4.4 De evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.4 De evolutietheorie

Voorkennisvragen: 

1. Waarom zijn we allemaal verschillend? 

2. Noem twee manieren waarop die verschillen ontstaan?

3. Waarom zijn er zoveel verschillende hondenrassen?

Vandaag 

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.

Vaardigheid oefenen:

• Je kunt efficiënt aantekeningen maken waardoor je de lesstof beter onthoudt.

Programma:

• Ontstaanstheorieën en evolutietheorieën 
• De darwinistisch evolutietheorie
• Zelf werken

1 van de grote misvatting

We stammen niet af van de aap, maar we hebben een gemeenschappelijke voorouder met de moderne aap.

Verwantschap

Aan wie ben je meer verwant? Je neefje of je overgrootopa?

Feit of fabel:
Zonder verschillende allelen was evolutie niet mogelijk

1. Feit
2. Fabel

Feit of fabel:
Er zijn vijf rijken: dieren, planten, schimmels, bacteriën en virussen

1. Feit
2. Fabel

Feit of fabel:
De mens is klaar met evolueren

1. Feit
2. Fabel

Waarbij behoren organismen die samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen?

1. dezelfde soort
2. dezelfde stam
3. alleen hetzelfde ras
4. Hetzelfde rijk

Ontstaanstheorie

(tegenhanger) 

Creationisme:

• de aarde en organismen zijn geschapen
• sommige organen te ingewikkeld om  door evolutie te zijn ontstaan --> intelligente schepper

Evolutietheorieën

=  Gaan over het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten 

Lamarck (1744-1829):

eigenschappen veranderen tijdens leven individu veranderde eigenschap wordt doorgegeven   FOUT

Darwin (1809-1882):

On the origin of species (1859) --> evolutietheorie

Neodarwinistische evolutietheorie  

= Evolutietheorie (Darwin) gecombineerd met de  kennis over erfelijkheid

Neodarwinistische evolutietheorie  

Gaat uit van: 

1. Er is genetische variatie tussen individuen (Erfelijke eigenschappen)
   
2. Er is een strijd om voorzieningen (voedsel, partners, ruimte)
3. Natuurlijke selectie:  Individuen met de gunstigste eigenschappen zijn best aangepast aan omgevingn en hebben grootste overlevingskans en voortplantingskans (Fitness)
4. Soortvorming door reproductieve isolatie

Voorbeeld van evolutie

Voorbeeld van evolutie

Voorbeeld van evolutie

Het veranderen van een soort

• Niet alle individuen van dezelfde soort zijn gelijk (genetische variatie).
• Die het beste passen in de omstandigheden en in het gebied hebben op dat moment meer overlevingskans.
• Ook meer kans op voortplanting, dus om dit door te geven aan nakomelingen.
• Na vele jaren zie je deze variant van de soort (bijna) alleen nog maar en zijn andere varianten (bijna) verdwenen).

Evolutie laatste tijd?

Bijvoorbeeld de berkenspanner. Berkenbomen zijn wit, maar in vervuilde omgevingen worden de stammen zwart.

Aan de slag met leerdoelen

Verplicht:

- Lees paragraaf 4.4 

- Maak opdrachten 39, 40, 41, 43,

Verder verwerken 4.4 

Kies uit: 

Samenvatten, braindumps, beeld en woord, uitlegvideo)

Mensen onderling verschillen niet in hun genen, maar wel in hun allelen

1. juist
2. onjuist

Darwin had het over 'survival of the fittest'
Waar staat 'fittest' voor bij evolutie?

1. Je potentie om anderen te verslaan in een gevecht
2. Je potentie om vrouwtjes / mannetjes te versieren
3. Je potentie om genen door te geven aan de volgende generatie

Door evolutie

1. Past een populatie zich op de lange termijn aan op het milieu
2. Kan een individu zich direct aanpassen aan het milieu

Welke cel zal in oorsprong een mutatie gehad hebben

1. Een cel in de vinger
2. Een eicel of zaadcel
3. Een cel in de hand
4. Een cel in de foetus

Wat is een voordeel van 6 vingers?

4.4 Evolutie (2)

Reflectievragen:

1. De evolutietheorie gaat uit van vier principes. Kun je twee van die principes benoemen?

2. Welke twee dieren zijn het meest verwant in de afbeelding hiernaast? 

3. Juist of onjuist:

1. Mensen verschillen niet in hun genen

2. Door mutaties ontstaan nieuwe allelen

3. Survival of the fittest beschrijft dat alleen de sterkste dieren overleven 

4. Een sterke selectiedruk leidt tot grote diversiteit in de populatie

Neodarwinistische evolutietheorie  

Gaat uit van: 

1. Er is genetische variatie tussen individuen (Erfelijke eigenschappen)
   
2. Er is een strijd om voorzieningen (voedsel, partners, ruimte)
3. Natuurlijke selectie:  Individuen met de gunstigste eigenschappen zijn best aangepast aan omgevingn en hebben grootste overlevingskans en voortplantingskans (Fitness)
4. Soortvorming door reproductieve isolatie

Welke cel zal in oorsprong een mutatie gehad hebben

1. Een cel in de vinger
2. Een eicel of zaadcel
3. Een cel in de hand
4. Een cel in de foetus

Aan de slag met leerdoelen

Verplicht:

- Lezen paragraaf 4.4 

- Maak opdrachten 39, 40, 41, 43,

Verder verwerken 4.4 

Kies uit: 

Samenvatten, braindumps, beeld en woord, uitlegvideo

Welke cel zal in oorsprong een mutatie gehad hebben

1. Een cel in de vinger
2. Een eicel of zaadcel
3. Een cel in de hand
4. Een cel in de foetus