V4/H4 - T2: BS3 Hormonale regeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4.3 - hormonale regeling 

V4/H4

Voortplanting

In de afbeelding zie je de geslachtsorganen van een vrouw en een gedeelte van het uitscheidingsstelsel.
Benoem de onderdelen 1 t/m 3.

Welke onderdelen van de mannelijke geslachtsorganen produceren een bestanddeel van sperma?

Leerdoelen

• Je kunt het doel van hormonen beschrijven
• Je kunt uitleggen hoe hormonen door het lichaam worden vervoerd
• Je kunt beschrijven wat het nut en doel is van negatieve terugkoppeling
• Je kunt beschrijven hoe geslachtelijke voortplanting bij zowel de man als de vrouw hormonaal geregeld is

hormoonklier

bloed

doelwitorgaan

een orgaan dat een hormoon produceert en secreteert

een hormoon wordt ALTIJD afgegeven aan het bloed. Via het bloed wordt het hormoon vervoerd

het doelwitorgaan is opgebouwd uit cellen die specifiek reageren op het hormoon. Dit hormoon beïnvloedt zo de werking van dit orgaan

Geef de definitie van het begrip 'hormoon'

hypothalamus

hypofyse

ovaria

testes

De hypothalamus is onderdeel van de hersenen en stuurt alle andere organen aan

mbv een hormoon zet de hypothalamus de hypofyse aan tot het aanmaken van hormonen

Deze hormonen sturen de geslachtsorganen aan en ook die maken weer hormonen.

De hormonen uit de geslachtsorganen zorgen voor secundaire geslachtskenmerken en gametogenese

De ontstane hormonen geven feedback aan de hypothalamus

Hormonale regeling bij de man

GnRH

Gonadotropin releasing hormone

hormoonklier: hypothalamus

doelwitorgaan: hypofyse

hypothalamus

hypofyse

testes

GnRH

FSH

LH

FSH

Follikel stimulerend hormoon

hormoonklier: hypofyse

doelwitorgaan: cellen van Sertoli

(Cellen van Sertoli)

- stimuleren spermatogenese

(Cellen van Leydig)

 

Testosteron

LH

Luteiniserend hormoon

hormoonklier: hypofyse

doelwitorgaan: cellen van Leydig

Testosteron

hormoonklier: teelbal (c.v. Leydig)

- stimuleren sec. gesl. kenmerken

- stimuleren spiergroei

- stimuleren libido

- negatieve terugkoppeling

Testosteron

Hormoonregulatie man

Wat gebeurt er met de GnRH en FSH concentratie in het bloed als de testosteron concentratie hoog is?

Hormonale regeling bij de vrouw

GnRH

Gonadotropin releasing hormone

hormoonklier: hypothalamus

doelwitorgaan: hypofyse

hypothalamus

hypofyse

eierstok

GnRH

FSH

LH

FSH

Follikel stimulerend hormoon

hormoonklier: hypofyse

doelwitorgaan: follikels

- rijp en groei follikel/eicel

ovulatie

ontwikkeling geel lichaam

oestradiol

LH

Luteiniserend hormoon

hormoonklier: hypofyse

doelwitorgaan: follikelcellen

oestradiol

aangroeien baarmoederslijmvlies

ontwikkeling sec. geslachtskenm

progesteron

verkliering baarmoederslijmvlies

oestradiol  

progesteron

progesteron

Menstruatiecyclus

BINAS 86C

Gemiddeld 28 dagen

dag 1  = eerste dag van menstruatie

dag 14 = ovulatie (verschilt per vrouw)

dag 5 - 14: folliculaire fase

onder invloed van FSH rijpt follikel en eicel

oestrogeen wordt afgegeven: stimuleert diktegroei baarmoederslijmvlies

dag 14 - 28: luteale fase

onder invloed van LH-piek vindt ovulatieplaats

restant follikel --> geel lichaam (door LH)

baarmoederslijmvlies verkliert door progesteron

dag 1 - 4: menstruatie

geel lichaam vervalt: geen progesteron productie meer

baarmoederslijmvlies wordt afgestoten

Binas 86C
Waarom stijgt de concentratie LH zo sterk vlak voor ovulatie?

Binas 86C
Waarom daalt de concentratie progesteron na dag 22?

Waar vindt dit proces plaats?

1. eileider
2. ovarium
3. testis
4. baarmoeder

In de afbeelding is een menstruatiecyclus weergegeven die 28 dagen duurt. De letters M, N, O en P geven bepaalde fasen in deze cyclus aan. Verder is de groei van het baarmoederslijmvlies weergegeven.

In welke van de fasen M, N, O en P is het in deze cyclus het geel lichaam aanwezig?

1. Fase M
2. Fase N
3. Fasen M en N
4. Fasen M, N, O en P

Aanvulling op schema

Een lage concentratie oestrogenen remt de hypothalamus (minder GnRH) en hypofyse (minder LH/FSH) waardoor er maar 1 follikel rijpt (=negatieve terugkoppeling)

Na ongeveer 14 dagen is de concentratie oestrogeen zo hoog, dat een drempelwaarde bereikt is en het nu stimulerend werkt, er wordt meer GnRH gemaakt, meer LH/FSH, wat leidt tot ovulatie (=positieve terugkoppeling)

Daarna remt progesteron uit het gele lichaam weer de GnRH, LH en FSH.

menstruatie

ovulatie

progesteron

oestrogeen

gele lichaam

eierstok

follikel

Rijpen nieuwe eicel

Eisprong

Eicel sterft

Rijpen nieuwe eicel

Menstruatie

Baarmoederslijmvlies wordt dikker

Menstruatie

Klaar en nog niet helemaal duidelijk?

• uitgebreide instructiefilm over hormonale regeling dmv geslachtshormonen en menstruatiecyclus: https://www.youtube.com/watch?v=RXqmfZ1tphg&t=73s
•  uitleg/animatie menstruatiecyclus: https://www.bioplek.org/animaties/voortplanting/vrgesl5x.html