Sara Burgerhart

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De verlichting

Zelfstandig kritisch denken

De Verlichting

De Verlichting

Sara Burgerhart

Reize door het Apeland

Het wederzijds huwelijksbedrog

literatuur van de Verlichting

De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart

Brievenroman

Eerste moderne Nederlandse roman

Didactische/opvoedkundige bedoelingen

Commercieel succes

Betje Wolff (1739-1804)
- Elisabeth Bekker (Vlissingen)
- Streng gereformeerd gezin
- Moderne, verlichte opvoeding

- Laat zich schaken door een

jonge militair
- Trouwt vervolgens met de 30 jaar oudere predikant Adriaan Wolff 

- Verhuist naar de Beemster

Aagje Deken (1741 - 1804)

- Wees (Amsterdam)

- Correspondeert in eerste instantie met Wolff omdat ze kritiek wil uiten

- Corespondentievriendinnen

- Gaat samenwonen met Betje zodra Adriaan Wolff overlijdt (1777)

Wolff en Deken

- Beiden patriot

- Verlichte ideeën

- Kritisch op het gereformeerde geloof

- 1782: Sara Burgerhart

- 1787: Vluchten naar Frankrijk 

- 1798: Keren terug

Betje Wolff en Aagje Deken

• "Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart",
• Briefroman
• Accent op vrijheid
• Geschreven met humor

DE VERLICHTING

• de opvoeding van het kind is belangrijk
• Betje Wolff en Aagje Deken pleitbezorgers
• geen onderdanigheid maar vrijheid

Opvoedkundige zedenroman

Psychologie, innerlijk en karakterontwikkeling personages

Briefroman:

- Ieder personage eigen wijze van uitdrukken

- Spanning --> brieven zoek of verkeerd begrepen

- Realistisch

Doel: via ontwikkeling personages kwam de lezer tot inzichten 

Nederlandsche Juffers!

Velen uwer lezen: niet eenig en alleen, om de verveling te ontvlieden; niet eenig en alleen, om eene ongevallige vertoning te maken, door het opzeggen van kundigheden, die niet altoos van de nuttigste soort zyn; neen: velen uwer lezen, om uwe denkbeelden te vermeerderen; en dus verstandig te leren denken en doen.

Wat is het vertelperspectief in de Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart

1. Auctoriaal perspectief
2. Personaal perspectief
3. Alwetend perspectief
4. (wisselend) ik-perspectief

De wijze les uit Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart is dat:

1. ook meisjes zich persoonlijk moeten ontwikkelen .
2. meisjes voorzichtig moeten zijn in de liefde.
3. er allerlei gevaren loerden in de 18e eeuw .
4. meisjes zich niet mogen vermaken.

Leg uit waarom Sara Burgerhart tegenwoordig nog actueel is.

Wat is een imaginair reisverhaal?

Waarom zou men kiezen voor het schrijven van een imaginair reisverhaal?

Imaginaire reisverhalen

- verhaal over een reis naar een denkbeeldig land

- maatschappijkritiek --> populair bij Verlichtingsschrijvers

- want: via een denkbeeldig land kon een schrijver situaties in zijn eigen land bekritiseren

- satirisch

Reize door het Aapenland van Gerrit Paape

Bedoeling van Paape

- J.A. Schasz M.D --> patriotisch pseudoniem

- Nummer 1 apen: patriotten (vrijheid, gelijkheid, democratie) 

--> geven de apen de innerlijke vrijheid om mens te worden

- Nummer 5 apen --> oranjegezinden (koste wat het kost de macht behouden)

--> willen m.b.v. hun macht staarten afhakken 

Reize door het apenland

- J.A. Schasz (ps. Gerrit Paape)

- 1788

- Apen willen op mensen lijken.

- Apen hebben (willekeurige) nummers als namen.
- Kritiek op de politieke machthebbers.

- Schasz drijft de spot met het schijnpatriottisme en de verdeeldheid onder de patriotten. 

andere literaire uitingen in de 18e eeuw

Het zedenblijspel is een toneelstuk
waarin de opvattingen en gewoontes
van een bepaalde tijd op de hak
worden genomen.

Pieter Langendijk

• komt uit Haarlem
• schrijft blijspelen en kluchten
• bespot allerlei vormen van bedrog
• "Het wederzijds huwelijksbedrog".