2. Hongerloon

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

2. Hongerloon

hoe veranderde het leven van mensen door de opkomst van de industrie?

Gebeurtenis, verschijnsel, ontwikkeling

Iets dat is gebeurd (aantoonbaar) = gebeurtenis

Herhaling van een gebeurtenis = verschijnsel

De manier waarop iets verandert = ontwikkeling

Laika

Geboren in 1954

Straathondje in Moskou

6 KG

Laika

Staathondje uit Moskou

6 kg

Komst van fabrieken 

De eerste fabrieken

Welk begrip past bij de afbeelding

1. Industrialisatie
2. fabriek
3. huisnijverheid
4. massaproduktie

Wat is de juiste volgorde?

1. huisnijverheid, stoommachine, industrie, watermolens.
2. watermolens, huisnijverheid, industrie, stoommachine
3. watermolens, huisnijverheid, stoommachine, industrie
4. huisnijverheid, watermolens, stoommachine, industrie

Wat past bij industrialisatie?

arbeiders

Steenkool als 

brandstof

Engeland

hout als brandstof

Waar bestond Nederland uit vóór de industrialisatie?

1. Akkerbouw en veeteelt
2. Huisnijverheid en industrie
3. Industrie en veeteelt
4. Huisnijverheid en landbouw

Wanneer is de industrialisatie in Engeland begonnen

1. 1760
2. 1680
3. 1830
4. 1860

Wat is waar over de industriële revolutie in Engeland?

1. Er was weinig verzet tegen de komst van de industrie
2. Landelijke gebieden bleven onaangetast
3. De bevolking was nog nooit zo snel gegroeid
4. Steenkool werd alleen gebruikt om huizen te verwarmen

De industriële samenleving hoofdvraag:

hoe veranderde het leven van mensen door de opkomst van de industrie?

Landbouw:

agrarische revolutie

Mijnbouw;

explosie gevaar

Urbanisatie

• arbeiders willen dicht bij de fabriek wonen
•  rondom fabrieken ontstaan steden = urbanisatie
• door de stoomtrein kan voedsel van het platteland komen

hoe was het voor een fabrieksbaas in 1800?

-  Goed

- Veel winst

- Zorgen goed voor zichzelf

- Mensen in dienst

Woningen voor arbeiders

• De woonomstandigheden van de arbeiders waren beroerd.
  De kwaliteit van de huizen was slecht: regelmatig woonden mensen in een gebouw dat nooit als huis was bedoeld. 

Videofragment Daens

Hierop moet je letten tijdens de video:

In welke omstandigheden leefde men.
Speelt geloof een belangrijke rol in het leven?

Leefomstandigheden

• Kleine en slechte woningen
• Veel gezinsleden
• Slecht voedsel
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC

Leefomstandigheden

• Hoge kindersterfte (arbeidersvrouwen gaven geen borstvoeding).
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC.


• Drankmisbruik

EXAMENVRAAG

Vanaf 1870 kwamen er in Nederland steeds meer fabrieken. In deze fabrieken gingen veel kinderen werken.
Geef één argument van een voorstander en één argument van een tegenstander van kinderarbeid in fabrieken.
Doe het zo:
voorstander: ... (geef één argument) 

tegenstander: ... (geef één argument)

Tegenstanders

Het werk in fabrieken is ongezond/riskant/vermoeiend voor kinderen. Kinderarbeid zou niet nodig moeten zijn om het inkomen van volwassenen aan te vullen. Kinderen hebben recht op onderwijs. De werktijden zijn te lang.

Voorstanders

Kinderen zijn goedkope arbeidskrachten. Kinderen kunnen het geringe gezinsinkomen aanvullen / het gezin lijdt minder armoede. Kinderen kunnen het fijne handwerk verrichten dat door volwassenen niet gedaan kan worden. Het is gezond om op jonge leeftijd lichamelijke arbeid te verrichten.

De sociale kwestie

De sociale kwestie = de discussie over de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders. 

De sociale kwestie leidde tot het invoeren van sociale wetten. 

Staatsinrichting in de 19e eeuw :

- Politieke invloed "het volk" werd groter

- Echter werd er gekozen voor een indirecte democratie 

- Niet iedereen meedoen aan discussies over politieke vraagstukken(zou niet praktisch zijn)

- Volk kiest volksvertegenwoordigers die een groep kiezers vertegenwoordigd

- Deelname volk beperkt tot verkiezingen

- Niet iedereen mocht stemmen(begin 19e eeuw)

- Alleen rijke mannen die genoeg belasting betaalden mochten stemmen(Censuskiesrecht)

- Kiesrecht werd in de loop van de 19e eeuw uitgebreid

(een paar % in 1850 naar 10% in 1970 en naar 30% in 1890) 

Dan gaat de docent nog een klein stukje stof behandelen om de effecten te laten zien van de opkomende stromingen in de 19e eeuw. 

Wat is de industriële revolutie?

1. De overgang van jagen en verzamelen naar de landbouw
2. De trek van het platteland naar de stad
3. De overgang van werken met de hand naar werken met machines
4. Grote groepen arbeiders die in fabrieken werken.

Wat is urbanisatie?

1. Verstedelijking
2. Verlandsing
3. Huisnijverheid
4. Liefde voor het vaderland

Voor industrialisatie

Na industrialisatie

Sleep  de kenmerken naar het juiste vak.

Sociale Kwestie

Huisnijverheid

stoommachines

Landbouwsamenleving

Steden ontstaan

juist

onjuist

de sociale kwestie was een gevolg van de industrialisatie.

armoede was een nieuw verschijnsel in de 19e eeuw.

in 1900 was de sociale kwestie voor een groot deel opgelost.

de sociale wetten van na 1880 waren een gevolg van verzet tegen kinderarbeid

Wat is een indirecte democratie? Gebruik in je antwoord censuskiesrecht.