Agressie in de zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Agressie in de zorg

Conflicthantering

Een crisissituatie in de zorg gaat helaas vaak gepaard met agressief gedrag van een zorgvrager. 

Het is daarom belangrijk om in te schatten of een zorgvrager agressief zal worden, zodat je op tijd maatregelen kunt nemen.

Bronnen van agressie

We onderscheiden 5 bronnen van agressie:

• Frustratieagressie: vanuit angst of machteloosheid;
  
• Instrumentele agressie: als strategie om doel te bereiken;
  
• Verzet tegen autoriteit: vanuit machtsverhoudingen tussen professional en cliënt;
  
• Als gevolg van psychische stoornissen
  
• Als gevolg van ziektes
  

Als gevolg van psychische stoornissen: bijvoorbeeld PTSS, autisme, verslaving, persoonlijkheidsstoornis;

Als gevolg van ziektes: bijvoorbeeld stofwisselingsziekte (schildklier, diabetes), dementie, NAH of pijn.

Voorbeeld 'agressie in de zorg'

Zoon van patiënt: “Ik wil met de arts spreken, en dan wel nu”.

Verpleegkundige: “Ik hoor wat u zegt, ik zal uw verzoek indienen bij de arts”. Meneer, de arts heeft om 13:30u tijd om met u in gesprek te gaan.

13:30u:

Zoon van patiënt: “Waar is de dokter, (schreeuwt en stapt naar de verpleegkundige) ik wil hem NU, niet straks, maar nu spreken!!”

Welke bron van agressie is dit?

Welke bronnen van agressie ben jij tegen gekomen?
Kun je een praktijkvoorbeeld noemen?

Voorkomen is beter dan genezen

Deze houdingen en gedragingen roepen vaak weerstand op – en dus ook agressief gedrag:

• De ander proberen te overtuigen: ‘u moet vandaag douchen’
• Haast en tijdgebrek
• De expertrol nemen
• Je eigen perspectief voorop plaatsen
• Diagnosticeren (etiketjes plakken)
• Kritiek uiten
• Schuld en schaamte oproepen

Wat is een inhoudelijke conflict?

Wat is een belangenconflict?

Wat is een sociaal-emotionele conflict?

Gaat over de inhoud van de werk. Denk aan: verschil van mening over regels en procedures, verschil van inzicht over de gekozen interventies.

Bij dit type conflict botst jouw eigenbelang met het belang van de anderen. 

In dit type conflict  staan gevoelens en emoties centraal.

Conflicthanteringsstijlen

Veel mensen hebben moeite met conflicten. Misschien houd je zelfs wel van conflicten en voel je je er prettig bij de dingen op de spits te drijven en vanuit een vechthouding te reageren. Het is daarom van belang om te onderzoeken wat jouw manier van reageren is. 

Een conflicthanteringsstijl  is een bepaalde manier van omgaan met een conflict. Die manier past bij de persoon. 

Hoe reageer jij in een conflict? Omschrijf dit in twee zinnen.

Niet-effectieve conflicthanteringsstijlen 

Er zijn drie verschillende niet-effectieve manieren van omgaan met conflicten. 

1. Forceren en vechten: 

2. Ontlopen en vermijden

3. Aanpassen en toegeven 

Ook al heb je een bepaalde conflicthanteringsstijl, er valt veel te leren in het omgaan met conflicten.

Er zijn namelijk effectieve en niet-effectieve manieren van omgaan met conflicten.

Forceren en vechten: hierbij streef je je eigen belangen na ten koste van de ander. Je probeert je eigen wil, je eigen mening, je eigen strategie op te leggen aan de ander, vaak door gebruik van macht. Vechten kan beteken dat je opkomt voor je rechten of een standpunt verdedigt waarin je gelooft. Als het eigen belang of de eigen mening zo waar telt, dan speel je meestal al snel op de persoon in plaats van dat je de inhoud van het conflict centraal zet. 

Ontlopen en vermijden: hierbij ga je het conflict niet aan. Het probleem van deze strategie is dat je niet opkomt voor jezelf en de ander jouw grenzen dus niet kan respecteren. Deze stijl heeft op lange termijn veel nadelen, omdat je je niet uitspreekt, krop je de dingen op. Dit kan leiden tot een uitbarsting. 

Aanpassen en toegeven: hierbij ga je het conflict niet aan. Het verschil is dat je nu wel erkent dat er een conflict is. Maar je wilt het conflict niet op de spits drijven, of je wilt de goede samenwerking niet op het spel zetten, of je vindt de belangen van de ander groter dan die van jezelf. 

Rollenspel!

Aan het begin van een escalatie zijn er nog voldoende mogelijkheden. Deze zijn al genoemd in het hoofdstuk over het voorkomen van escalaties. We herhalen hier de STOP-methode: 

S – Stoom afblazen (laat iemand even uitrazen) 

T – Tot de orde roepen (zeg dat je niet op deze manier verder wilt) 

O – Opnieuw beginnen (begin het gesprek opnieuw)

P – Passen (lukt dat niet, stop dan het gesprek en verzoek de persoon de ruimte te verlaten of loop zelf weg).

Richtlijnen voor de aanpak van frustratieagressie: Zet in op kalmeren:

 benoem wat je onder het gedrag ziet en voelt 

Vat het niet persoonlijk op: hou je eigen emoties onder controle 

Laat de ander in zijn waarde 

Reageer zo snel mogelijk 

Laat stoom afblazen, laat uitrazen 

Maak contact door actief te luisteren 

Vraag naar feiten 

Positieve lichaamstaal 

Excuses voor fouten 

Sturen: Ik kan niet, maar ik kan of wil wel…

Richtlijnen voor de aanpak van instrumentele agressie: 

Zet in op confronteren Beschrijf en confronteer met gedrag 

Meeveren om spanning te reguleren 

Grijp zo snel mogelijk in 

Hou je eigen emoties onder controle 

Congruente lichaamstaal 

Maak duidelijk dat dit gedrag voor jou ongewenst is door het gebruik van ik-boodschappen (ik voel… ) 

Tot de orde roepen 

Voor de keuze stellen Herhalen; geef niet te snel op 

Hulp inroepen

E-learning

https://www.free-learning.nl/modules/omgaan-met-agressie/start.html

Bedankt!!!