25, 26, 27 (Schasz, Van Alphen, Wolf en Deken)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De orangisten noemen we ook wel de

1. Patriotten
2. Prinsgezinden

De Franse revolutie was in [jaartal]

Empirisme

Rationalisme

Liberalisme

Optimisme

de menselijke ratio is in staat alles op te lossen.

Onderzoeken hoe de wereld in elkaar zit.

De mens is in wezen goed, verkeerd gedrag komt voort uit gebrek aan kennis.

De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de economie.

De invloed van de Verlichting op de beeldende kunst is

1. Groot
2. Klein

Voor welk typisch verlichte werk is Diderot verantwoordelijk?

1. Encyclopédie
2. Het imaginaire reisverhaal
3. Satire
4. Spectator

Wat is het grote verschil tussen de encyclopedie van de 18e eeuw en de moderne encyclopedie?

Welke genre valt niet toe te passen op Gulliver's travel?

1. Imaginair reisverhaal
2. Robinsonade
3. Satire
4. Utopie

"Een roman over een of meer personen die door omstandigheden van de rest van de wereld afgezonderd raken en zich alleen moeten zien redden."

1. Imaginair reisverhaal
2. Robinsonade
3. Satire
4. Utopie

De roman komt uit de 18e eeuw. Waarom was dit iets 'nieuws'?

1. Grote aantal pagina's
2. Personages kregen psychologische diepte
3. Tijd en ruimte treden naar de achtergrond achtergrond
4. Liefdesverhalen werden nooit opgeschreven

En, maak opnieuw een foto van je gemaakte huiswerk (WB 24 + tussentoets §20-23)

Geen huiswerk gemaakt? Stuur een foto in van je sleutelbos

Vandaag: drie paragrafen

--> Drie auteurs en hun bekendste werken uit de verlichting 

Let op: in de studiewijzer ben ik vergeten om §23 te vermelden, maar die is vrij essentieel. Schrijf die er zelf dus even bij. 

§25: J.A. Schasz

Reize door het apenland (1788)

1. Genre(s) verhaal?
2. Moraal?

1

Reize door het apenland

- Genres: imaginair reisverhaal en satire

- Moraal: politieke toestand in de 18e eeuw (satire) en volg niet blindelings wat de (politieke) leiders zeggen.

2

De auteur

• J.A. Schasz MD
• Waarschijnlijk het pseudoniem van Gerrit Paape (1752-1803)
• Journalist (actualiteit, politiek)
• Moest vluchten naar Frankrijk

§25: Hiëronymus van Alphen

Het vrolijk leeren

Mijn speelen is leeren, mijn leeren is speelen, 

En waarom zou mij dan het leeren verveelen? 

Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak. 

Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken; 

Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken, 

't Is wijsheid, 't zijn deugden, naar welken ik haak.

Welke deugd wordt hier aangeprezen?

1

Deugd

Van Dale: "een bepaalde goede zedelijke eigenschap

De perzik

Die perzik gaf mijn vader mij,

 Om dat ik vlijtig leer.

Nu eet ik vergenoegd en blij.

Die perzik smaakt naar meer.

De vrolijkheid past aan de jeugd

Die leerzaam zig betoont.

De naarstigheid, die kinderdeugd,

 Wordt altoos wel beloond.

Welke deugd wordt hier aangeprezen?

2

Hieronymus van Alphen

• Jurist, hoge ambtelijke functie van schatkistbewaarder
  
• Weduwnaar, vader van drie jonge zoontjes
  
  
• Schreef opvoedkundige gedichtjes
• Schreef in begrijpelijke taal voor kinderen
• Deugden als leergierigheid, naastenliefde,
  vaderlandsliefde, godsdienstigheid
• Proeve van kleine gedichten voor kinderen (1778)
  
  
• Komisch effect nu

3

4

Ideeën over opvoeding

• Opvattingen van Rousseau
  - De mens is in wezen goed, maar wordt verpest door de maatschappij
  - Kinderen moeten zo lang mogelijk kind blijven
  
  
• Opvattingen van Locke
  - Tabula rasa
  - opvoeding
  - natuur
  
  
• Gevolg: ontstaan jeugdliteratuur

5

En hier gaat portfolio-opdracht 4 over!

- Je gaat bekijken hoe 'verlicht' jouw favoriete kinderboek is

- Vergelijking met een gedicht van Van Alphen

- Overeenkomst in vorm? 

- Is er een moraal? Zo ja, welke?

- Sluit de inhoud aan bij de filosofie van Locke? Rousseau? 

Deadline: 27 mei

Volgende les gaan we hieraan werken. 

Tip: neem je kinderboek mee (denk aan prentenboeken!)

§27: Betje Wolff en Aagje Deken

https:

Betje Wolff (1739-1804)

• Elisabeth Bekker (Vlissingen)
• Streng gereformeerd gezin
• Moderne, verlichte opvoeding
• Trouwde na een schandaal met de 30 jaar oudere predikant Adriaan Wolff (--> Beemster)

Aagje Deken (1741 - 1804)
- Wees (Amsterdam)
- Correspondeert in eerste instantie met Wolff omdat ze kritiek wil uiten
- Corespondentievriendinnen
- Gaat samenwonen Betje zodra Adriaan Wolff overlijdt (1777)

Wolff en Deken

• Beiden patriot
• Verlichte ideeën
• Kritisch op het gereformeerde geloof
• 1782: De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart
• Vluchten naar Frankrijk (1787)
• Keren terug

De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart

• Brievenroman
• Eerste moderne Nederlandse roman
• Didactische bedoelingen
• Commercieel succes
  
  
  

Aan de slag!

- WB 26.1

- WB 26.2

- Tussentoets §24-27

- Eindtoets H3

Reeds afgerond:

- WB 21.2, tussentoets §20-23, WB 24

- §20, 21, 23, 24, 25, 26, 27