Hielprik neonaten

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Hielprik

Hoe wordt de hielprik ook wel genoemd?

1. Neonatale screening
2. PKU
3. CHT-prik
4. gehoortest

Inhoud

1. Wat is de hielprik? 
2. Waarom een hielprik?
   
3. Om welke ziekten gaat het?
4. Werkwijze hielprik
   
5. Specifieke aandachtspunten

Wat is de hielprik?

• Het afnemen van enkele druppels bloed uit de hiel van een zuigeling.
• Na 72 uur, uiterlijk na 168 uur (7 dagen) na de geboorte                             (ideaal is na 72 uur volgens het RIVM).

• De hielprik is vrijwillig.
  Vooraf moet er om toestemming gevraagd aan ouder(s) / verzorgers.

Waarom een hielprik? 

• Het vroegtijdig opsporen van ernstige, zeldzame, vaak niet te genezen maar wel behandelbare  aandoeningen.
• Bij deze ziektes hebben interventies en behandelingen direct na de geboorte grote voordelen. 
• Het bloed wordt onderzocht op  27 verschillende ziektes.
• Dit zijn behandelingen zoals het geven van een geneesmiddel of een dieet.

Om welke ziekten gaat het?

Het bloed wordt onderzocht om 27 ziektes:

• 19 stofwisselingsziekten (metabole ziekten)
• 2 hormoonstoornissen: adrenogenitaal syndroom  en congenitale hypothyreoïdie 
• 3 vormen van erfelijke bloedarmoede: alfa-thalassemie, bèta-thalassemie en sikkelcelziekte 
• Spinale musculaire atrofie (spierziekte)
• Taaislijmziekte, een andere naam hiervoor is cystic fibrosis 
• Severe combined immunodeficiency dit is een ziekte van het afweersysteem

Uitslag van de hielprik

Uitslag goed;  geen bericht (na 5 weken)

Uitslag niet goed;  huisarts zoekt contact op met de ouders

Waarom wordt er in de hiel geprikt?

Waarom de hiel?

1. De vinger van een baby is nog te klein voor een vingerprik.
   
2. Er zitten haarvaatjes in de hiel. Gemakkelijk en veilig om op deze wijze voldoende bloed te halen voor de hielprikkaart
3. Er hoeft geen bloedvat aangeprikt te worden.

Werkwijze hielprik

Nodig voor afname

1. Hielprikset (geleverd door het RIVM) die bestaat uit: buitenenvelop, hielprikkaart, antwoordenvelop met adres voor verzending van de hielprikkaart en pleister.
2. Lancet: Hiel wordt aangeprikt met een lancet
3. Handschoenen
4. Zo nodig warm washandje

Hielprikkaart

Invullen hielprikkaart

1. De hielprikkaart dient volledig en leesbaar ingevuld te worden met een zwarte balpen.
2. De hielprikkaart moet volledig ingevuld worden in aanwezigheid van de ouder(s) en /of verzorgers.
3. Indien ouder(s) en /of verzorgers geen toestemming geven voor ontvangen van dragerschapsinformatie sikkelcelziekte, of geen toestemming geven voor het gebruik van restantbloed voor anoniem wetenschappelijk onderzoek dan moeten ouders een paraaf zetten.

Houding Baby

Leg de baby met de buikzijde
tegen de schouder van
de ouder of verzorger aan. 

Prik aan de voetzoolzijde, langs de binnen- of buitenzijde

Werkwijze

hielprik

Plaats de lancet op de hiel

Houd rekening met de richting van de massage (stuwing)

Aandachtspunten 

• Warme hiel om gemakkelijker bloed te verkrijgen
  (warm washandje om de hiel te verwarmen, max. 38 graden)
• Zelf warme handen
  
• Draag handschoenen
  
• Geen bloeddoorstroming bevorderende of pijnstillende pasta’s of zalf gebruiken
  

Bloedafname

Zorg dat alle rondjes goed zijn gevuld

Hielprikkaart goed gevuld

Hielprikkaart niet goed gevuld

Hielprikkaart niet goed gevuld

Hielprikkaart niet goed gevuld

Nazorg

1. Pleister dwars op wond, wondranden naar elkaar toe
   
2. Hielprikkaart goed laten drogen
   
3. De screener doet zelf de hielprikkaart op de post, op de dag dat de hielprik is uitgevoerd (brievenbus PostNL)
4. Vraag aan ouders of ze de hielprikenvelop 3 maanden willen bewaren. Mocht getwijfeld worden of de hielprik is verricht, dan toont de envelop dat deze is uitgevoerd.

Eerste en tweede herhaalde hielprik

• Eerste herhaalde hielprik:  

Testvlakken op hielprikkaart onvoldoende gevuld zijn;

Te vroege afname.

• Tweede hielprik:
  

Indien uitslag dubieus is.

Vragen?