3H grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3 havo

grammatica woordsoorten hoofdstuk 1

Betrekkelijk voornaamwoord

De betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die, dat, wat en wie.

Het betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord of een woordgroepje dat er vlak voor staat. Zo’n woord of woordgroepje noem je het antecedent.

Let op!

Die & dat kunnen ook aanwijzende voornaamwoorden zijn.

Wie en wat kunnen ook vragende voornaamwoorden zijn.

Betrekkelijk voornaamwoord

• Het antecedent van het betrekkelijk voornaamwoord die is een de-woord.
  
• Het antecedent van het betrekkelijk voornaamwoord dat is een het-woord. 

Het antecedent van wat kan verschillende dingen zijn: 

• Overtreffende trap - Het mooiste wat ik het gezien, is dat schilderij.
  
• Iets vaags - Alles wat ik ga vertellen, is geheim
  
• hele zin - Karim heeft de wedstrijd gewonnen, wat hij geweldig vindt.

Betrekkelijk voornaamwoord

Welke stappen zet je?

• Zoek een van de woorden: die, dat, wat, wie
  
• Kijk of het woord achter het zelfstandig naamwoord, een overtreffende trap of een zin staat. 
• Kijk of het woord verwijst naar het zelfstandig naamwoord, de overtreffende trap, iets vaags of de hele zin.  
• Noteer de woorden als betr. vnw. 

Betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.

Soms staat er geen antecedent in de zin.

• Wie en wat worden dan vervangen door → degene die en dat wat.
  
• Je noemt dit een betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent.
  
• Degene die kwam helpen, komt niet.
  
• Dat wat ik ga zeggen, is geheim. 

Betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.

Welke stappen zet je?

• Zoek een van de woorden: die, dat, wat, wie
  
• Kijk of je het woord kunt vervangen door dat wat of degene die. 
• Noteer de woorden als betr. vnw.m.i.a. 

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord (2)

De burgermeester gaf een prijs aan de winnaar van het voetbalelftal dat kampioen was geworden. 

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
De burgermeester gaf een prijs aan de winnaar van het voetbalelftal dat kampioen was geworden.

Antwoord

De burgermeester gaf een prijs aan de winnaar van het voetbalelftal dat kampioen was geworden. 

Dat = betrekkelijk voornaamwoord (verwijst naar het woord/woorden dat eerder genoemd is)

het voetbalelftal = antecedent (dat zegt iets over het voetbalelftal )

voorbeeld 1 (betrekkelijk vnw. met ingesloten antecedent)

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord?
Wie dit leest, is gek.

Aanvulling antwoord

Wie dit leest is gek.

Wie is geen vragend voornaamwoord, maar wie is een betrekkelijk voornaamwoord.

Wie kun je vervangen door: 'Diegene die dit leest, is gek.'

antecedent is ingesloten - namelijk 'diegene die' want diegene verwijst naar 'die' (betrekkelijk voornaamwoord)

voorbeeld 2 (betrekkelijk vnw met ingesloten antecedent)

Wat je daar eet, is ongezond.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord?
Wat je daar eet, is ongezond.

Aanvulling antwoord

Wat je daar eet, is ongezond.

wat= betrekkelijk voornaamwoord

wat kun je vervangen door: Datgene wat je eet, is ongezond.

antecedent is ingesloten - namelijk 'datgene' want datgene verwijst naar 'dat' (betrekkelijk voornaamwoord)

Wie heeft het schoolfeest georganiseerd?
wie is een?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord

Wat heb je gisteren gedaan?

Wat is een?

1. vragend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. onbepaald voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Wie zou zo'n reis op die leeftijd ook durven te maken?

wie is een?
die is een?

1. Wie = een vragend voornaamwoord die = aanwijzend voornaamwoord
2. Wie = een vragend voornaamwoord die = betrekkelijk voornaamwoord
3. Wie = een betrekkelijk voornaamwoord die = aanwijzend voornaamwoord
4. Wie = een betrekkelijk voornaamwoord die = betrekkelijk voornaamwoord

De tafel die scheef staat is omgevallen.

Die is een?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
4. vragend voornaamwoord

Het meisje dat hij leuk vindt.

Dat is een?

1. Bezittelijk voornaamwoord
2. Aanwijzend voornaamwoord
3. Betrekkelijk voornaamwoord
4. Persoonlijk voornaamwoord

De vrouw die daar loopt, is mijn buurvrouw.
Die is een?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. persoonlijk voornaamwoord
4. vragend voornaamwoord

Dat meisje zat de hele avond alleen.

Dat is een?

1. Aanwijzend voornaamwoord
2. Vragen voornaamwoord
3. Onbepaald voornaamwoord
4. Betrekkelijk voornaamwoord

Wie dit leest is gek!

Wie is een?

1. Aanwijzend voornaamwoord
2. Vragend voornaamwoord
3. Betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
4. Betrekkelijk voornaamwoord