Les 17 - Interpunctie

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Les 17 - Interpunctie

Programma

• Lesdoelen
• Theorie over interpunctie
• Interpunctie toepassen op tekst

Lesdoelen

Na en/of tijdens deze les....

• Kan je het verschil tussen de volgende leestekens uitleggen: vraagteken, uitroepteken, punt, komma, puntkomma, dubbele punt.
• Kan je juist gebruik van een leesteken illustreren aan hand van een voorbeeldzin.

Wat is interpunctie?

• Interpunctie is het gebruik van leestekens in je tekst, zoals een punt, komma en aanhalingstekens. 
• Je voegt leestekens toe aan je tekst om de leesbaarheid van de tekst te vergroten.

Punt

• Een punt zet je aan het eind van een zin. 
• Gebruik je bij afkortingen: etc. – enz. – P.J. Pietersen. 
• Niet alle afkortingen schrijf je met punten: CDA, VARA, mbo.

Komma [1]

• Een komma staat op de plaats waar je bij het hardop lezen even een rust neemt.
  
  
• In langere zinnen plaats je een komma voor de woorden waarmee een bijzin begint: 
  De 3D-printer, die verplaatst moest worden, is niet beschadigd.

Komma [2]

• Tussen twee persoonsvormen zet je een komma:
  Toen ze verslaafd was, kocht ze wekelijks nieuwe games.
  
  
• Een bijstelling zet je tussen komma’s:
  Thijs, de jongen met één arm, is kampioen armpje drukken.
  
  
• Delen van opsommingen zet je tussen komma’s:
  Hij kreeg Call of Duty, Mario Kart, Animalcrossing en Minecraft  cadeau.
  
  

Bedenk een voorbeeld met een ','.

Puntkomma

• Een puntkomma geeft een scheiding aan binnen een zin. 
• Je kunt hem vervangen door een punt.

Bijvoorbeeld: Van de zomer gaan we op vakantie naar Italië; daar hebben ze lekkere pizza's.

Bedenk een voorbeeld met een ';'.

Dubbele punt

• Een dubbele punt staat voor een opsomming, maar kan ook staan voor een verklaring of voor een zin die iemand gaat zeggen:
  

Jan heeft voor de volgende vakken een voldoende: Nederlands en Engels (=opsomming).

Ik wil van de zomer niet naar Tokio: het is me daar te warm (= verklaring).

Joost zei: ‘Kom van dat dak af!' (= iemand zegt iets)

Bedenk een voorbeeld met een ':'.

Aanhalingstekens

• Aanhalingstekens gebruik je als je citeert:
  'Voetbal is simpel, maar het moeilijkste wat er is, is simpel voetballen' – Johan Cruijff.  Deze zin gebruik ik vaak.
  
  
• Als je een andere dan normale betekenis gebruikt:
  De 'aardige' jongen die iedereen uitscheldt.

Bedenk een voorbeeld met '.

Uitroepteken

• Aan het eind van een zin met een bevel of uitroep gebruik je een uitroepteken:
  
  Jonas, ruim je kamer op!

Bedenk een voorbeeld met een '!'.

Vraagteken

• Een vraagteken zet je aan het eind van een vraag:
  
  Wil je een koekje?

Lang streepje: – of —

• Het gedachtestreepje wordt onder meer gebruikt om een nieuwe, onverwachte of zijdelingse gedachte binnen de zin te markeren: 
  
   Ik zwem graag in zee – behalve als het vriest natuurlijk.
  
• Ook wordt het streepje geplaatst rond woordgroepen, zinsdelen of zinnen die los van het zinsverband staan maar wel een rol spelen in het verhaal:

Op dat moment kwam er een oude man – hij leek op mijn opa – op me aflopen.

Opdracht (zie Canvas)

De tekst op Canvas bevat geen interpunctie. Voeg leestekens aan de tekst toe om de leesbaarheid te vergroten. Jij bepaalt welke leestekens je toevoegt aan de tekst. Tijdens de nabespreking zal duidelijk worden dat er soms meerdere opties mogelijk zijn.