Formuleren Hoofdstuk 7 paragraaf 2 Fouten met verwijswoorden Havo 4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Fouten met verwijswoorden 

• Een formuleringsfout 
• Komt het meest voor

Wat zijn verwijswoorden?

• Verwijzen terug naar een eerdergenoemd woord
• Verwijzen soms vooruit naar woord dat verderop staat

Antecedent

Het woord of woordgroep waarnaar een verwijswoord terugwijst

Wat is het antecedent in deze zin?

Bij de verkiezingen kan de bevolking van Zimbabwe haar (niet: hun!) stem laten horen.

Wat is de kern van het antecedent

'de bevolking van Zimbabwe'?

Hoe voorkom je een verwijsfout?

• Zoek eerst antecedent
• Kies uit schema correct verwijswoord

Is antecedent een woordgroep:

•  Zoek dan de kern van die woordgroep

7.2 Onjuist verwijzen deel II

Voorbeeld:

De onderzoekscommissie voor fiscale constructies presenteerde in juni haar rapport over belastingontwijking door multinationals.

De kern van de woordgroep 'De onderzoekscommissie voor fiscale constructies' is het woord 'onderzoekscommissie'. Omdat dat woord vrouwelijk is, spreek je verderop van haar rapport.

Onjuist verwijzen deel II

Er zijn mannelijke (m), vrouwelijke (v) en onzijdige (o) woorden. Veel vrouwelijke woorden mogen ook mannelijk gebruikt worden: m(v). Het geslacht van een woord vind je in het woordenboek.

7.2 Onjuist verwijzen deel II

1.) Onzijdige woorden -> het-woorden (AK-namen, clubs en
                                                    verkleinwoorden)

Verwijs met hen/zijn. Bijv:

'Naarden (o) is blij met zijn vestingwerken, die tot de mooiste van Nederland behoren.'

7.2 Onjuist verwijzen deel II

2.) Mannelijke woorden zijn de-woorden. 

Verwijs naar mannelijke woorden met hij, hem en zijn. Bijv:

'Mijn klassieke radio (m) deed het niet meer, maar gelukkig kon hij gerepareerd worden.'

7.2 Onjuist verwijzen

3.) Ook vrouwelijke woorden zijn de-woorden. 

Verwijs naar vrouwelijke woorden met zij, ze en haar. Bijv:

'De wijkvereniging (v) vroeg haar leden toestemming voor een kleine contributieverhoging.'

7.2 Onjuist verwijzen deel II

Aan sommige woorden zie je dat ze vrouwelijk zijn (meisje, stewardess, wolvin).

Vrouwelijke de-woorden

de-woorden op de volgende uitgangen:

-heid (minderheid)

-ij (tovenarij)

-nis (geschiedenis)

-iek (politiek)

-ing (beweging)

- te (gewoonte)

-uur (natuur)

-de (waarde)

-st (komst, opbrengst, vangst [ik-vorm + st])

-ie (politie)

-schap (vriendschap)

-teit (universiteit)

-theek (bibliotheek)

Mannelijk/vrouwelijk

Personen: wolvin (v), marktkoopman (m)

uitgangen vrouwelijk:

• heid                   ing               te               teit
• nis                     de                ij                 uur
• st                       ie                  iek
• schap                ij                   theek

Mannelijk 

vrouwelijk

onzijdig

de man

de gevangenis

Davide

wetenschap

Maurice

de stier

het huis

De man klimt.
Hij draagt een veiligheidsgordel,
Die hem beschermt tegen het vallen.
Zijn helm geeft hem extra bescherming.
Deze beschermingsmiddelen zijn noodzakelijk bij het klimmen.
Waar verwijst "hem" in regel 3 naar?

1. Hij
2. De man
3. Een veiligheidsgordel
4. Beschermingsmiddelen

7.2 Onjuist verwijzen deel II

4. Die of dat; deze of dit?
 

Verwijs naar de-woorden met die en deze en naar het-woorden met dat en dit:

• Christo, de Bulgaarse kunstenaar die gebouwen inpakte, woonde na 1964 in de VS.
  
• Waarschijnlijk was de Pont Neuf in Parijs het bekendste object dat hij onder handen nam.

7.2 Onjuist verwijzen deel II

Ezelsbruggetje:

De-woorden: de eindigt op 'e' -> die en deze ook!

Het-woorden: het eindigt op 't' -> dit en dat ook!

De resultaten van de enquête ... vorige maand gehouden is, staan nu online.

Die, dit, deze, dat?

1. Die
2. dit
3. deze
4. dat

Waarom verwijs je hier met 'haar'?

Bij de verkiezingen kan de bevolking van Zimbabwe haar stem laten horen.

1. Haar (stem) = een bez. vnw
2. Zimbabwe is onzijdig, vandaar
3. Haar stem = het onderwerp van deze zin
4. De kern eindigt op -ing

Onjuist verwijzen deel II

5. Hen of hun?

Hen:

Gebruik hen wanneer het verwijswoord lijdend voorwerp (lv) is:

• Nadat de ministers beëdigd zijn, kan het publiek hen (lv) op het bordes bewonderen.
  
• Gebruik hen na een voorzetsel (vz).
  
• De schaatsers vlogen naar Pyeongchang en veel fans reisden met (vz) hen mee.
  

Hun (deel I):

Gebruik hun wanneer het verwijswoord het meewerkend voorwerp (mv) is en er géén voorzetsel voor staat.

• De OranjeLeeuwinnen werden kampioen en de koning gaf hun (mv) een onderscheiding.

7.2 Onjuist verwijzen deel II

Hun (deel II):

LET OP:  gebruik hun nóóit als onderwerp!

• Waarom moeten wij de tekst schrijven, terwijl zij (niet: hun!) hem mogen typen?
• Verwijs naar een enkelvoudig begrip dat een verzameling personen omvat (de bevolking, de gemeenteraad, de politie) niet met het meervoudige ze, hen en hun, maar met een enkelvoudig verwijswoord.
• Bij de verkiezingen kan de bevolking van Zimbabwe haar (niet: hun!) stem laten horen.
  

Onjuist verwijzen deel II

6. Dat of wat? (deel I)

Gebruik het verwijswoord dat als je verwijst naar een het-woord. Bijv:

– De regeringspartijen wilden het voorstel dat de oppositie deed, niet overnemen.

6.  Dat of wat? (deel II)

Gebruik het verwijswoord wat alleen als je verwijst naar:

een overtreffende trap (het leukste, het duurste, het grappigste):

– ‘Dat ik topman werd van AkzoNobel, is het beste wat me ooit is overkomen’, zei Hans.

een onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets, het enige):

– Deze president kan waarschijnlijk niets wat hij beloofd heeft, realiseren.

een hele zin of een deel van een zin:

– Veel mensen investeren in bitcoins, wat de banken ernstige zorgen baart.

- In de zomervakantie heeft de directeur per fiets de Mont Ventoux beklommen, wat een knappe prestatie is.

In deze gevallen kun je natuurlijk ook met dat verwijzen:

– Veel mensen investeren in bitcoins en dat baart de banken ernstige zorgen.

– In de zomervakantie heeft de directeur per fiets de Mont Ventoux beklommen en dat is een knappe prestatie.

7.2 Onjuist verwijzen (laatste van 7.2!)

7. Wie of waar…?

Gebruik bij personen voorzetsel + wie:

– De producent aan wie het toneelstuk was opgedragen, voelde zich zeer vereerd.

Gebruik bij zaken (dingen) waar+voorzetsel:

– Het voorval waaraan de spreker de jubilaris herinnerde, was de laatste helaas vergeten.