Tijdvak 5 - de Europese overzeese expansie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.04 bureau docent --- raamkant

Opdracht: Noem de 2 ka's en geef antwoord op de leerdoelen

- Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen het Middeleeuws mens- en wereldbeeld en het veranderde mens- en wereldbeeld uit de Renaissance.

- Je kunt aan de hand van drie oorzaken uitleggen waarom de Renaissance begint in Italië.

graag zitten volgens plattegrond

5.2 Europese overzeese expansies

Programma

1. Testen: oude leerdoelen + voorkennis leerdoel (wisbordjes in tweetallen) (10 min)

2. Nieuwe theorie  (meeschrijven) (10 min) 

3. Presentaties met schema (20 min)

4.  of nakijken huiswerk werkfase (elkaar feedback geven + werk afmaken)

- Beschrijf het Middeleeuws mens & wereldbeeld
- Beschrijf het veranderende Mens & wereldbeeld van de Renaissance

Hoe zag de 'nieuwe wetenschappelijke belangstelling' eruit? Beschrijf zo concreet mogelijk. Hoe werd wetenschap bedreven?

Wat wordt bedoelt met 'herorientatie op de klassieke oudheid? Noem concrete voorbeelden.

Noem tenminste drie kenmerken die passen bij Renaissance-architectuur

Welke 2 kenmerken van renaissance-kunst zijn in deze bron te zien?
1. onderwerp uit de klassieke mythologie.
2. onderwerp uit de Bijbel.
3. onderwerp uit dagelijks leven.
4. levensechte bewegingen.
5. aandacht voor anatomie.

1. 4 en 5
2. 1 en 2
3. 2 en 3
4. 3 en 4

Noem vier kenmerken uit renaissancistische de schilderkunst

Wat zijn humanisten?

Bekijk de afbeelding. Welke kenmerken van renaissance-kunst herken je in het laatste Avondmaal (zie schilderij van Leonardo da Vinci)?

1. Klassieke onderwerpen
2. Levensechte figuren
3. Onderdelen van klassieke gebouwen
4. Perspectief met kleuren
5. Perspectief met lijnen

1. 2, 4 en 5
2. 1, 2 en 4
3. 3, 4 en 5
4. 2, 3 en 4

Het begin van de Europese expansie overzee (KA21)

Europese overzeese expansie

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen waardoor en hoe de Europese expansie overzee ontstond
• Je weet welke activiteiten Spanjaarden en Portugezen ondernamen in Oost-Afrika, Azië, West-Afrika en Amerika. 

Marco Polo

(Beatrice en Nora)

Doelen van overzeese expansie

Portugezen & Spanjaarden hadden drie doelen met overzeese expansie 

1. Routes naar India

2. Goud (Voor henzelf en het Christendom = Reconquista) 

3. Grondgebied (Voor henzelf en het Christendom = Reconquista) 

Het ontstaan van  ontdekkingsreizen

• begin 15e eeuw: Europeanen breiden hun activiteiten uit buiten Europa = Europese Expansie
  
• Eerste ontdekkingsreizen van de Portugezen langs West-Afrika. Ontdekking van Goudkust
• Portugezen willen Indië (Zuid- en Oost-Azië) bereiken via de zee, langs Kaap de Goede Hoop

Opzoek naar de antwoorden (10 min)

Lezen

- Het ontstaan van de ontdekkingsreizen (5.2)

- Europese expansie in het oosten (5.2)

Maken

- Probeer antwoord te geven op leerdoel 8 en 9.  

Klaar? --> Maak opdracht 1,2,3 

Europese Expansie in het Oosten

• Portugese schepen steeds beter en meer kanonnen. Gevolg: militair sterker dan Aziaten
• China, Japan en veel Indiase staten waren toch te sterk. 
• Daarom bouwden ze factorijen (handelsposten) langs de kust om mee te kunnen doen met de  handel in specerijen

De Europese Expansie

Paragraaf 5.2 

 Route naar Indie 

Waarom? 

• - Uit Indië kwamen kostbare koopwaar, zoals specerijen. 
• - Portugezen hoopten de route daar naartoe te vinden, zodat ze tussenhandel met Arabieren konden voorkomen en met de directe handel in deze producten enorme winsten konden behalen.  

Wereldbeeld: Amerika!

• 1492: Spanje stuurt Columbus via het westen naar Indie en vind land.
• dacht dat het Indië was en noemde het daarom West-Indië (de West). 

• 1500: Amerigo Vespucci concludeert dat het een nieuw continent is. Naam: De Nieuwe Wereld. Later Amerika

Columbus

Juun en Roos

Alxander

Vespucci

Ciara en Nicolle

Rick en Kiki

Vasco Da Gama

(Norah en Noa)

(Tom & Mirza)

Magelhaen

Thymen en Mert

Lynn en Abdulrafay

Willem Barentz

Guus en Nouredine

Caspar en Pien

Het ontstaan van  ontdekkingsreizen

• 1498: Portugees Vasco Da Gama ontdekt zeeroute naar India. Bereiken later Indonesië, China en Japan. 
• 1522: Spanjaard Magelhaan ontdekt een zeeroute naar Azië via Amerika (bewijs dat de aarde rond is)

Spanjaarden

Portugezen

Christoffel Columbus

Vasco Da Gama

Ontdekking Amerika

Bereiken Azië via Afrika

Bereiken Azië via Amerika

Ontdekking van Goudkust

Expansie in Azie

• Portugese schepen steeds beter en meer kanonnen. Gevolg: militair sterker dan Aziaten
• China, Japan en veel Indiase staten waren toch te sterk. 
• Daarom bouwden ze factorijen (handelsposten) langs de kust om mee te kunnen doen met de  handel in specerijen

Wat was een factorij?

De Portugezen in Amerika

• Portugezen handelden ook in West-Afrika: haalden er goud, ivoor en slaven.
• Slaven werden naar Brazilië gebracht (gekoloniseerd in 1530) 
• Daar werkten ze hard en gedwongen op plantages (=landbouwbedrijven waar ze suikerriet verbouwden). 

De Spanjaarden in Amerika

• Spanjaarden veroverden een groot rijk in Midden- en Zuid-Amerika.
• daar woonden vaak jagers-verzamelaars en boeren. 
• Toch ook grote samenlevingen: Azteken in Mexico en Inca's in Peru. 

Pizzaro

Louis

Waarom konden de Spanjaarden Amerika veroveren?

• Spanjaarden konden Amerika gemakkelijk veroveren doordat:
• vuurwapens 
• Indianen bang voor paarden 
• Hulp van vijanden van Azteken/Inca's
• Indianen niet bestand tegen Europese ziekten (pokken, syfilis)

Hernan Cortez

Ties

Bartolomeus de las Casas

Winnie en Jojo

Thymen en Rolf

Spaans kolonialisme

• Spanje ging heersen over grote koloniën in Amerika. 
• veel Spanjaarden verhuisden naar deze koloniën.
• ze verwekten kinderen bij inheemse vrouwen. Zo ontstond een etnisch gemengde bevolking
• Kolonialisme = overheersing van een gebied om eraan te verdienen

Wat betekent koloniseren?

1. Vestigen van handels-posten aan de kust
2. Slaven vervoeren naar plantages
3. gebieden veroveren om eraan te verdienen
4. Menselijke vestingen op andere planeten bouwen

Wat zijn Azteken, Maya's en Inca's?

1. Volkeren in Indië
2. Volkeren in Amerika
3. Inheemse Amerikaanse diersoorten
4. Spaanse soldaten

Wat was geen reden waarom de Spanjaarden makkelijk Amerika konden koloniseren?

1. Hulp van andere indianenstammen
2. ziektes en virussen uit Europa
3. paarden en vuurwapens
4. er woonden alleen maar onontwikkelde jagers-verzamelaars

Handelswaar vanuit west-Afrika:

Goud, ivoor en tot slaaf gemaakten. 

 

11. Portugezen verbouwden  suikerriet op plantages met indiaanse en Afrikaanse tot slaaf gemaakte.

Aan de slag!

1.  Presentatie met spoed delen in teams. 

2. Vul het schema over de ontdekkingsreizigers in met de presentaties van je klasgenoten.  (15 minuten)

Vragen nakijken op de gang

groepje 1: Robin, Nicole, Winnie en Nora

groepje 2: Ciara / Beatrice/ ( Hester en Juun)

Aan de slag!

1.  Presentatie met spoed delen in teams. 

2. Vul het schema over de ontdekkingsreizigers in met de presentaties van je klasgenoten.  (15 minuten)

Vragen nakijken op de gang

Spanjaarden

Portugezen

Christoffel Columbus

Vasco Da Gama

Ontdekking Amerika

Bereiken Azië via Afrika

Bereiken Azië via Amerika

Ontdekking van Goudkust

Wat was een factorij?

Wat betekent koloniseren?

1. Vestigen van handels-posten aan de kust
2. Slaven vervoeren naar plantages
3. gebieden veroveren om eraan te verdienen
4. Menselijke vestingen op andere planeten bouwen

Wat zijn Azteken, Maya's en Inca's?

1. Volkeren in Indië
2. Volkeren in Amerika
3. Inheemse Amerikaanse diersoorten
4. Spaanse soldaten

Wat was geen reden waarom de Spanjaarden makkelijk Amerika konden koloniseren?

1. Hulp van andere indianenstammen
2. ziektes en virussen uit Europa
3. paarden en vuurwapens
4. er woonden alleen maar onontwikkelde jagers-verzamelaars