grammatica 1: de rol van zelfstandige werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Grammatica 1

De betekenisrollen van een zelfstandig werkwoord.

1 vwo

Grammatica

Door allemaal dezelfde taalregels en taalafspraken te volgen zorgen we dat we elkaar goed begrijpen.

Geen wiskunde - niet 1 uitkomst

 ⬆️

Lidwoord

    ⬆️

Onderwerp

Doel van deze les

Aan het einde van deze les...

• ... weet je wat een persoonsvorm over een zin vertelt.
• ...kan je verschillende rollen van zelfstandige werkwoorden bepalen.
• ...kan je zelf zinnen met een lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp maken.

LVW: direct object

MWV: indirect object

persoonsvorm (PV)

• De dieren ......
• De muis .......
• V1D .....  gister ook een boek.

Wat weet je over een zin als je de persoonsvorm hebt gevonden?

Wat heb je nodig om een zin te maken?

persoonsvorm (PV)

• De persoonsvorm zegt iets over de tijd en over het onderwerp (aantal). 

De studenten rijden in een oude auto naar Frankrijk.

• Tijd(proef): De studenten reden in een oude auto naar Frankrijk.
• Getal(proef): Een student rijdt in een oude auto naar Frankrijk.

1. persoonsvorm zoeken.
2. zinsdelen maken.
   
3. werkwoordelijk gezegde (alle ww in de zin).
4. onderwerp (wie/wat + wg).
5. lijdend voorwerp (wie/wat + wg + ond).
6. 
   
7. 
   
8. 
   

1. lijdend voorwerp (wie/wat + wg +  ond).
2. meewerkend voorwerp (aan wie/voor wie?).
3. bijwoordelijke bepaling (alles wat overblijft).
4. Voorbeeld: Zij geeft aan haar een cadeau.

- werkwoorden: persoonsvorm

• Ga!
• Stop!

     

1.      

Een zin maken:

1. persoonsvorm zoeken.
2. zinsdelen maken.
   
3. werkwoordelijk gezegde (alle ww in de zin).
4. onderwerp (wie/wat + wg).
5. lijdend voorwerp (wie/wat + wg + ond).
6. 
   
7. 
   
8. 
   

1. lijdend voorwerp (wie/wat + wg +  ond).
2. meewerkend voorwerp (aan wie/voor wie?).
3. bijwoordelijke bepaling (alles wat overblijft).
4. Voorbeeld: Zij geeft aan haar een cadeau.

- werkwoorden: persoonsvorm //  gezegde 
- onderwerp
- lijdend voorwerp
- meewerkend voorwerp

- bijwoordelijke bepaling

- voorzetselvoorwerp

     

1.      

Een zin maken:

zin > werkwoord > persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden

Eén van die werkwoorden is de persoonsvorm

Een persoonsvorm is dus een werkwoord
Elke zin heeft een persoonsvorm

Wat zegt de persoonsvorm over een zin?

betekenisrollen van werkwoorden bepalen

Welke werkwoorden of handelingen zie je?

rollen

• Wat heb je nodig om deze werkwoorden uit te voeren?

Oefening 

Beeld de werkwoorden in gedachte uit 🙊🙊🙊

⤵️⤵️⤵️⤵️

Lezen

• Beeld het werkwoord lezen uit. 
• Wat heb je nodig om te lezen?

Lezen

Hoeveel rollen heeft lezen?

• Lezen heeft 2 rollen: Je hebt iemand nodig die leest en iets nodig wat gelezen wordt (boek, laptop of telefoon)
• werkwoord 'roept op -->  onderwerp + lijdend voorwerp.
• Het kind leest een boek

Springen

• Beeld het werkwoord springen uit. 
• Wat heb je nodig om te springen?

Springen

Hoeveel rollen heeft springen?

• Springen heeft 1 rol: Je hebt alleen iemand nodig die staat.
• --> werkwoord: onderwerp
• De kinderen springen

Geven

• Beeld het werkwoord geven uit. 
• Wat heb je nodig om te geven?

Geven

Hoeveel rollen heeft geven?

• Geven heeft 3 rollen. Je hebt iemand nodig die geeft, iets nodig om te geven en iemand nodig aan wie je geeft.
• --> werkwoord: onderwerp + lijdend voorwerp + meewerkend voorwerp
• Het broertje geeft een cadeau aan zijn zusje

Lachen

• Beeld het werkwoord lachen uit. 
• Wat heb je nodig om te lachen?

Lachen

Hoeveel rollen heeft lachen?

• Lachen heeft  1 rol: Je hebt alleen iemand nodig die lacht.
  
• --> werkwoord: onderwerp
• De baby lacht

zelf zinnen maken

-werkwoord

-onderwerp

OPDRACHT: Zelf zinnen maken

- werkwoord (krijg je)

- onderwerp (bedenk je zelf)

- lijdend voorwerp (bedenk je zelf)

- meewerkend voorwerp (bedenk je zelf)

zelf zinnen maken

-werkwoord

-onderwerp

ZELF ZINNEN MAKEN

- werkwoord (krijg je)

- onderwerp (bedenk je zelf)

- lijdend voorwerp (bedenk je zelf)

- meewerkend voorwerp (bedenk je zelf)

Wat heb je nodig?

Hoe?

Tijd?

Samenwerken?

Hulp nodig?

zelf zinnen maken

-werkwoord

-onderwerp

ZELF ZINNEN MAKEN

- werkwoord (krijg je)

- onderwerp (bedenk je zelf)

- lijdend voorwerp (bedenk je zelf)

- meewerkend voorwerp (bedenk je zelf)

Wat heb je nodig: 

Hoe: 

Tijd:

Samenwerken:

Hulp nodig:

Eerder klaar: 

 Werkwoordkaartjes en 3 vellen papier

1. Leg eerst alle werkwoorden op het juiste blad (hoeveel betekenisrollen?)
2. Ga dan zinnen maken. Bij 1 rol bedenk je alleen een OW, bij 2 rollen bedenk je een OW en een LVW, bij 3 rollen bedenk je een OW, LVW en MWV.

10 minuten

In tweetallen

Eerst proberen samen op te lossen, dan hulp vragen (steek je 🖐️ op)

Maak een paar zinnen mooier met sfeervolle bijvoeglijke naamwoorden (denk aan je sprookje)

1 rol

1. Iemand of iets

OPDRACHT 

stap 1: Leg eerst alle kaartjes op blad met de juiste betekenisrol

stap 2: Maak dan zinnen met de werkwoorden op de kaartjes. Schrijf ze op het blad.

Klaar? Maak een paar zinnen mooier met sfeervolle bijvoeglijke naamwoorden (denk aan je sprookje)

2 rollen

1. Iemand of iets

+

2. Iets

3 rollen

1. Iemand of iets

+

2. Iets

+

3. Aan... of Voor...

kaartjes 👇

Lesdoelen behaald?

• ...vul het exit ticket in.
• ... wat vertelt een persoonsvorm over een zin?
• ...kan je verschillende rollen van zelfstandige werkwoorden bepalen?
• ...kan je zelf zinnen met een lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp maken?
  

"Ik geef jullie een compliment"

De doelen voor deze les:
Ik weet hoe ik de persoonsvorm in een zin kan vinden
Ik kan de drie rollen die een zelfstandige werkwoord oproept bepalen
Ik kan zelf zinnen met een lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp maken.

Ik heb lesdoel 1 behaald.

Ik heb lesdoel 1 en lesdoel 2 behaald.

Ik wil nog wat extra uitleg.

Ik wil nog wat meer oefenen.

Huiswerk? Lekker lezen in je boek en goed slapen.

1. persoonsvorm zoeken.
2. zinsdelen maken.
   
3. werkwoordelijk gezegde (alle ww in de zin).
4. onderwerp (wie/wat + wg).
5. lijdend voorwerp (wie/wat + wg + ond).
6. 
   
7. 
   
8. 
   

1. lijdend voorwerp (wie/wat + wg +  ond).
2. meewerkend voorwerp (aan wie/voor wie?).
3. bijwoordelijke bepaling (alles wat overblijft).
4. Voorbeeld: Zij geeft aan haar een cadeau.

Grammatica bouwstenen taal

weetjes

🧑‍🍼 ba ba ba

👶 papa lief - mama auto                 NWG/WWG

🧒 ik geef een tekening aan opa    LVW/MWV

Taal verandert ook

👩‍🏫

🧑‍🦱

vraag van een docent: Lidwoorden gebruik je die expres verkeerd?

antwoord leerling: Ja, 'die huis' zeg ik dan. Terwijl ik weet..., ik bedoel ik weet heus wel dat het 'dat huis' is, maar 't staat zo dom als ik dat op straat zeg. Als ik zeg 'dat huis'.

Zinsdelen / woordsoorten