H4 fictie en gedicht

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Als je een verhaal leest, bekijk je de gebeurtenissen vanuit het standpunt van iemand die vertelt, de verteller. De verteller van een verhaal is niet dezelfde als de schrijver, de auteur. Een schrijver bedenkt een verteller en laat je alles door diens ogen zien. Het perspectief is het standpunt van waaruit je alles ziet. 

Ik-perspectief

Alwetende verteller

Personaal perspectief

Meerveervoudig perspectief

De personale vertelsituatie 

Net als bij de ik-vertelsituatie zie je de gebeurtenissen door de ogen van één personage. Het verschil is dat nu de hij of zij-vorm is gebruikt. Je hebt niet het gevoel dat er duidelijk een verteller aanwezig is. Het lijkt alsof het verhaal zichzelf vertelt, maar dat is schijn. Ook hier kan een subjectief en onbetrouwbaar beeld van de gebeurtenissen worden gegeven. Doordat de hij- of zij-vorm wordt gebruikt, ben je je niet zo snel bewust van die subjectiviteit. 

Voorbeeld: 'Plotseling zag ze hem staan. Hij zag er griezelig uit. Hij zat naar haar te gluren, dat wist ze zeker.' 

De alwetende verteller

Bij een alwetende verteller (ook wel auctoriale vertelsituatie): 

- weet de verteller alles van de personages; 

- overziet de verteller alles in ruimte en tijd (de verteller weet dus dingen die de personages (nog) niet weten). 

- maakt de verteller zelf geen deel uit van de gebeurtenissen. 

meervoudig perspectief

• Gebeurtenissen worden afwisselend door de ogen van verschillende personages gezien
• Verschillende invalshoeken 
  
• Als lezer goed opletten 'wie aan het woord is'

Wat wordt er bedoeld met vertelperspectief?

1. hoeveel personages er in het verhaal zitten
2. de structuur van het verhaal
3. vanuit welk oogpunt het verhaal verteld wordt
4. wat de hoofdpersoon doet in het verhaal

10. Wat is GEEN vertelperspectief?

1. ik-verteller
2. wij-verteller
3. hij/zij-verteller
4. alwetende verteller

Ik-vertelperspectief

Personaal vertelperspectief

Auctoriaal vertelperspectief

Hij ziet zijn vrienden lopen in de stad. 

Hij zou er morgen wel achterkomen dat je het leven niet kan plannen.

Wat een vervelend mannetje, denk ik terwijl ik zijn kop koffie inschenk. 

Tijdsperspectief 

Mening

Vertelperspectief

Personages - round character

Personages - flat character

Het goochelen met de tijd

Het verhaal kan met de gebeurtenissen mee worden verteld.

Het verhaal kan achteraf worden verteld.

Emotief

Realistisch

Moreel

Ik-verteller

Personale verteller (hij-/zij-)

Alwetende verteller

Meestal een hoofdpersoon. Hij of zij maakt een karakterontwikkeling door.

Meestal een bijpersoon. Hij of zij maakt geen karakterontwikkeling door.

Aan het werk..

Opdracht 4.

Blz. 7 --> Hoofdstuk 4

Stijlfiguren: tegenstelling, overdrijving, retorische vraag 

• Bij een tegenstelling (antithese) worden tegengestelde zaken naast elkaar gezet: arm - rijk, dood - leven. Hoe sterker en aparter de tegenstelling is, hoe krachtiger het effect op de lezer. 

• Bij een overdrijving (hyperbool) wordt iets sterker of groter gemaakt dan het in werkelijkheid is: 'Ik erger me dood aan hem." 

• Een retorische vraag is geen vraag maar een mededeling in de vorm van een vraag: "Mogen we die agressie op straat toestaan? 

Kun je nu echt geen seconde stilzitten?

1. Overdrijving
2. Tegenstelling
3. Retorische vraag
4. Tautologie

Hij zegt dat hij op het mooiste plekje van Nederland woont.

1. tegenstelling
2. overdrijving
3. retorische vraag
4. pleonasme

Nu is het nog droog, maar straks krijgen we beslist regen.

1. tegenstelling
2. overdrijving
3. retorische vraag
4. pleonasme

Je wilt later toch goed verdienen?

1. tegenstelling
2. overdrijving
3. retorische vraag
4. tautologie

Aan het werk..

Opdracht 6.

Blz. 8 --> Hoofdstuk 4