Het lied in de middeleeuwen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

literatuur van de

 middeleeuwen 

les 3

Volgende lessen: meer over genres

1. ridderromans
2. liederen
3. dierenverhalen
4. geestelijke letterkunde
5. toneel
6. rederijkers

4: De ridderroman

• Berijmde verhalen die zich afspelen in adellijke kringen
• Ontstaan in Noord-Frankrijk (11e eeuw)
• Verspreiding over de rest van Europa --> Vertalen, soortgelijke verhalen bedenken
• Inhoud: ridderidealen (kracht, moed), oorlogen en feodale (on)trouw
• Ook wel Frankische / Karelromans genoemd (kringen van
  Karel de Grote)

0

Hoofse roman

Ridder is meer een verfijnd, 'hoffelijk' figuur die zich niet uitsluitend met vechten bezighoudt

De jeeste van Walewein en het schaakbord

Aan het werk :-)

- 1.1 (Paragraaf 1)

- 2.1 (Paragraaf 2)

- 3.2 (Paragraaf 3)

Tussentoets 1-3

- 4 (paragraaf 4)

Let op: de opdrachten moeten uitgewerkt worden in een schrift (aftekenen: 19-1)

Middeleeuwen

500-1500

Ridderromans

De macht van de adel is zeer groot. De ridderromans laten ons kennismaken met de wereld van de adel en laten zien waar het in deze wereld om draaide: macht, eer, trouw aan de leenheer(feodale stelsel).

Twee soorten: 

Frankische romans of Karelromans

Arthurromans

Karelromans/ Frankische romans

Ook wel vóórhoofse romans genoemd of chanson de geste.

- Spelen zich af rond Karel de Grote (epische concentratie)

-ridderidealen zijn kracht en moed

- onderwerpen hebben te maken met oorlogen en feodale trouw

- vrouw speelt ondergeschikte rol

Arthurromans

- Gaat over koning Arthur en zijn ridders van de ronde tafel

- Historische kern is onduidelijk, heeft koning Arthur echt bestaan?

- De ridders gaan bijna altijd op queeste

Lied in de middeleeuwen

- mondeling overgeleverd, pas later opgeschreven

Twee belangrijke genres:

- ballade

- elegie

Ballade

- verhaal wordt sprongsgewijs verteld

- gebeurtenissen worden afgewisseld met dialogen

- veel herhalingen

- sfeer is ernstig en somber

- onderwerpen zijn ontleend aan sprookjes, sagen of ridderverhalen

elegie

klaagzang

- lyrisch gedicht met gevoelens van smart en wanhoop

Geestelijke kunst

In het enorm grote en moeilijk te besturen Frankische rijk van Karel de Grote moest iets gemeenschappelijks komen om de eenheid te bevorderen onder alle verschillende stammen. Daarvoor diende het christendom.Duizenden monniken trokken rond om bijbelverhalen te vertellen en te vertellen over het leven van Christus. Ook werden er allerlei verhalen verteld over Maria en de heiligen die gezien werden als de schakels tussen God en de mensen.
Er was een mystieke literatuur waarin de eenwording van de gelovige met de Godheid centraal stond.

Burgerlijke kunst

Al in de dertiende eeuw begint de macht van de steden groter te worden ten koste van de macht van de adel. Door onderlingeoorlogen en door de kostbare kruistochten verminderen de invloed en de macht van de adel steeds meer. De burgers willen niet langer kunst om zich te amuseren. Ze willen dat kunst nuttige en waarheidsgetrouwe informatie geeft.
De burgerlijke letterkunde is dus vooral een didactische, een leerzame
letterkunde, die de bedoeling heeft de lezers kennis bij te brengen.

6: Het lied in de middeleeuwen

De middeleeuwse ridderroman

Een speciale ridderroman: 

Van de vos Reynaerde

Ballade

• Sprongsgewijs verteld
• (vanzelfsprekende) bijzaken worden weggelaten
• Beschrijving van de gebeurtenis wordt afgewisseld met dialogen
• Herhalingen
• Ernstige / sombere sfeer
• Onderwerpen zijn vaak ontleend aan oude sprookjes / mythen /
  sagen

Klaagzang / elegie

• lyrisch gedicht n.a.v. de dood van een geliefd persoon
• Gevoelens van smart en wanhoop

Aan de slag!

opdr. 6.1 (ab)

6.1a

Verleiding / ontering van de prinses

6.1b

De
prinses zegt dat Walewijn
zijn bovenkleed uit moet trekken omdat het anders onder bloed zou komen;
terwijl hij dit doet is hij min of meer hulpeloos; zij pakt het zwaard en slaat
zijn hoofd eraf.

Aan de slag!

6.2

Egidius,waar ben je gebleven?
Ik mis je zo, mijn kameraad.
Jij koos de dood, liet mij het leven.
Je vriendschap was er vroeg en laat,
maar 't moest zo zijn, een van ons gaat. 
Nu ben je in 't hemelrijk verheven,
helderder dan de zonneschijn,
alle vreugd is jou gegeven.
Egidius, waar ben je gebleven?
Ik mis je zo, mijn kameraad.
Jij koos de dood, liet mij het leven.
Bid nu voor mij, ik ben verweven
met deze wereld en zijn kwaad.
Bewaar mijn plaats naast jou nog even,
ik moet nog zingen, in de maat,
tot de dood, die elk te wachten staat. 
Egidius, waar ben je gebleven?
Ik mis je zo, mijn kameraad.
Jij koos de dood, liet mij het leven.

Je vriendschap
was er vroeg en laat,

maar 't
moest zo zijn, een van ons gaat.

6.2

a) Egidius heeft zich waarschijnlijk opgeofferd voor de ik-persoon

b) volgende slide

c) De rijm is in spiegelbeeld

Strofe 1

Dood

Aarde

Jij

Egidius

Verdriet

Strofe 2

Leven

Hemel

Ik

Schrijver

Vreugde