wk 09: les 1 (Dorpskrant les 4: stijlfiguren)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Dinsdag 1 maart - G2b

• 10 minuten stillezen
• Dorpskrant: stijlfiguren (hyperbool, eufemisme, understatement)
  
• Aan de slag!

Vorige lessen heb je geleerd...

...wat de regels zijn voor de tussenletter en meervoudsvormen.

...wanneer je de meervouds-n bij verwijzingen wel en niet schrijft.

...hoe je een samentrekking moet schrijven.

Deze les ga je leren...

...wat stijlfiguren zijn (hyperbool, eufemisme, understatement)

Creatief taalgebruik in de dorpskrant

Verwerk in elke tekst 1 stijlfiguur / 1 vorm van beeldspraak (in totaal dus 6). (minimaal 3 verschillende stijlfiguren / vormen van beeldspraak)

Stijlfiguren: herhaling, opsomming, tegenstelling, paradox, eufemisme, overdrijving, understatement, ironie, sarcasme

Beeldspraak: vergelijking met/zonder als, metafoor, personificatie, metonymia

Wat zijn stijlfiguren?

Een stijlfiguur of stijlmiddel is:
Het doelbewuste gebruik van één of meer woorden die afwijken van de gebruikelijke betekenis.

Dit gebruik je om:
de aandacht te trekken, een punt te maken of iets te verduidelijken.

Welke stijlfiguren gaan we behandelen?

1. Herhaling
2. Opsomming
3. Tegenstelling
4. Paradox
5. Eufemisme
6. Hyperbool (overdrijving)
7. Understatement
8. Ironie
9. Sarcasme

Vandaag

5. Eufemisme
6. Hyperbool (overdrijving)

7. Understatement

Bekijk het filmpje op de volgende slide.

0

Hyperbool (overdrijving)

De inhoud van de mededeling wordt hierbij overdreven vergroot.
Voorbeelden:

• Tjonge, het duurt nog tot Kerst voordat die minuut verstreken is!
• Ik weet niet wat voor windkracht het is vandaag, maar ik denk wel windkracht 80!
• Ik verveel me dood.
• Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.
• Ik heb wel een eeuw op je staan wachten.

Omdat je dagelijks hyperbolen gebruikt, merk je het speciale effect van de overdrijving niet meer op.

Hyperbool (overdrijving)

• Ik schaamde me dood toe hij dat zei.
• Ik heb me kapot gelachen om die grap.
• k had zo’n dorst dat ik de hele kraan leeg heb gedronken!
• Anton stikte van het lachen.
  
• Hij huilde een zwembad vol tranen.
• Ik vries mijn billen er nog af, zo koud is het hier.
• Toen hij jarig was, werd hij bedolven onder de cadeautjes.

Eufemisme (verzachtende uitdrukking)

Een verzachtende uitdrukking die niet spottend bedoeld is. Je wil voorkomen dat een mededeling hard of onaangenaam overkomt. Je kunt een eufemisme onder andere gebruiken om bepaalde zaken fraaier over te laten komen dan ze werkelijk zijn.
Het is dus op een verzachtende manier of nette manier onder woorden brengen van iets wat niet zo prettig of netjes is.

Voorbeelden:

• Na een lange lijdensweg is hij heengegaan. (doodgaan)
• Volgens mij is er aan jou een steekje los! (gek)
• De examinator heeft onzorgvuldig gehandeld. (grote fouten gemaakt)
• Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht. (we hebben hem begraven)
  
• Zij werkt daar als interieurverzorgster. (schoonmaakster)
  
• 'Hoe is het met uw stoelgang?', informeerde de dokter. (grote boodschap, nummer 2)
  
• De dierenarts heeft de hond laten inslapen. (gedood)
• De directie wil het personeelsbestand afslanken. (personeel ontslaan)
• Hij is een bekende van de politie. (een boef)

Eufemisme (verzachtende uitdrukking)

• Wij hebben helaas onze hond moeten laten inslapen.
• De kippen hebben vogelgriep, dus ze moeten worden geruimd.
  
• Onderweg moesten we stoppen voor een sanitaire stop.
  
• Op dit moment is hij werkzoekend.
• De extra reistijd van de trein naar Amsterdam is 15 minuten.
  

Maak de juiste combinaties

braken

ontslaan

afmaken van vee

ongewenste bezoeker

e-mailmarketing

vomeren

 laten gaan

ruimen

inbreker

spam

Understatement ('onderdrijving')

Dit is het tegenovergestelde van de hyperbool: de mededeling wordt overdreven afgezwakt (een 'onderdrijving'). Hierdoor ontstaat een spottend effect. Het is dus op een spottende manier iets verkleinen of verzwakken. Het verschil met het eufemisme zit hem in de spot.

Voorbeelden:

• Als je een één voor die toets hebt gekregen, zul je wel een paar foutjes gemaakt hebben.
• Die regisseur heeft met zijn speelfilms ongetwijfeld een paar centjes verdiend.
• Mijn steenrijke oom heeft een stulpje aan de Rivièra gekocht.

Understatement ('onderdrijving')

1. Toen hij weer een 10 voor een proefwerk behaalde, reageerde hij koeltjes met "Niet slecht".
2. Ik had een twee voor het proefwerk. Ik had dus wel een paar foutjes.
3. "Ik doe dat wel even", zei de man toen hij het brandende huis in rende om zijn kinderen te redden.
4. Die akelige dictator is een onvriendelijk mannetje.
5. De directeur van Unicef heeft een aardig salarisje.
6. De schade aan de auto was wel iets meer dan een paar biertjes.

spuugzat

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

verzuipen

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

onaangenaam verrast

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

een verschrikkelijke bende

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

lachten zich een breuk

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

met de tong uit de mond

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

De dierenarts heeft onze hond laten inslapen.

_________

1. eufemisme
2. hyperbool

Ik WORD KNETTERGEK van je gezeur.

1. hyperbool
2. eufemisme

Vannacht hebben onze buren ongewenst bezoek gehad.

__________________________

1. eufemisme
2. hyperbool

Na een lange lijdensweg, ging hij heen.

_____

______

1. eufemisme
2. hyperbool

Een deel van het personeel zal moeten AFVLOEIEN.

1. hyberbool
2. eufemisme

"Waar bleef je nou, ik stond al eeuwen op je te wachten!"

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Als al je verstandskiezen in één keer getrokken worden, is dat geen pretje.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Ik verveel me dood.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Moet ik het nu VOOR DE DUIZENDSTE KEER zeggen? Deur achter je dicht!

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Joke werkt daar als interieurverzorgster.

1. eufemisme
2. hyperbool

De directie kondigde een BANENREDUCTIE aan.

1. eufemisme
2. hyperbool

Eten we spruitjes? Wil je me dood hebben of zo?

1. hyperbool
2. eufemisme

Hij rende de benen uit zijn lijf om de bus te halen.

1. hyperbool
2. eufemisme

Na een lang sterfbed is hij ons helaas ontvallen.

1. eufemisme
2. hyperbool

Die film is echt OM JE DOOD TE LACHEN.

1. eufemisme
2. hyperbool

De verdediger schoot de strafschop huizenhoog weg

1. hyperbool
2. eufemisme

Bedenk nu zelf drie voorbeeld van een eufemisme.
1. voor doodgaan
2. voor iemand ontslaan
3. werkloos zijn

Bedenk nu zelf drie voorbeeld van een hyperbool (overdrijving).

Bedenk nu zelf drie voorbeeld van een understatement ('onderdrijving').

Lesdoel behaald? Ik weet wat stijlfiguren zijn.

1. Ja
2. Nee

Lesdoel behaald? Ik weet wat een eufemisme, hyperbool en understatement is.

1. Ja
2. Nee

Lesdoel behaald? Ik kan een eufemisme, hyperbool en understatement herkennen en benoemen.

1. Ja
2. Nee

Klaar? Maak deze oefeningen

• https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-eufemismen
• https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-eufemismen

Einde van de les