Fokkerij - les 3

• Melkveehouderij
• MBO
• Studiejaar 2

Fokkerij - les 3

Stierkeuze

Deze les

Herhalen vorige lessen --> oefentoetsje

Nieuwe stof: 

- Fokwaarden

- Stierkeuze

Oefenen met het kiezen van stieren

In het fokdoel beschrijf je:

1. Interieur Productie Functionele kenmerken en gezondheid
2. Exterieur Bovenbalk Onderbalk
3. Exterieur​ Productie ​ Functionele kenmerken en gezondheidskenmerken
4. Exterieur Productie Gebreken Sterke punten

Het exterieur van de koe wordt beoordeeld door de keurmeester op:

1. Onderbalkkenmerken, bovenbalkkenmerken en gebruikskenmerken
2. Onderbalkkenmerken, bovenbalkkenmerken
3. Onderbalkkenmerken, bovenbalkkenmerken en melksnelheid
4. Onderbalkkenmerken, frame, type en uier

Dit onderdeel behoort NIET tot de bovenbalkkenmerken

1. Frame
2. Type
3. Uier
4. Melksnelheid

Dit kenmerk behoort NIET tot de gebruikskenmerken

1. Melksnelheid
2. Uier
3. Karakter

Hoeveel chromosoomparen heeft een koe?

1. 28
2. 30
3. 46
4. 60

Fenotype zegt iets over:

1. De invloed van het milieu op het genotype
2. Hoe de haarkleur er uit komt te zien
3. De invloed van de genen op het ontstaan van kenmerken van de koe

Genotype = Milieu + fenotype. Klopt dit?

1. Ja, dit klopt
2. Nee, dit klopt niet

In welk deel van de koe is de genetische aanleg vastgelegd?

1. DNA
2. Celkern
3. Hersenen

Wat is homozygoot?

1. Van pa en ma allebei een verschillend gen gekregen voor 1 bepaalde erfelijke eigenschap
2. Van pa en ma allebei hetzelfde gen gekregen voor 1 bepaalde erfelijke eigenschap
3. Van pa of ma twee keer een verschillend gen gekregen voor 1 bepaalde erfelijke eigenschap

Wat is het resultaat voor de volgende kruising? Stier = pp; Koe= PP

1. 50% pp, 50% PP
2. 25% PP, 25% pp, 50% Pp
3. 100% Pp

Wat zegt het als de erfelijkheidsgraad van hoogtemaat 0,5 is?

1. Dat het verschil in hoogtemaat tussen twee koeien vooral door management worden beïnvloed
2. Dat het verschil in hoogtemaat tussen twee koeien voor 50% door genetische aanleg wordt verklaard
3. Dat het verschil in hoogtemaat tussen twee koeien voor 50% door fenotypische aanleg wordt verklaard

Vragen tot dusver? 

Nog twee niet besproken begrippen!

Natuurlijke selectie

Domesticatie

Wat betekent dit?

Natuurlijke selectie

Natuurlijk selectie is het proces waarbij dieren die zich beter aan kunnen passen aan de omgeving een grotere kans hebben om te overleven en zich voor te planten dan dieren die zich minder goed aanpassen. Hierdoor zal de volgende generatie gemiddeld beter aangepast zijn aan de omgeving dan de oorspronkelijke generatie.

Domesticatie

Domesticatie is het veranderingsproces van wilde dieren naar het gebruik van dieren die door mensen worden gehouden.

Wat weten we tot nu toe?

• Wat het fokdoel is
• Hoe het fokdoel opgesteld wordt
• Hoe koeien beoordeeld worden op exterieur
• Hoe het zit met genotype en fenotype
• Hoe het ziet met overerven van eigenschappen

Fokwaarden

Gaan we nu mee door!

Fokwaarden

Kun je dieren onderling eerlijk vergelijkt

Rangorde maken

Kun je fokkerijkeuzes op baseren!

Schatting van de erfelijke aanleg van een dier voor een bepaald kenmerk --> Bepaald door de analyse van heel veel prestatiedata --> alle niet-erfelijke invloeden worden er uitgefilterd

Het erfelijke deel is wat de koe of stier in potentie kan doorgeven aan de volgende generatie!

Fokwaarden

Hoe meer gegevens van nakomelingen bekend zijn --> hoe betrouwbaarder de fokwaarden. 

Fokwaarden stier

Gegevens dochters nodig!

Komen vanuit de MPR én de bedrijfsinspectie (exterieurbeoordelingen!)

Verwachtingswaarden

Gegevens dochters nodig!

Komen vanuit de MPR én de bedrijfsinspectie (exterieurbeoordelingen!)

Schatting van de erfelijke aanleg van een dier voor een bepaald kenmerk gebaseerd op de prestaties van de ouderdieren, helft komt van de vader en de andere helft komt van de moeder

Merkertechnologie/genomics

DNA onderzoek --> Kan ook een basis vormen voor een fokwaardenschatting

Kan direct na de geboorte! 

Vergelijking met profielen van een 

groot aantal dieren --> overeenkomsten zoeken 

--> Merkers!

Behoorlijk betrouwbaar! 

Maar: zegt niets over het fenotype --> Want het 'milieu' (management) is op ieder bedrijf anders!

Merkertechnologie/genomics

50.000 stukjes DNA

75 kenmerken waar naar gekeken wordt: 

- Melkproductie

- Vruchtbaarheid

- Uiergezondheid

- Exterieur

- Klauwgezondheid

- Geboortekenmerken

Enz

Betrouwbaarheid fokwaarden

Even oefenen voor de voortgangstoets!

Hoeveel chromosomen heeft een koe?

1. 23
2. 30
3. 46
4. 60

Noem 2 dingen die invloed hebben op het fenotype.

Waar of niet waar?
Stelling: Je kunt fokken op gezondheidskenmerken als celgetal en klauwgezondheid.

1. Waar
2. Niet waar

Een koe heeft hoorns. Een stier is homozygoot hoornloos.

Stier/koe	p	p
P
P

Fokkerij 6: Hoeveel procent kans is er op een hoornloos kalf?

Gebruik het plaatje van de vorige slide. Hoeveel procent kans is er op een hoornloos kalf?

1. 0% kans
2. 25% kans
3. 50% kans
4. 100% kans

“Genetische aanleg, eigenschappen geërfd van ouders”.

Welk begrip hoort hierbij?

1. Fenotype
2. Genotype
3. Domesticatie
4. Heterozygoot

Wat hoort niet bij de eisen van een fokdoel?

1. Beschrijft de ideale koe
2. Stieren die je wil gebruiken
3. Langdurig
4. Doelgericht

Hoeveel punten krijgt een koe als zij excellent wordt?

1. 9
2. 85
3. 80
4. 90 of meer

Kruisligging is bij exterieur een onderdeel van?

1. Frame
2. Type
3. Uier
4. Benen

Wat is het maximaal aantal punten wat een vaars kan krijgen voor exterieur?

1. 80
2. 85
3. 89
4. 90 of meer

Wat is bij algemeen voorkomen de verhouding van frame, type, uier, benen?

Frame

Type

Uier

Benen

20%

10%

35%

35%

Opdracht

In tweetallen

10 minuten

Zoek uit wat de volgende indexen betekenen:

- INET

- NVI

Indexen

In de index zijn bepaalde groepen fokwaarden gebundeld en verwerkt volgens een vaste verhouding.

Ontwikkeld om het selecteren van stieren gemakkelijker te maken!

INET

Index die productiefokwaarden melk, vet en eiwit combineert

INET

Als je in de fokkerij wilt focussen op melkproductie, kun je selecteren op fokwaarden voor hoeveelheid melk, lactose, vet en eiwit.

INET: De nettomelkgeldindex Inet combineert deze in één getal

Eenheid = euro's 

INET

Voorbeeld: 

Stier --> INET +400,-

Koe --> INET +200,- 

Verwachtingswaarden kalf --> Wordt verwacht ongeveer €100,- meer geld op te brengen dan haar moeder

Eiwit weegt het zwaarst!

NVI

De NVI combineert de index voor productie (INET) met fokwaarden

voor levensduur, vruchtbaarheid, uiergezondheid, uier, beenwerk,

geboortekenmerken en voerkosten of vleesaanzet (voor dubbeldoel koeien)

• is gericht op een gezonde koe met een efficiënte productie en gelijkblijvende vruchtbaarheid, die een lange levensduur combineert met goed beenwerk en een functioneel exterieur

Eenheid = punten --> hoe hoger --> hoe meer het bijdraagt aan het bovengenoemde fokdoel

NVI

Zijn er twee van!

één voor melkkdoel --> Zwart- en roodbont basis

één voor dubbeldoel!

NVI

Fokwaarden exterieur

Uiterlijk en de bouw van de koe

eigenschappen die bijdragen aan bijvoorbeeld

een goede mobiliteit (beweging), een goede gezondheid en een grote capaciteit voor

ruwvoeropname om een hoge productie te halen

Voor het totaal exterieur bestaat er een index. Deze is weergegeven op een

schaal met 100 als gemiddelde. Een score boven de 100 is dus bovengemiddeld.

Fokwaarden exterieur

uier en beenwerk tellen beide voor

35% mee, frame voor 20% en type voor 10%. 

De fokwaarde voor totaal exterieur varieert in de meeste gevallen van 88 tot 112

Voor de berekening van de fokwaarden worden de

gegevens van de bedrijfsinspectie gebruikt

Welk van de onderstaande kenmerken komt terug in de INET index?

1. productiekenmerken
2. uierkenmerken
3. exterieurkenmerken
4. geboortekenmerken

Stierkeuze

Wat moet nog

Inteelt - erfelijke aandoeningen

Fokkeuzes maken

mpr