Theorie Hoofdstuk 6

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H6 Parlementaire democratie

Onderwerpen van dit hoofdstuk

-Geschiedenis van de parlementaire democratie

-De inrichting van een parlemantaire democratie

-De actoren met macht in een parlemantaire democratie

-De visie van politieke partijen op de parlementaire democratie

-De toekomst van de parlementaire democratie

Paragraaf 1: Geschiedenis

-Parlementaire democratie: het volk kiest een volksvertegenwoordiging.

-Plakkaat van Verlatinghe(1581): Nederland verklaart zich onafhankelijk van Spanje.

-Onafhankelijkheidsverklaring (1776): Amerikanen breken met Britse vorst.

-Franse Revolutie (1789): Strijd voor macht bevolking.

Vervolg paragraaf 1

1848: Thorbecke voert (samen met een commissie) belangrijke veranderingen door in de grondwet:
-ministeriele verantwoordelijkheid ->de koning is onschendbaar en de ministers verantwoordelijk voor het beleid.

-censuskiesrecht -> mannen die genoeg belasting betaalden mochten stemmen.

Slot paragraaf 1

Scheiding kerk en staat: kerk heeft geen macht bij maatschappelijke problemen, de staat zorgt hiervoor.

*Om over na te denken:

Waarom is scheiding tussen kerk en staat iets anders dan 

scheiding tussen geloof en politiek?

Vervolg paragraaf 1

Historie algemeen kiesrecht in Nederland:

1917: voor mannen vanaf 25 jaar

1919: ook voor vrouwen vanaf 25 jaar

1946: iedereen vanaf 23 jaar

1965: voor Nederlanders vanaf 21 jaar

1972: voor Nederlanders vanaf 18 jaar

Democratisering: het proces dat steeds meer mensen meer machr krijgen

Paragraaf 2: de inrichting

Vooral deze 3 artikelen van de grondwet zijn belangrijk voor de inrichting van parlementaire democratie:

-Artikel 4: iedere Nederlander heeft het recht mensen te kiezen voor vertegenwoordige organen (actief kiesrecht) of gekozen te worden (passief kiesrecht).

-Artikel 8: Mensen mogen verenigingen oprichten.

-Artikel 9: Mensen mogen vergaderen en demonstreren.

Dit alles volgens de richtlijnen van de wet.

Slot paragraaf 2

Volgens het poldermodel overleggen we in Nederland altijd veel voordat er besluiten worden genomen. Zo komen er vaak in de regering politieke partijen bij elkaar die veel moeten toegeven op standpunten om toch samen een beleid te kunnen maken.

Hoe denk jij hierover? Zou er een betere manier van besturen zijn?

Paragraaf 3: De machten

Parlement	1e +2e Kamer	Wetgevend + controlerend
Kabinet	Ministers + staatsecretarissen	Uitvoerend
Rechters	Rechters	Rechterlijk
Ambtenaren	Mensen die politici helpen	Uitvoerend
Massamedia	Kranten, tv, radio, social media	Informerend, Agenda-vormend, controlerend
Externe adviseurs	Adviesbureaus, lobby-groepen	Raadgevend, macht proberen uit te oefenen

Belangrijkste begrippen paragraaf 3

Parlement: 1e en 2e Kamer                             

Regering: koning en ministers

Kabinet: ministers en staatssecretarissen

Coalitie: politieke partijen die in de regring zitten

Oppositie: politieke partijen die niet in de regering zitten

Regeerakkoord: plannen van de regring voor 4 jaar

Fucties van media: informerend, agenda-vormend en controlerend

Lobbygroepen: proberen macht uit te oefenen op beleid voor bepaalde onderwerpen.

Slot paragraaf 3

	Volksvertegen-woordiging	Dagelijks bestuur
Rijk	Parlement	Kabinet
Provincie	Provinciale Staten	Gedeputeerde Staten + CvdK
Gemeente	Gemeenteraad	College van Burgemeester en Wethouders

Paragraaf 4: Politieke partijen over referendum

Referendum: volk mag stemmen over bepaad onderwerp, voor of tegen.

Politieke partijen zijn verdeeld hierover.

Sommige partijen zien liever meer inspraak vanuit de bevolking en willen dat burgers hun stem kunnen laten horen via een raadgevend of zelfs bindend referendum. 

Andere partijen vinden dat het volk hun vertegenwoordiging gekozen heeft en dat dat genoeg is, ze moeten het overlaten aan de mensen die gekozen zijn. 

Slot paragraaf 4

Een raadgevend referendum geeft een advies namens de bevolking, het kabinet hoeft er niet naar te luisteren.

Een bindend referendum zou ervoor zorgen dat het kabinet de stem van het volk moet volgen.

*Om over na te denken: wat vind jij beter? Een raadgevend, een bindend of geen referendum?

Paragraaf 5: De toekomst

Doe-democratie: een vorm dat burgers beslissen mee door zelf maatschappelijke vraagstukken op te pakken.

De 3 randvoorwaarden voor een doe-democratie:

1. Sleutelfiguren

2. Respect voor burgers

3. Dilemma sturen-loslaten

Slot paragraaf 5

Vragen die voor de toekomst kunnen gelden:

-Gaat de doe-democratie de parlementaire democratie vervangen?

-Hoe staan we over een aantal jaar tegenover referenda?
-Wat voor invloed hebben de technologische ontwikkelingen op de parlementaire democratie over een aantal jaar?

-Meer inspraak of meer daadkracht?