24//11 lijdend voorwerp grammatica zinsdelen les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Telefoon in de tas en snel gaan zitten.

In stilte pak je je laptop en log in op de LessonUP.

Draai je laptop om of doe je hoes om je beeldscherm.

\Pak dan je lesboek, schrift, leesboek, mandela, etui en kleurtjes.

Ga lekker kleuren, terwijl je luistert naar de docent die voorleest.

Ontleden zindelen

Ontleden zinsdelen

Planning

• Voorlezen/kleuren (hebben wel al gedaan)
• Instructie/quiz
  
• Werken 
• Afsluiten

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

• weet je wat het lijdend voorwerp is
• weet je hoe je zinsdeelstrepen in een zin plaatst
• weet je weer hoe je zinsdeelstrepen plaatst en wat  persoonsvorm,  onderwerp en werkwoordelijk gezegde zijn
• heb je geoefend met het verdelen van een zin in zinsdelen en met benoemen van de persoonsvorm, het onderwerp, het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp

Lesdoel

Aan het einde van deze les kunnen jullie het stappenplan van het ontleden van de zinsdelen tot en met het werkwoordelijk gezegde weer uit je hoofd opnoemen en toepassen.

Groen = kennis = leren

Paars =  kunnen = oefenen 

Samen 

nakijken

Blz. 49/50, opdracht 1 en 2

Schrijf de bepaalde lidwoorden op

Wanneer is 'een' geen lidwoord?

Wanneer is 'het' geen lidwoord?

Wat is stap 1 en hoe vind je die?

Wat is stap 2 en hoe zet je die?

Wat is stap 3 en hoe zet je die?

Wat is stap 4 en hoe zet je die?

Persoonsvorm (PV)

Je zoekt eerst de persoonsvorm. Hoe doe je dat?

- Door de zin van tijd (tegenwoordige tijd/ verleden tijd) te veranderen: tijd-proef

- Door de zin van getal te veranderen (meervoud/ enkelvoud): getal-proef

- De zin vragend te maken. De persoonsvorm komt dan als eerste woord te staan.

Persoonsvorm (PV)

De docent heeft het hele jaar Nederlands aan de onderbouw. gegeven.

- Tijdproef: De docent had het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. Het werkwoord dat van tijd veranderd is de persoonsvorm -->  had =  verleden tijd van heeft

De docent heeft het hele jaar Nederlands aan de onderbouw. gegeven.

- Getal: De docenten hadden het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. Het werkwoord dat met de meervoud van het ONDERWERP mee veranderd is de persoonsvorm --> docenten = meervoud van docent(O)  - hebben =  meervoud van heeft --> zo vind je dus meteen het onderwerp!

De docent heeft het hele jaar Nederlands aan de onderbouw. gegeven.

- Vraag: Heeft de docent het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven?  --> Heeft komt vooraan te staan

De persoonsvorm onderstreep je en je zet het woord tussen strepen.

De docent | heeft | het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven.

Persoonsvorm

Zinsdelen

Wat zijn zinsdelen?

Zinsdelen zijn woorden of woordgroepjes binnen de zin die bij elkaar horen. 

Een zinsdeel kan uit een woord bestaan, maar ook uit meerdere woorden.

Zinsdelen

Als je de volgorde van de zin verandert, blijven die woordgroepen altijd bij elkaar. 

Ieder zinsdeel heeft zijn eigen taak. 

Voorbeeld:

Joya gaf het witte paard een heerlijk appeltje.

Zinsdelen: zo doe je het

Joya | gaf | het witte paard een heerlijk appeltje.

Joya - ja

Joya | gaf | het witte paard een heerlijk appeltje.

het (gaf Joya witte paard een heerlijk appeltje) - nee

het witte (gaf Joya paard een heerlijk appeltje) - nee

het witte paard (gaf Joya een heerlijk appeltje) - ja

Joya | gaf | het witte paard | een heerlijk appeltje.

een (gaf Joya het witte paard heerlijk appeltje) - nee

een heerlijk (gaf Joya het witte paard appeltje) - nee

een heerlijk appeltje (gaf Joya het witte paard) - ja

Joya | gaf | het witte paard | een heerlijk appeltje.

En ja, het is veel werk en je hebt er (misschien geen zin in, maar er is geen andere manier om dit foutloos te doen.) Gewoon gaan doen en je wordt er vanzelf sneller en beter in.

Zinsdelen verkeerd = verkeerd benoemen en dus mogelijk bijna alles fout!

Zinsdelen een andere manier

Verander de zin steeds, maar gebruik alle woorden en zorg dat het een goede zin blijft. 

De woorden die altijd naast elkaar blijven staan, zijn een zinsdeel.

Joya gaf het witte paard een heerlijk appeltje.

1. Gaf Joya het witte paard een heerlijk appeltje?
2. Het witte paard gaf Joya een heerlijk appeltje.
3. Een heerlijk appeltje gaf Joya het witte paard.

Zinsdelen

Deze zin is nu dus in stukken is verdeeld. De stukken die door strepen gescheiden worden, zijn dus  de zinsdelen 

Ieder zinsdeel heeft dus een eigen taak:

--> Zo is ‘Joya’ degene die iets doet in deze zin.

--> ‘Gaf’ vertelt wát Joya doet. Of deed, in dit geval. 

--> En ‘een heerlijk appeltje’ vertelt wat Joya aan het witte paard geeft. 

--> ‘Het witte paard’ is degene die een heerlijk appeltje in ontvangst neemt.

Zinsdelen nog een andere manier

Kijk of je voor een groepje woorden één ander woord kan gebruiken, bijvoorbeeld: hij/zij, daarom, daar, toen, dat.

Mevrouw Hooi heeft vorige week alle leerlingen van 1B2 een paar lessen grammatica gegeven.

Zij heeft toen hen dat gegeven.

Zij / Mevrouw Hooi doet het (de handeling) = o

heeft gegeven is de handeling die het onderwerp doet = wg

Dat / een paar lessen grammatica is wat er gegeven wordt (de handeling) = lv

Hen / alle leerlingen van 1B2 is degene die iets ontvangt = mv

Onderwerp

Wie of wat (vaak een wie)

+

Persoonsvorm

=

het onderwerp

Degene of datgene die / hetgeen iets doet.

|Mevrouw Hooi | geeft |uitleg |over het redekundig ontleden.|

PV = geeft 

Wie of wat geeft? --> Mevrouw Hooi  --> O = Mevrouw Hooi

Alle werkwoorden in de zin noem je samen:

1. het onderwerp
2. het naamwoordelijk gezegde
3. het werkwoordelijk gezegde
4. de persoonsvorm

De persoonsvorm hoort altijd bij het werkwoordelijk gezegde.

1. juist
2. onjuist

Werkwoord

• drukt een handeling, situatie of gebeurtenis uit
• kun je vervoegen
• het hele werkwoord heet: infinitief

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in een zin die samen iets over het onderwerp zeggen, noem je het werkwoordelijk gezegde (wg).

De persoonsvorm is altijd onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Het geeft aan wat er gebeurt/welke handeling er gedaan wordt.

werkwoordelijk gezegde = persoonsvorm + alle andere werkwoorden

Werkwoordelijk gezegde

Soms is het werkwoordelijk gezegde maar één werkwoord 

(de persoonsvorm), soms zijn het er meer. Bijvoorbeeld:

- Leonie kijkt naar buiten.

- Leonie heeft naar buiten gekeken. 

- Leonie wil graag naar buiten kijken.

Werkwoordelijk gezegde

Soms komen werkwoorden met een extra woord dat altijd bij dat werkwoord gebruikt hoort te worden.

Soms is een werkwoord in tweeën gesplitst.

--> dat extra woord of dat tweede deel van het werkwoord horen dan ook bij het werkwoordelijk gezegde!!!!

Hij | zit | het hele uur | klok | te kijken.

Zij | is | al de hele dag | aan het lezen.

Soraya | ruimt | straks | de gewassen vaat | op.

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw | gegeven. |

WWG = heeft gegeven

Onderwerp

Wie/wat + persoonsvorm of werkwoordelijk gezegde

Vaak is het een wie!

Wie of wat heeft gegeven?  De docent

O = de docent

Nieuwe lesstof

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp

Wie of wat (vaak een wat)

+

Werkwoordelijk gezegde

+ 

Onderwerp

=

Het lijdend voorwerp

Degene of datgene/hetgeen er (WG/handeling) ondergaat.

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw | gegeven. |

WG = heeft gegeven

O = De docent 

Wie/wat heeft de docent gegeven? --> Nederlands = LV

Afgelopen dinsdag hebben veel ouders en kinderen van het Fioretti een gesprek met een docent gehad.

Wat is de persoonsvorm?

Afgelopen dinsdag hebben veel ouders en kinderen van het Fioretti een tienminuten-gesprek gehad.

Vervang de woordgroepen/zinsdelen door één woord, zodat je een zin van vijf woorden. Let op: het wg blijft hetzelfde!

Afgelopen dinsdag HEBBEN veel ouders en kinderen van het Fioretti een tienminuten-gesprek gehad.

Verdeel de zin in zinsdelen

Afgelopen dinsdag HEBBEN veel ouders en kinderen van het Fioretti een tienminuten-gesprek gehad.

Wat is het het werkwoordelijk gezegde?

Afgelopen dinsdag HEBBEN veel ouders en kinderen van het Fioretti een tienminuten-gesprek gehad.


Wat is het onderwerp?

Afgelopen dinsdag HEBBEN veel ouders en kinderen van het Fioretti een tienminuten-gesprek gehad.

Wat is het lijdend voorwerp?

De puzzel van het ontleden

De puzzel moet compleet zijn en alle stukjes passen in elkaar en heb je nodig om de zin/puzzel compleet te krijgen.

Stap 1: PV = werkwoord, Je doet getalproef (ev-mv) of tijdproef (tt-vt).

Stap 2: zindeelstrepen plaatsen --> elk deel dat voor de ~PV kan en een correcte zin blijf = een zinsdeel

Stap 3: O = Wie/wat + PV

Stap 4 WG = alle werkwoorden in de zin (inclusief de voorzetsels die erbij horen, zoals 'te kijken'.

Stap 5: LV = Wie/wat + WG + O

De puzzel van het ontleden

De puzzel moet compleet zijn en alle stukjes passen in elkaar en heb je nodig om de zin/puzzel compleet te krijgen.

Stap 1: PV = werkwoord, Je doet getalproef (ev-mv) of tijdproef (tt-vt).

Stap 2: zindeelstrepen plaatsen --> elk deel dat voor de ~PV kan en een correcte zin blijf = een zinsdeel

Stap 3 WG = alle werkwoorden in de zin (inclusief de voorzetsels die erbij horen, zoals 'te kijken'.

Stap 4: O = Wie/wat + WG

Stap 5: LV = Wie/wat + WG + O

Instructie

Hieronder vind je de uitleg en video's met uitleg over alle stappen van het ontleden van de zinsdelen.

Belangrijk om goed de zinsdelen te kunnen ontleden:

1.  Je moet het stappenplan uit je hoofd kunnen opnoemen
2. Het strepen zetten moet je goed oefenen en kunnen toepassen
3. Verder is het een kwestie van oefenen en oefenen 

Als je de stappen niet kent, dan lukt het ontleden niet EN als je de zinsdeelstrepen niet kunt zetten, dan benoem je de verkeerde zindelen.

Hieronder zie je de stappen van het ontleden van zinnen. Zet de stappen in de juiste volgorde van boven naar beneden. 

Stap 4

Stap 3

Stap 2

Stap 1

Stap 5

Lijdend voorwerp

Werkwoordelijk gezegde

Zinsdeelstrepen

Persoonsvorm

Onderwerp

Werk voor de deze en de volgende les:

•  Blz. 51/52, opdracht 3 en 4

Wat niet af is = huiswerk

Klaar = lezen!

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

• weet je wat het lijdend voorwerp is
• weet je hoe je zinsdeelstrepen in een zin plaatst
• weet je weer hoe je zinsdeelstrepen plaatst en wat  persoonsvorm,  onderwerp en werkwoordelijk gezegde zijn
• heb je geoefend met het verdelen van een zin in zinsdelen en met benoemen van de persoonsvorm, het onderwerp, het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp

Ik kan de pv vinden, zinsdeelstrepen plaatsen, het onderwerp, het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp benoemen.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?