van Napoleon speelde in Europa en hoe dit bestuur ten einde kwam

4. Je kunt de doelen van het Congres van Wenen benoemen en toelichten.

Opdracht (15 min.)

1. Ga naar Teams 
2. Open het document 'invuloefening 7.3' 
3. Gebruik par. 7.3 om dit schema in te vullen 
4. Niet alle info over de Franse Revolutie is te vinden in het boek. Gebruik in dat geval bijv. de wiki over de Franse Revolutie 
5. Klaar? Ga verder met de voorbereiding op 7.3  

Lezen: Par. 7.3 (Blz. 150 t/m 153)

Maken: Par. 7.3, vr. 1, 2, 4 en 5 (blz. 153)

Welke volgorde van gebeurtenissen hadden jullie bij opdracht 2? Geef alleen de cijfers.

Controlevraag (3p)

Twee gegevens over de veroordeling van Olympe de Gouges (schrijver van de Verklaring van de rechten van de vrouw en burger, Waarin zij beredeneerde dat vrijheid en gelijkheid voor alle Fransen gold en dus ook voor vrouwen):

1. In 1793 werd Olympe de Gouges ter dood veroordeeld na de publicatie van een pamflet waarin ze schreef dat de bevolking zou moeten kunnen kiezen welke staatsvorm Frankrijk zou moeten krijgen: een constitutionele monarchie of een republiek.
2. Een anonieme ooggetuige gaf kritiek op haar veroordeling, waarbij hij zei dat Olympe de Gouges gratie moest krijgen vanwege haar bijdrage aan de revolutie.

Licht beide gegevens toe door:

• uit te leggen dat de inhoud van het pamflet voor de jakobijnen reden was Olympe de Gouges ter dood te veroordelen en
• met een ander voorbeeld van het werk van Olympe de Gouges de mening van de ooggetuige dat zij had bijgedragen aan de revolutie te ondersteunen. 

Antwoord controlevraag

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• De jakobijnen/de radicalen waren de leiders van de republiek / stonden achter het besluit de koning te veroordelen, waardoor zij Olympe de Gouges vanwege haar bewering dat het volk ook mocht kiezen voor een constitutionele monarchie als tegenstander beschouwden (waarna

zij haar als 'vijand van de revolutie' ter dood veroordeelden) 2

• Door het schrijven van de 'Verklaring van de rechten van de vrouw' had Olympe de Gouges bijgedragen aan het verspreiden van de (democratische/verlichte) ideeën van de revolutie 1

Opmerking

Alleen als bij het antwoord op de eerste deelvraag wordt genoemd dat de jakobijnen/radicalen voorstander waren van de afschaffing van de monarchie / de republiek leiden, worden scorepunten toegekend. 

Keuzemenu 

Keuze 1: Doe mee met de reguliere les. Volg de instructies van de docent

Keuze 2: Ga zelfstandig aan de slag. Doe het volgende: 

• Lees 7.3 goed door
• Neem de lessonup 7.3 Democratische revoluties: De Republiek goed door en maak de vragen 
• Werk de leerdoelen van 7.3 uit (zie blz. 155). 

Maak een keuze! Niets doen is geen optie!

Opdracht (rest van de les)

1. We bekijken gezamenlijk de video 
2. Beantwoord ondertussen de vragen op het blad voor je 

Verlichting in Nederland

• De Verlichte ideeën drongen ook door tot de Nederlandse Republiek.  
• De ideeën over vrijheid en gelijkheid botsten met het heersende politieke systeem (Stadhouder + regenten) en dit leidde tot onvrede 

Republiek der Verenigde Nederlanden

Het bestuur was in handen van 

• kleine groep regentenfamilies 
  
• stadhouder Willem V (die zich als alleenheerser gedroeg!)
  

Daarnaast was de bevolking ontevreden over:

• economische achteruitgang
  
• verliezen van oorlogen tegen Engeland    
  

Uiteraard was het bestuur verantwoordelijk voor de misstanden. 

   

            

       

     

De onvrede komt ook naar voren in een pamflet, Aan het volk van Nederland, waarin de visie van de burgers die verandering wilden naar voren kwam

Joan Derk van der Capellen tot den Pol

Aan het volk van Nederland......

'Het land is van alle Nederlanders en niet alleen van de Prins van Oranje en zijn vrienden. Dat zij U behandelen als hun persoonlijk eigendom is schandalig. Alle mensen zijn vrij geboren. De één heeft over de ander niets te zeggen.' 

• De schrijver roept het volk op om in opstand te komen tegen de stadhouder (staatshoofd) van Nederland.

Verdeeldheid in de Republiek

Orangisten

Patriotten

- Vóór de stadhouder

- Vóór het oude regime, alles bij het oude houden

- Tegen de stadhouder en regenten

- Meer macht bij het volk

- Meer vrijheid

Patriotten 

• De patriotten organiseerden zich in vrijkorpsen, waarmee ze stadsbesturen dwongen om af te treden (zodat de weg vrij was voor een nieuw gekozen bestuur).
• Het bestuur in  Den Haag kwam onder druk te staan. Willem vluchtte  naar Nijmegen, maar zijn vrouw prinses Wilhelmina werd onderweg tegengehouden door de patriotten. Ze was boos...
• Wilhelmina was de zus van de koning van Pruisen. Broerlief kwam zijn zus te hulp en de patriotten werden verdreven. Een deel van de patriotten vluchtte naar Frankrijk

Patriotten houden prinses Wilhelmina tegen bij Goejanverwellesluis

Patriotten aan de macht

• De patriotten zijn in Frankrijk getuigen van de geslaagde revolutie. En de Fransen willen deze revolutie graag exporteren naar het buitenland.
• Toen het Franse leger optrok naar de Republiek, sloten de patriotten zich aan bij het leger. Eenmaal in de Republiek helpen de Fransen de patriotten aan de macht. 
• De Republiek der Verenigde Nederlanden wordt de Bataafse Republiek olv de patriotten (met de Fransen achter de schermen!)

Patriotten vieren dat de Bataafse Revolutie is gelukt. Ze planten allemaal vrijheidsbomen.

De Bataafse Republiek (1795-1806)

In de Bataafse Republiek werd een eenheidsstaat waar allerlei verlichte ideeën werden ingevoerd: 

1. 1798: Grondwet met grondrechten.
   
2. Parlement (nationale vergadering) wordt ingevoerd
3. Privileges adel en geestelijken weg.
   
4. Iedereen is gelijk voor de wet en heeft gelijke kansen.
   
5. Landelijke belasting
   
6. Dienstplicht ingevoerd.
7. Meer mannen kregen kiesrecht

In de grondwet van de Bataafse Republiek, de Staatregeling van 1798, werd in artikel 12 vastgelegd dat uitvoerende instellingen gehoorzaamheid zijn verschuldigd aan de wetgevende volksvertegenwoordiging. Dit past bij twee politieke Verlichtingsidealen.
Noem die Verlichtingsidealen en geef telkens aan waarom het artikel daarbij past.

Napoleon

• De Franse Revolutie dreigde te eindigen in chaos. Napoleon profiteerde daarvan; hij greep de macht.
• Napoleon benoemde zichzelf tot keizer, daarmee kwam in Frankrijk een einde aan een deel van de Verlichte idealen.

De Fransen de baas!

• De patriotten hadden onderling veel discussie en dat vond de Franse overheerser vervelend. 
• Daarom maakte Napoleon in 1806 van de Bataafse Republiek het Koninkrijk Holland (maar onder het bestuur van de Fransen)
• Onder leiding van Lodewijk Napoleon, broer van keizer Napoleon
• Franse wetten gingen gelden;  Burgerlijke stand, achternamen en het decimale stelsel werden ingevoerd
• De tijd dat NL deel was van Frankrijk noemen we: de Franse tijd (1795-1813)

Lodewijk Napoleon, het Konijn van Holland. Hij deed zijn best om de nederlandse taal te leren, maar bleef een accent houden.

Konijn van Holland

Napoleon vond zijn broer niet streng genoeg, bijvoorbeeld tegen de smokkelhandel met Napoleons rivaal Engeland. 

In 1810 moet Lodewijk Napoleon afstand doen van de troon. 

Nederland wordt nu een deel van het Franse Keizerrijk. Napoleon had zichzelf  inmiddels tot keizer gekroond.

Code Napoleon

In Frankrijk en alle veroverde gebieden werd de Code Napoléon ingevoerd, een wetboek. In dit wetboek stonden o.a. de volgende bepalingen:

• Iedereen is gelijk voor de wet.(dus geen standensamenleving en horigheid meer.
• Overal en voor iedereen gelden dezelfde wetten en straffen. 
• Burgerlijk wetboek= achternamen voor iedereen. 
  
• Centralisatie ingevoerd 
  
• Soort Verlicht absolutisme

Veroveringen

• Napoleon bleef oorlogen voeren om zijn grondgebied uit te breiden. 
• In 1812 viel hij Rusland binnen, maar dat werd hem uiteindelijk fataal. 
• De Russen gebruikten de tactiek van de 'verschroeide aarde' en het leger van Napoleon bleek niet bestand tegen de Russische winter; van de 680.000 soldaten, komen er uiteindelijk 40.000 terug in Frankrijk  

alle zaken van militaire en economische waarde (die de vijand van dienst zouden kunnen zijn) werden vernietigd.

Ondergang

• Napoleon wordt in 1814 afgezet en verbannen naar het eiland Elba,  maar hij weet te ontsnappen en Parijs te bereiken.
• De Fransen juichen hem toe als hij langsrijdt: Napoleon wordt opnieuw keizer!
• Napoleon is nog 100 dagen keizer, daarna wordt hij verslagen door o.a. Engeland, Pruisen en de Nederlanden in de Slag bij Waterloo (B).
• Napoleon wordt opnieuw verbannen. Nu voorgoed; de rest van zijn leven zal hij doorbrengen op St. Helena (Atlantische Oceaan)

Congres van Wenen

1815

• Na de overwinning op Napoleon wordt een congres georganiseerd om de chaos die Napoleon in Europa had achtergelaten weer te herstellen; er was behoefte aan een stabiele orde. 
• Daarom kwam er een herstel van de politieke machtsinstellingen van voor de Franse Revolutie, de zogenaamde Restauratie: De macht van de koning  en de oude adel worden weer hersteld. Voor  
• Verlichte ideeën was minder ruimte; grondwetten bleven bestaan, maar grondrechten werden beperkt; de parlementen bleven bestaan, maar de koning kreeg weer de meeste macht =  verlicht absolutisme

Koninkrijk der Nederlanden

1815

• Op het Congres van Wenen besloot men tot de oprichting van een sterk Koninkrijk der Nederlanden(bestond uit de BeNeLux). 
• Nederland werd een constitutionele monarchie olv koning Willem I (zoon stadhouder Willem V)

Overzicht 

• 1789: Franse Revolutie 
• 1793-1794: Terreur 
• 1795-1806: Bataafse Republiek
• 1799: staatsgreep Napoleon
• 1804: kroning Napoleon tot keizer
• 1806-1810: Lodewijk Napoleon: Koning van Holland
• 1810-1813: NL provincie van Frankrijk 
• 1812: mislukt veldtocht naar Rusland > begin van het einde 
• 1815: nederlaag Napoleon bij Waterloo: Restauratie

Opdracht (rest van de les)

1. Ga naar deze lessonup in de klas '7.3 democratische revoluties: de republiek' 
2. Maak de examenvragen vanaf pagina 35
3. Zorg dat deze af zijn voor de volgende les 

Vraag 1 

Gebruik de bron op de volgende pagina

Enkele gegevens.

• In de tweede helft van de achttiende eeuw, groeide in de Republiek onder de patriotten de weerstand tegen stadhouder Willem V van Oranje en de regenten.

• De patriotten kregen de bijnaam ‘Kezen’ en werden in teksten en spotprenten vaak als keeshonden afgebeeld.

• Aanhangers van de stadhouder en de regenten werden Oranjegezinden genoemd.

De tekenaar van deze prent gebruikt diverse beeldelementen om duidelijk te maken dat hij in de strijd tussen Oranjegezinden en patriotten de kant van de patriotten heeft gekozen.

Selecteer drie beeldelementen en licht per beeldelement toe hoe de tekenaar hiermee zijn visie op de strijd tussen patriotten en Oranjegezinden duidelijk maakt. (3p)

Antwoord vraag 1

Wanneer we de regering van Lodewijk XVI vergelijken met de regeringswijze van Napoleon, is zowel continuïteit als verandering te herkennen.

Geef van beide een voorbeeld. (2p)

Tijdens het Congres van Wenen werd besloten dat de voormalige Republiek zou worden samengevoegd met de voormalige Zuidelijke Nederlanden. Zo zou een nieuw koninkrijk ontstaan: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Maak duidelijk welke reden het Congres van Wenen had om deze beslissing te nemen. (1p)

Het KA van 7.3 is: De Democratische revoluties in Westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap. Geef aan hoe de macht en rechten van gewone burgers in Frankrijk en Nederland in deze periode toenamen.

Lesdoelen check 

1. Je kunt uitleggen dat de politieke situatie in de Republiek leidde tot de opkomst van revolutionaire ideeën

2. Je kunt uitleggen hoe de Franse Revolutie invloed had op de ontwikkelingen in de Republiek na 1795.

3. Je kunt beschrijven welke rol het bestuur van Napoleon speelde in Europa en hoe dit bestuur ten einde kwam

4. Je kunt de doelen van het Congres van Wenen benoemen en toelichten.

Napoléon

• 1799: Napoléon zet Directoraat af
• 1804 - 1815: keizer van Frankrijk (eigenlijk komt het absolutisme deels weer terug)
• Hervorming bestuursapparaat en behoud deel grondrechten
• Vele veroveringen, maar gestuit in  Rusland 
  
• 1815: Slag bij Waterloo

Franse invloeden in Nederland:

patriotten belangrijk

• In de Republiek ook veel onvrede over:

- macht regentenfamilies + stadhouder Willem V (meer een vorst)

- militair + economische achteruitgang

• Poging patriotten om regent en vorst te vervangen voor volksvertegenwoordiging mislukt 
• 1795: Fransen veroveren Republiek > Bataafse Republiek' met:

- grondwet en parlement, godsdiensvrijheid, een belastingsysteem en een nationaal onderwijssysteem

Europa na de Franse Tijd

• 1814 - 1815: Congres van Wenen (Eng, Oostenrijk, Pruisen en Rusland) Doelen: vredesverdrag en stabiliteit door:

1. Restauratie:
- herstel monarchieën, grondrechten werden ingeperkt, maar:

- grondwetten bleven bestaan

- adel kreeg privileges terug

2. Frankrijk omringd door sterke staten oa: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815 - 1839) olv: Koning Willem I (zoon van stadhouder Willen V)

0

0

0