3.3 Reactievergelijking les 1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H3: Moleculen en atomen

• 3.1 Formules van stoffen
• 3.2 Periodiek systeem
  
• 3.3 Reactievergelijking
  
• 3.4 Soorten reacties

Wel stroom te geleiden

Niet stroom te geleiden

Vaste ijzer

Vloeibaar kwik

Gesmolte keukenzout (NaCl)

Gesmolte suiker (C6H12O6)

Opgelost suiker (C6H12O6)

Vast suiker (C6H12O6)

Vast keukenzout (NaCL)

Opgelost keukenzout (NaCl)

Leerdoelen  3.3 Reactievergelijking

• 1. Je kan een reactievergelijking opstellen aan de hand van een   reactieschema.

• 2. Je kan een reactievergelijking kloppend te maken.

 

Soorten  reacties

grofweg bestaan er 3 soorten reacties:

• 1. ontledingsreactie:
  één beginstof-> meer eindproducten  
• 2. verbrandingsreactie:
   beginstof+zuurstof-> eindproduct(en) 
• 3. overige vormingsreacties:
  twee of meer beginstoffen-> reactieproduct(en)
  

+

+

Reactieschema van de fotosynthese

Glucose

Water

Licht

Koolstofdioxide

zuurstof

Reactieschema's

Je ziet nu hoe een reactie verloopt, alleen nog niet hoeveel van de stoffen verbruikt wordt. 

Wet van behoud van massa is hier

ook van toepassing

Reactieschema of reactievergelijking?

Reactieschema:

Een reactieschema is in woorden. 

Reactievergelijking

Een reactievergelijking is in formules. 

Reactieschema naar reactievergelijking

Een reactievergelijking:

• geeft in formules aan welke stoffen met elkaar reageren en welke producten er ontstaan;
• geeft de verhouding waarin deeltjes reageren/ontstaan.
• wet van atoombehoud: aantal atomen voor de reactie moet gelijk zijn aan atomen na de reactie

Weet je nog? 

Index: Het kleine getal in de molecuulformule --> 2 in H₂O

_{Coëfficiënt: Het getal voor de molecuulformule, 2 in 2H2O} 

_{Atomen zijn alleen, behalve sommige atomen, die zijn altijd met z'n tweeën: Claudia Fietst In Haar Ondergoed Naar Breda of BrINClHOF}

          

           Cl2(g) F2(g) I2(s) H2(g) O2(g) N2(g) Br2(l)   

Reactieschema

In een reactieschema staan ook de fases van de stoffen:

vaste stof                                 krijgt als symbool              (s)

vloeistof                                    krijgt als symbool              (l)

gas                                               krijgt als symbool              (g)

opgeloste stof in water      krijgt als symbool               (aq)

Dus met faseaanduidingen wordt het reactieschema dan:

methaan (g)   +   zuurstof (g)   ->   koolstofdioxide (g) +  water (g)

Wet van atoombehoud

Waarom? Er kunnen geen atomen overblijven of verdwijnen bij een chemische reactie want kleinst mogelijke bouwsteen

Wat?

            - Kunnen geen atomen verdwijnen of uit niets ontstaan

            - Links en rechts van pijl zijn evenveel atomen per soort

            - moleculen veranderen wel

Hoe? Reactievergelijking = kloppend reactieschema in formuletaal

Reactievergelijking kloppend maken

Dus voor en na de pijl moeten er evenveel atomen van elk atoomsoort zijn. En nu is dat nog niet het geval:

     CH4 (g)   +      O2 (g)     ->     CO2 (g)     +     H2O (g)

Voor de pijl staat nu in totaal: 1x C , 4x H en 2x O

Na de pijl staat nu in totaal: 1x C , 2x H en 3x O

Je moet dit nog "kloppend maken"

Kloppend maken

1) Schrijf elk atoomsoort onder elkaar op.

2) Noteer hoeveel je er zijn van elk atoomsoort.

3) Begin met atoomsoorten die slechts een keer per kant voorkomen.

4) Doe het atoomsoort die op de meeste plekken voorkomt het laatst.

Je mag de molecuulformule en indexen nooit veranderen alleen de coëfficiënten

Controleer op het einde natuurlijk ALTIJD of alles klopt!

Reactievergelijking kloppend maken

In de vorige slide zag je dat de atomen niet in dezelfde aantallen vóór en na de pijl aanwezig zijn. Je moet nog puzzelen om dit "kloppend te maken". Dus aantal moleculen veranderen zodat alles klopt.

                   CH4         +       2 O2                    ->                  CO2           +            2 H2O

C-atoom:  1                                                       C-atoom:      1

H-atoom:  4*1 = 4                                          H-atoom:                                      2*2        = 4

O-atoom:   2*2 = 4                                         O-atoom:     2                +            2*1         = 4                                  

Atoom-    aantal atomen voor de pijl                  aantal atomen na de pijl

soort

Oefenen 

Stappen:

1. reactieschema in woorden:

2. Schrijf formules stoffen op:

3. Tel aantal atomen voor en na pijl:

4. Maak de reactie kloppend door getallen 

voor formules te zetten:

5. Schrijf kloppend reactieschema met 

achter elke formule fase van stof

Regels kloppend maken

• Voor en na de pijl: van elke atoomsoort evenveel atomen 
• Aan de moleculen zelf mag je niets veranderen (index)
  
• Als je op een half getal uitkomt voor de moleculen, doe je   alle getallen (coëfficiënten) keer 2 
• de coëfficiënten moeten de kleinst mogelijke hele getallen zijn. 

Zelf oefenen met de link 

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt

Schrijf 1 of 2 dingen op die je deze les nog niet zo goed begrepen hebt

oefenen

https://phet.colorado.edu/sims/html/balancing-chemical-equations/latest/balancing-chemical-equations_nl.html 

Aan de slag!

Maak van paragraaf 3.3

opdracht: 30 t/m 38 

eerste 10 minuten in stilte