Machten in de parlementaire democratie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Machten in de parlementaire democratie

Spoorboekje

-Trias politica: parlement, kabinet en rechters
-Vierde, vijfde en zesde macht: ambtenaren, massamedia en externe adviseurs  

Wat is de trias politica?

Trias Politica

Trias politica: in een democratie moet macht gescheiden / verspreid zijn
Kant of Montesquieu?
Reden: voorkomen tiran

Drie machten:
Wetgevende macht: parlement (in NL ook kabinet)
Uitvoerende macht: kabinet
Rechterlijke macht: rechters

1. Parlement

-Wetgevende macht in Nederland: Eerste en Tweede Kamer
-Andere namen: De Staten Generaal, het parlement, de volksvertegenwoordiging
-Tweede Kamer (150 leden): direct door het volk gekozen. Medewetgeving en controle beleid regering
-Eerste Kamer (75 leden): indirect gekozen, door leden van de Provinciale Staten. Aannemen of verwerpen wet en toetsen aan regels behoorlijke wetgeving  

1. Parlement

Rechten van leden van de Tweede Kamer:

1. Medewetgeving
-Stemrecht = wetsvoorstellen aannemen of verwerpen
-Recht van amendement = wetsvoorstellen amenderen (wijzigen)
-Recht van initiatief = zelf wetsvoorstellen indienen (gebeurt weinig)
-Budgetrecht = recht om de begroting goed te keuren, te verwerpen of te wijzigen

1. Parlement

Rechten van leden van de Tweede Kamer:

2. Controle ministers
Recht van motie = uitspraak van Tweede Kamer waarmee zij de minister/staatssecretaris oproept bepaalde maatregelen te komen of met een wetsvoorstel te komen
Vragenrecht = schriftelijke vraag te stellen aan de minister of vragenuurtje op dinsdag
Interpellatie = debat aan mogen vragen met de minister/staatssecretaris (minimaal 30 kamerleden)
Recht van enquete = mogelijk zelf een onderzoek in te stellen naar de rol van de regering en zelf een onderzoek in te stellen

2. Regering en kabinet

Regering = koning + ministers
Kabinet = ministers + staatssecretarissen

-Regering = dagelijks bestuur van ons land

-Minister-President = voorzitter van de ministerraad

-Minister = verantwoordelijk voor een bepaald beleidsterrein (nu: 20 ministeries). Bijvoorbeeld: Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
-Staatssecretaris = verantwoordelijk voor een deel van het beleidsterrein van een minister. Bijvoorbeeld: Primair en Voortgezet Onderwijs

2. Kabinet en regering

- Het staatshoofd: sinds 1814 erfelijk vervuld door de wettige opvolgers van Koning Willem I, prins van Oranje-Nassau (art. 24 van de grondwet)
-Relatie regering en kabinet: ministeriele verantwoordelijkheid = “de koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk”

Taken (naast ceremoniele taken):

-Ondertekenen van alle wetten en verdragen
-Voorlezen van de troonrede op prinsjesdag
-Benoemen ministers en staatssecretarissen
-Zich regelmatig laten infomeren over het kabinetsbeleid door de minister-president
-Ons land vertegenwoordigen in het buitenland d.m.v. staatsbezoeken

3. Rechtspraak

Rechtspraak = alle rechters bij elkaar
Taak = beoordeling van de uitvoering en de naleving van de wetten

Het kabinet hoort bij de

1. Uitvoerende macht
2. Wetgevende macht
3. Rechterlijke macht

De Tweede kamer bestaat uit ... leden

1. 75
2. 100
3. 125
4. 150

Een van de rechten van parlementsleden die horen bij hun controlerende taak is niet

1. Recht van enquete
2. Recht van extrapolatie
3. Recht van motie
4. Vragenrecht

Een van de rechten van parlementsleden die horen bij hun wetgevende taak is niet

1. Budgetrecht
2. Stemrecht
3. Recht van motie
4. Recht van initiatief

De regering bestaat uit

1. De ministers
2. Koning en ministers
3. De ministers en staatssecretarissen
4. De koning en de staatssecretarissen

4. Ambtenaren

-Ambtenaren bij de gemeente, provincie en rijksoverheid
-Ondersteunen uitvoerende macht
-Kunnen informatie achterhouden of informatie gekleurd weergeven. Hebben zo invloed
-Blijven in dienst als er verkiezingen zijn geweest

5. Massamedia

Functies van de media voor de democratie:
-Informatie = kennis over actuele maatschappelijke problemen
-Spreekbuis = actoren kunnen hun mening geven via de massamedia
-Agenda = journalisten doen onderzoek. Politici moeten daar dan op reageren of er een besluit over nemen
-Commentaar = het weergeven van hun eigen visie
-Waakhond = controleren regering, bekende personen en bedrijven

6. externe adviseurs en lobbygroepen

Externe adviesbureaus: bijvoorbeeld onderwijsbureaus
Lobbygroepen: groepen die informatie leveren aan de politiek en zo invloed proberen te hebben op beleid

De vierde macht is

1. Massamedia
2. Lobbygroepen
3. Externe adviseurs
4. Ambtenaren

Boos die seksueel misbruik bij The Voice aan de kaak stelt, heeft te maken met deze functie vd media

1. Commentaar
2. Spreekbuis
3. Informatie
4. Waakhond