4.3

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 3

Ioniserende straling

proton

neutron

kern

kern

elektron

wolk

1u

1u

~0 u

Wat moet op de open plekken worden ingevuld?

Naast de bouwstenen (protonen, neutronen en elektronen) bestaat een atoom uit veel lege ruimte, ruim 99,99%. Hier zit dan helemaal niks.

1 u

-

kern

massa

symbool

elektronenwolk

naam

Lees  basisstof 4.3

Wat is ioniserende straling?

Ioniserende straling

Ioniserende straling

Ioniserende straling is in staat om de moleculen van andere stoffen te beschadigen.

Deze straling wordt uitgezonden door radioactieve stoffen of door een rontgenapparaat.

Ioniserende straling

Straling die schade veroorzaakt aan atomen en moleculen van de stof waar het doorheen gaat. 

Ioniserend vermogen is hoeveel schade bepaalde straling aanbrengt. 

Hoe groter het ioniserend vermogen, hoe kleiner de dracht. 

Doordringend vermogen

Aangezien radioactieve straling ioniserend is. We kijken dan naar doordringend vermogen of de dracht.

- Alfa: grote kerndeeltjes, dus klein doordringend vermogen

- Beta: kleine elektronen, dus groter doordringend vermogen

- Gamma: elektromagnetische straling, dus groot doordringend vermogen

Alfa-straling

Bèta-straling

Gammastraling

Even een overzichtje

Minst doordringend vermogen (dracht)

(komt door de minste stoffen heen)

Minst ioniserend vermogen

(minst schadelijk als het iets bereikt)

Meest ioniserend vermogen

(meest schadelijk als het iets bereikt)

Meest doordringend vermogen (dracht)

(komt door de meeste stoffen heen)

Halfwaardetijd

• Halveringstijd/halfwaardetijd:
• De helft van de instabiele atoomkernen is vervallen;
• De activiteit van de bron is met de helft verminderd.

Halfwaardetijd

Halfwaardetijd

Na iedere halfwaardetijd is het aantal radioactieve kernen nog maar de helft. 

Halfwaardetijd zilver-110 is 24 seconden.

Je hebt 1000 mg radioactief zilver-110.

tijd (s)	0	24	48	72
hoeveelheid (mg)	1000	500	250	125

Activiteit en halveringstijd

Het aantal kernen dat per seconde verandert noem je de activiteit.

Activiteit wordt gemeten in becquerel (Bq).

De activiteit van radioactief materiaal wordt steeds kleiner omdat er steeds minder instabiele kernen overblijven.

Bij radioactief materiaal praten we over 

halveringstijd (of halfwaardetijd).Na die tijd:

• is de helft van de instabiele atoomkernen verdwenen
• is de hoeveelheid straling met de helft verminderd

Halveringstijd

Om aan te geven hoe snel het radioactief verval gaat, wordt gemeten wanneer de activiteit is gehalveerd.

Die tijd heet de halveringstijd.

De tabel en grafiek geven weer: de halveringstijd van 1 kg met een activiteit van 300 Bq.

De halveringstijd is dan 1 dag.

tijd dag	activiteit [Bq]	massa [kg]	daling [%]	factor
0	300	1	---	---
1	150	0,5	50	x 0,5
2	75	0,25	50	x 0,5
3	32,5	0,125	50	x 0,5

Activiteit

Activiteit = aantal kernen dat per seconde verandert

Activiteit wordt gemeten in becquerel (Bq)

Activiteit kun je meten met een geigerteller. 

Radioactief verval

Bij radioactief verval ontstaat een nieuwe atoomkern met een ander aantal neutronen en protonen

Geigerteller

Een geigerteller meet de activiteit van een radioactief voorwerp in Becquerel (Bq).

                                                           1 Bq is 1 kern vervallen per seconde.