werkwoordspelling (herhaling en oefening)

• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Stap 9: taalverzorging

(grammatica en spelling)

werkwoordspelling

(inclusief stappenplan)

In deze les lees je stap voor stap hoe je foutloos de werkwoorden spelt.

Wanneer is gebeurt met een t en wanneer is gebeurd met een d?

Het is herhaling van stap 1. Lees de instructie zorgvuldig. Alles wat je aandacht geeft, groeit.

Tussendoor oefen je per onderdeel.

Stap 1: is het een persoonsvorm?

Waarom is deze stap zo belangrijk?

Werkwoord als persoonsvorm

Werkwoord niet als persoonsvorm

Voltooid deelwoord

Onvoltooid deelwoord

Bijvoeglijk gebruikt werkwoord

Infinitief (hele werkwoord)

De pandemie die nu heerst, [ veranderen ] de manier waarop we met elkaar omgaan.

De [ verplichten ] maatregelen moeten helpen om het virus te beperken en de ziekenhuizen te ontlasten.

Toch is het regelmatig [ gebeuren ] dat mensen de maatregelen negeerden en toch in groepen stonden.

De politie treedt op tegen mensen die zich niet aan de anderhalvemetermaatschappij kunnen [ houden ].

Ik  [  zou   ]  eigenlijk juist nu een arm om je heen   willen   slaan 

Zoveel nieuws, zo stil is het op straat 

Een elleboog was nooit zo [ beschaafd  ], en er is wel meer raars want 

Ik bel m'n moeder met een trilling in de stem 

Door wat er moest van de minister-president 

Goed [ bedoeld ], stiekem best een beetje eng 

En ik denk aan alle zorg om gezondheid en banen 

Op televisie is nu alles zo beladen 

Ik  [ denk ] aan grootmoeders en vaders 

Maar gek genoeg brengt het ons samen

uit: 17 miljoen mensen, Davina Michelle en Snelle

persoonsvorm

voltooid deelwoord

infinitief

(hele werkwoord)

bedoeld

beschaafd

denk

willen

zou

Stap 2: de tijd van het werkwoord

Tegenwoordige tijd

Optie 1) - (aangepaste) stam van het werkwoord

Ik als onderwerp

Je/jij als persoonlijk voornaamwoord en als onderwerp achter de persoonsvorm

Terwijl verschillende mensen de oproep om binnen te blijven negeren, houd ik me aan het adagium blijf thuis.

Houd je het vol als verpleegster in het ziekenhuis?

Tegenwoordige tijd

Optie 1) - (aangepaste) stam van het werkwoord

Ik als onderwerp

Je/jij als persoonlijk voornaamwoord en als onderwerp achter de persoonsvorm

Terwijl verschillende mensen de oproep om binnen te blijven negeren, houd ik me aan het adagium blijf thuis.

Houd je het vol als verpleegster in het ziekenhuis?

Optie 2) - infinitief (hele werkwoord)

Bij meervoud.

Kijk goed naar het onderwerp: enkelvoud of meervoud. 

Het is lastig te zien als onderwerp en persoonsvorm verder uit elkaar staan:

Stefanie is het meisje dat veel ideeën en wenskaarten voor eenzame ouderen inzamelt.

dat is onderwerp en is enkelvoud -> verwijst naar Stefanie, enkelvoud.

Tegenwoordige tijd

Optie 1) - (aangepaste) stam van het werkwoord

Ik als onderwerp

Je/jij als persoonlijk voornaamwoord en als onderwerp achter de persoonsvorm

Optie 2) - infinitief (hele werkwoord) 

Bij meervoud.

Optie 3) - (aangepaste) stam + t

alle overige gevallen

Jan wordt vandaag gebeld door de koning.

Er gebeurt in dit dorp al jaren weinig op het gebied van criminaliteit.

Wordt je moeder nog geholpen bij haar zoektocht naar een nieuwe baan? (je als bezittelijk vnm bij moeder -> overige)

Wordt je de leerstof over werkwoordspelling duidelijk genoeg uitgelegd? (je als meewerkend voorwerk - overige)

Verleden tijd

Is het een sterk werkwoord of een zwak werkwoord?

Sterk:

De klank verandert: loop - liep, zing - zong

Zwak:

De klank verandert niet: werk - werkte, 

rekenen - rekenden

sterk werkwoord

(klankverandering)

zwak werkwoord

(klank blijft gelijk)

zwemmen

duiken

buigen

werken

varen

bakken

lachen

durven

houden

verhuizen

stofzuigen

snuiven

knijpen

melken

vouwen

maken

Is het verleden tijd én het werkwoord is zwak?

Dan pas je nu de regel van 't ex-kofschip toe.

Waarom bestaat deze regel? 

Bij de uitspraak van  t - x -k - f - s - ch - p is er weinig activiteit in je keel. We noemen dit stemloos. Daarom plak je -te erachter: ook stemloos. Dit is makkelijk voor de uitspraak.

Hoe pas je de regel toe?

Pak de laatste letter van de stam (= infinitief minus -en). Verwar dit niet met de ik-vorm!

Voorbeeld 1: 

Wij [durven, vt] vorige week niet bij de overvolle supermarkt boodschappen te doen.

ik-vorm: durf

stam: durv -> v zit niet in 't ex-Kofschip -> -de

Is het verleden tijd én het werkwoord is zwak?

Dan pas je nu de regel van 't ex-kofschip toe.

Waarom bestaat deze regel? 

Bij de uitspraak van  t - x -k - f - s - ch - p is er weinig activiteit in je keel. We noemen dit stemloos. Daarom plak je -te erachter: ook stemloos. Dit is makkelijk voor de uitspraak.

Hoe pas je de regel toe?

Pak de laatste letter van de stam (= infinitief minus -en). Verwar dit niet met de ik-vorm!

Voorbeeld 1: 

Wij [durven, vt] vorige week niet bij de overvolle supermarkt boodschappen te doen.

ik-vorm: durf

stam: durv -> v zit niet in 't ex-Kofschip -> -de

Wij durfden vorige week niet ... te doen.

Is het verleden tijd én het werkwoord is zwak?

Dan pas je nu de regel van 't ex-kofschip toe.

Waarom bestaat deze regel? 

Bij de uitspraak van  t - x -k - f - s - ch - p is er weinig activiteit in je keel. We noemen dit stemloos. Daarom plak je -te erachter: ook stemloos. Dit is makkelijk voor de uitspraak.

Hoe pas je de regel toe?

Pak de laatste letter van de stam (= infinitief minus -en). Verwar dit niet met de ik-vorm!

Voorbeeld 2: 

Toen het nieuws over het coronavirus net ons land bereikte, [surfen] ik op internet op zoek naar nieuws.

stam: surf-> f zit wel in 't ex-Kofschip -> -te

Toen ... bereikte, surfte ik op internet op zoek naar nieuws.

verleden tijd

+te

verleden tijd

+de

verleden tijd

sterk werkwoord

(klankverandering)

surfen

verhuizen

lachen

stressen

brainwashen

appen

mixen

ervaren

herhalen

verdoven

kloppen

bederven

buigen

zwijgen

verbazen

updaten

Tot zover de persoonsvorm

Begrijp je de stappen die je zet om de persoonsvorm goed te spellen?

Kun je nu aangeven wanneer je de regel van 't ex-Kofschip gebruikt?

De rechterkant van het schema

Het werkwoord dat je wilt spellen is niet de persoonsvorm. 

Het is dus een ...

... infinitief

... voltooid deelwoord

... onvoltooid deelwoord

... bijvoeglijk gebruikt werkwoord

Het werkwoord dat je wilt spellen is niet de persoonsvorm. 

Het is dus een ...

... infinitief

... voltooid deelwoord

... onvoltooid deelwoord

... bijvoeglijk gebruikt werkwoord

Spreek het te spellen werkwoord uit:

De [ uitbreiden ] lijst met maatregelen zouden moeten leiden tot minder verspreiding van het virus.

-> eindigt het op een -t of een -d? 

uitgebreide - nee - zo simpel (kort) mogelijk schrijven (mits de uitspraak het toelaat): uitgebreide (één d)

Het werkwoord dat je wilt spellen is niet de persoonsvorm. 

Het is dus een ...

... infinitief

... voltooid deelwoord

... onvoltooid deelwoord

... bijvoeglijk gebruikt werkwoord

Spreek het te spellen werkwoord uit:

Er is vorige week iets vreselijks [ gebeuren ] !

gebeurt of gebeurd?

-> eindigt het op een -t of een -d? Ja (we weten alleen nog niet wat het moet zijn)

Het werkwoord dat je wilt spellen is niet de persoonsvorm. 

Het is dus een ...

... infinitief

... voltooid deelwoord

... onvoltooid deelwoord

... bijvoeglijk gebruikt werkwoord

Spreek het te spellen werkwoord uit:

Er is vorige week iets vreselijks [ gebeuren ] !

gebeurt of gebeurd?

-> eindigt het op een -t of een -d? Ja (we weten alleen nog niet wat het moet zijn)

Pas de regel van 't ex-Kofschip toe:

Stam: gebeur

r zit niet in 't ex-Kofschip -> +d

Er is vorige week iets vreselijks gebeurd!

1. Het [ overdekken] zwembad is het hele jaar geopend.

2. De  [verplanten]   heesters doen het heel goed in onze tuin.

3. De in de oorlog [verwoesten] steden zijn herbouwd.

4. Het   [vermissen]   vliegtuig had een     [slagen]     noodlanding gemaakt.

5. De orkaan Dorian [verwoesten] een groot deel van de Bahama's.

6. Tuinman Rob  [verplanten]   een groot deel van de buxussen.

7. Tom de kat     [krabben]   het kind in het gezicht.

8. [grijnzen]          keek de trainer naar de wedstrijd.

9. Het wanstaltige dier wachtte     [kwijlen]     op zijn prooi.

10. [krabben]          worstelde ik me door de brandnetels.

11. Toen de speler revanche nam door te scoren, [grijnzen]        hij naar de woeste verdediger.

overdekte

verplante

verwoeste

vermiste

geslaagde

verwoestte

verplantte

krabde

grijzend

kwijlend

krabbend

grijnsde

overdektte

Werkwoordspelling moeilijk? Ben je mal! Je volgt gewoon het stroomschema. Je begint altijd met het beoordelen of het werkwoord een [                              ] is. Daarna kijk je naar de [                            ] van de zin. 

De [                          ] van het werkwoord vind je door -en weg te halen. 

Je gebruikt de regel van [                              ] alleen in de

[                        ] tijd. Eindigt de stam op een van die medeklinkers? Dan voeg je [                        ] toe. 

Bij het [                                       ] werkwoord schrijf je het woord zo [                             ] mogelijk, maar alleen als de uitspraak het toelaat.

De infinitief is een onafhankelijk werkwoord; De vorm is niet afhankelijk van hoeveelheid of tijd. Dit is altijd het [                                  ].

persoonsvorm

tijd

stam

't ex-kofschip

tegenwoordige

verleden

+te

+de

bijvoeglijk gebruikte

kort

lang

hele werkwoord