Kruising + intermediair

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema 3 Erfelijkheid

fenotype vs. genotype

heterozygoot - homozygoot

dominant - recessief

Chromosomen

• In de celkern van elke cel
• Mens: 46 chromosomen (= 23 paar)
• Chromosomen bevatten de erfelijke eigenschappen (genotype)

Geslachtschromosomen

Man: XY

Geslachtscellen: X of Y

Vrouw: XX

In geslachtscellen X 

Kruisingen

Bij geslachtgelijke voortplanting:

genen van vader en moeder worden gekruisd

Er ontstaan nieuwe genotypen

Voorbeeld kruising

Uitwerking kruising

Noteer eerst de P -generatie: AA x aa

Welke geslachtscellen?               A        a

F1                                                                Aa

Kans op Zwartbont = 100 %

Kans op Roodbont = 0%

De jongen uit de F1 planten zich onderling voort...

F1:                                      Aa    x    Aa

Geslachtscellen       A of a       A of a

Kruisingsschema:           A               a

                                     A       AA            Aa

                                     a       Aa             aa

Compleet uitgewerkte kruising

P:                                  AA             x                    aa

Geslachtscellen:    A                                      a

F1:                                                  Aa

                                     Aa             x                 Aa

Geslachtscellen: A of a                         A of a

F2:

De kans op Roodbont = 25%

De kans op Zwartbont = 75%

Verhouding genotype = 

AA:Aa:aa = 1:2:1

Verhouding fenotype =

Zwartbont : roodbont = 3:1

Verschillende kruisingen:

- Normale kruising (ook wel monohybride kruising)

- Intermediaire kruising

- X-chromosomale kruising

-> stambomen

Voorbeeld kruising

Compleet uitgewerkte kruising

P:                                  AA             x                    aa

Geslachtscellen:    A                                      a

F1:                                                  Aa

                                     Aa             x                 Aa

Geslachtscellen: A of a                         A of a

F2:

Intermediaire kruising

Intermediaire kruising

Beide genen zijn even sterk. 

Er is geen dominant gen.

De genen worden gemengd.

• In een opgave wordt altijd 
  
• genoemd dat het intermediair is
  
• Bij intermediair zijn er 3 fenotypen
  
• De heterozygoot is de mengvorm (hier de grijze kip)

Voorbeeld intermediaire kruising

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Voorbeeld intermediaire kruising

Stap 1  het is intermediair, dus Awit en Arood

Stap 2 De volgende mogelijkheden zijn er:

   Awit Awit        =>  Deze koe is wit

  Awit Arood     =>  Deze koe is rood-wit

  AroodArood  =>  Deze koe is rood

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Voorbeeld intermediaire kruising

Stap 3  Vul het kruisingsschema in

Beide ouders zijn rood-wit, dus

beide ouders zijn AwitArood

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Voorbeeld intermediaire kruising

Stap 4  vul de vakjes in

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

AwitAwit

Kijk naar de vorige slide

Deze koe is wit

AwitArood

Kijk naar de vorige slide

Deze koe is rood-wit gevlekt

AwitArood

Kijk naar de vorige slide

Deze koe is rood-wit gevlekt

AroodArood

Kijk naar de vorige slide

Deze koe is rood

Voorbeeld intermediaire kruising

Stap 5 De vraag is: hoe groot is de kans

op een witte nakomeling.

Wit moet zijn AwitAwit, dat is 1 vakje dus 25%

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Bij een runderras is de vachtkleur rood of wit of rood-wit gevlekt. De vachtkleur is een erfelijke eigenschap.

Als een homozygoot rood rund wordt gekruist met een homozygoot wit rund zijn alle nakomelingen rood-wit gevlekt. Het fenotype van deze nakomelingen wordt intermediair genoemd.

Twee rood-wit gevlekte runderen worden met elkaar gekruist. Hoe groot is de kans op een witte nakomeling bij deze kruising?

Intermediaire kruising

Beide genen zijn even sterk. Geen dominant gen.

Onder de nakomelingen bevinden zich 'mengvormen' van de genotypen.

Bij konijnen is de vachtkleur zwart dominant over wit. Een homozygoot zwart konijn wordt enkele malen gekruist met een wit konijn.
Hoe groot is de kans op witte konijntjes?

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 0%

Bij konijnen is de vachtkleur zwart dominant over wit. Een homozygoot zwart konijn wordt enkele malen gekruist met een wit konijn.
Wat is het genotype van de konijntjes uit de F1?

1. Aa
2. AA
3. aa

De konijnen in de F1 hebben allemaal genotype Aa.
De konijntjes planten zich onderling voor. Werk de kruising uit.

Uit de kruising komt:
A a
A AA Aa
a Aa aa
Wat is de verhouding in de genotypen? En wat in de fenotypen?

Verschillende kruisingen:

- Normale kruising (ook wel monohybride kruising)

- Intermediaire kruising

- X-chromosomale kruising

-> stambomen

De Geslachtschromosomen

Het X-Chromosoom

• Chromosoom 23
• Normale afmeting
• niet-geslachtsbepalende eigenschappen
• Mannen + vrouwen hebben een actieve.

Het Y-Chromosoom

• Kleinste chromosoom


• Coderen voor man-zijn
• Exclusief in mannen

Kleurenblindheid.

• Het allel waarmee je rood/groen onderscheidt ligt op het X-Chromosoom.
  
• Dat heeft vooral voor mannen een onverwacht gevolg.

Denk mee..

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is X-Chromosomaal.
• Een kleurenblinde man en een homozygoot (niet-kleurenblinde) vrouw krijgen een kind.

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is X-Chromosomaal.
  
• Een kleurenblinde man en een heterozygoot (niet-kleurenblinde) vrouw krijgen een kind.
  

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is X-Chromosomaal.
  
• Een kleurenziende man en een heterozygoot (niet-kleurenblinde) vrouw krijgen een kind
  

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is X-Chromosomaal.
  
• Een kleurenziende man en een kleurenblinde vrouw krijgen een kind
  

Conclusie:

Mannen hebben vaker last van X-chromosmale afwijkingen

• Hemofilie (bloederziekte)
• Ziekte van Duchenne (spierdystrofie)
• Ichtyosis (verhoorningsstoornis)