6.1 Een welvarend land

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen dat Nederland zich sinds de Tweede Wereldoorlog heeft ontwikkeld tot een welvarend land.
2. Je kunt uitleggen wat een verzorgingsstaat is en hoe die na 1945 in Nederland tot stand is gekomen.
   
3. Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling.

Wederopbouw

Het herstellen van de oorlogsschade en de economie na de Tweede Wereldoorlog.

Infrastructuur was gesloopt, bouwmateriaal ontbrak en voedsel was schaars.

Binnen 5 jaar was Nederland weer opgebouwd door:

• Marshallplan
• Lage lonen voor fabrieken gerealiseerd door de regering

Economische groei in de jaren 50

Oorzaken:

• Profiteren van Duitse groeiende economie (wirtschaftswunder).  Rotterdamse haven profiteerde van deze opleving als doorvoerhaven.
  
• Gronings aardgas werd ontdekt

Gevolgen:

• Extra investeringen in infrastructuur 
• Opkomst consumptiemaatschappij (jaren '60)
• Fabrieksarbeid verdwijnt naar lagelonenlanden want lonen stegen 

1. Infrastructuur

• Economische groei leidde tot investeringen in infrastructuur
• Spoorwegen, tunnels en polders
• Bijzonder: De aanleg van de Deltawerken
• Naar aanleiding van de Watersnoodramp in 1953

www.google.com

2. Consumptiemaatschappij

Samenleving waarin de meeste mensen een groot deel van hun inkomen kunnen besteden aan luxeartikelen.

• Tot jaren '60 hadden Nederlanders hun geld nodig voor basisbehoeften.
• Toen de lonen stegen in de jaren '60 kreeg men geld voor luxegoederen.
• Televisie, stofzuigers, spijkerbroeken, vakanties
• Het individuele leven begint vorm te krijgen

3. Lagelonenlanden

• Toen de lonen stegen, verdween in de jaren 70 en 80 fabrieksarbeid naar lagelonenlanden.
• Nederlanders gingen werken in de dienstensector.
• Lage kosten voor kleding en lage prijzen in de winkels versterkt consumptiemaatschappij, met nadelige gevolgen voor de lagelonenlanden.

Wat waren de drie gevolgen van de economische groei in de jaren 50?

Sociale veranderingen

Vanaf de jaren 50 wordt Nederland een verzorgingsstaat. 

= Samenleving waarin de overheid zorgt voor iedereen die dat zelf niet kan, zoals ouderen, werklozen en zieken.

Voorbeelden:

1. AOW (1957)
2. Kinderbijslag
3. Algemene Bijstandswet (1965) (Marga Klompé) -> Bestaanszekerheid voor iedereen: wie te weinig inkomsten had, had recht op een klein minimuminkomen van de staat.

Verzorgingsstaat

• Bekostigd door de overheid, door belastingen die burgers betalen
• De werkende Nederlanders betalen mee aan de verzorgingsstaat
• Vergrijzing brengt de verzorgingsstaat in gevaar
• Kritiek op de verzorgingsstaat is van alle tijden

Maarten Luther

De protestantse zuil kun je vaak herkennen aan het gebruik van namen van personen die (in de geschiedenis) belangrijk voor de protestantse kerk waren.

Christelijke Werklieden Vereeniging

De protestantse zuil gebruikt vrijwel altijd de termen: Christelijk of Protestants-Christelijk

Stoere arbeider

De arbeider wordt hier 'stoer' afgebeeld: gespierd met opgestroopte mouwen.

Klok

De klok is het symbool van zowel een nieuwe dag, als het oproepen om gehoor te geven aan de oproep van de arbeiders beweging.

Opkomende zon

Dit is het teken van een nieuwe dag: een nieuw en positief begin.

Politieke veranderingen

Na WO2 verliezen confessionele partijen veel kiezers. 

Oorzaken:

1. Ontzuiling door ontkerkelijking: steeds minder mensen hadden een band met de christelijke kerk. Sociaaldemocratische zuil nam tegelijkertijd af door afname fabrieksarbeiders
2. Individualisering. Door meer vrije tijd en een hoger inkomen gingen Nederlanders hun eigen leven leiden en eigen keuzes maken.

Gevolgen ontzuiling

• Macht protestanten en katholieke partijen nam af. 
• CDA (fusie protestantse en katholieke partijen) (1980)
• Paars Kabinet (PvdA, VVD en D66) (1994 - 2002) = Kabinet zonder confessionelen --> Invoeren euthanasie en homohuwelijk.


• Opkomst nieuwe partijen buiten de zuilen.

Zetels jaren 60

Huidige zetelverdeling Tweede Kamer