12.5 Knutselen met DNA

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

12.5 Knutselen met DNA

• Wat weet je al?
• Uitleg over 12.5
• Opdrachten maken 
• CRISPR Cas

Wat weet je al?

• Wat is een gen?

• Wat is genetisch modificeren?
• Waarom zou je DNA willen veranderen?
• Waarom zou je DNA niet willen veranderen?

Leerdoelen 

Aan het einde van deze les kan je:

• uitleggen waarom mensen soms het DNA van organismen willen veranderen.
• beschrijven hoe je het DNA van organismen kunt veranderen.
• argumenten van tegenstanders van genetische modificatie noemen.

Verandering van DNA

Gentherapie = ingrijpen in de genen (DNA) om een patiënt beter te maken.

Erfelijke aandoening in DNA --> de fout in het gen veranderen --> erfelijke aandoening genezen.

Genetisch modificeren = veranderen van DNA van een organisme. 

Transgeen = organisme, waarvan het nieuwe gen van een ander soort organisme afkomstig is. 

Hoe kun je DNA veranderen?

1. Gen dat je wilt overzetten 'uitknippen' (uit DNA van een organisme).

2. Gen in een cel inbrengen, door:

- gen in celkern injecteren

- vector gebruiken

Vector = transportmiddel'

Mogelijke vectoren:

• virus: brengt het DNA in (gastheer)cel
• plasmide: cirkelvormig stukje DNA, waarin gen in geplakt wordt. Wordt door bacteriën uitgewisseld.
• kogeltjes: bedekt met DNA in celkern schieten.

Bezwaren tegen DNA modificeren

• eigenheid en/of welzijn van organismen wordt aangetast
• onverwachte effecten 

1. plagen
2. nieuwe ziekten (bv. overdraagbaar van dier op mens)
3. giftige organismen  

• vermenging met niet-gemodificeerde organismen (bv. stuifmeel van ggo komt terecht op 'normale' gewassen)

Weektaak voor 12.5

Maken: 3, 5 t/m 8, 11 en 12 van 12.5

Klaar?

- ga je voorbereiden op de toets

Laatste 10 minuten: over CRISPR Cas (DNA techniek)

Debat

Lees het artikel:  https://npokennis.nl/longread/7736/wat-maakt-crispr-zo-revolutionair

Voor of tegen?

• Ouders moeten de keuze krijgen om eigenschappen van hun kind aan te passen met CRISPR Cas.