2.4 De afbraak van gebergten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2.4 De afbraak van gebergten

HAVO 5
Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen

Domein Aarde

Tofua is een van de eilanden van Tonga, een eilandengroep in de Grote Oceaan.
Het eiland Tofua bestaat uit een vulkaan waarin een caldera gevormd is.
Geef aan
Welke twee tektonische platen betrokken zijn bij de vorming van de eilandengroep Tonga;
Op welke wijze een caldera ontstaat;
Waaruit blijkt dat de vulkaan op Tofua nog steeds actief is.

Vandaag

• korte herhaling vulkanisme en Vorming van gebergten
• uitleg par 2.4: Afbraak van gebergten
• opdrachten par 2.4

Vloeibaar

Stroperig & gasrijk

Vloeibaar

Effussief

Explosief

Effussief

Schild

Schild

Strato

Breukgebergte

Plooiingsgebergte

DRUK

Welk verschil is er tussen het botsen van een continentale met een oceanische plaat en het botsen van twee continentale platen?

geen subductie

wel subductie

Himalaya (Azië)

(geen vulkanen)

Andes (Zuid-Amerika)

(wel vulkanen)

Komen er ook gebergtes voor bij divergerende of transforme plaatbreuken?

Bekijk GB: 69

Bekijk GB: 161C

Breukgebergte

Afschuivingsbreuken

Horsten & slenken

Gebergtes

Ouderdom van gebergten

Jong gebergte - hoge scherpe toppen & diepe dalen.

Oud gebergte - afgesleten toppen en weinig hoogteverschil

GB222E

Geologische tijdschaal

Plooiings

gebergte

Breukgebergte

Rek

Druk

gesteente buigt

gesteente breekt

aardbeving

geleidelijk

aan de oppervlakte

diep in de aardkorst

Alpen

Vogezen

Doen

Maak nu van H2.3 opdrachten 2, 3 en 5

Kun je nu:

• uitleggen hoe plooiingsgebergten ontstaan?

• verklaren waarom sedimentgesteenten in gebergten worden aangetroffen?

• het ontstaan van breukgebergten beschrijven?

• verschillen tussen jonge en oude gebergten noemen en uitleggen?

2.4 De afbraak van gebergten

HAVO 5
Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen

Domein Aarde

Lesdoelen

• Ik kan beschrijven hoe endogene- en exogene processen invloed op het reliëf hebben.
• Ik kan aangeven hoe mechanische en chemische verwering het gesteente aantast.
• Ik kan de invloed van het klimaat op de verschillende verweringsprocessen uitleggen.

Endogene processen

Exogene processen

Endogene processen

• van binnenuit 
• aardbevingen, vulkanisme, platentektoniek, gebergtevorming

• veroorzaakt door: energie in de aarde
• Opbouw

Exogene processen

• van buitenaf (atmosfeer)

• verwering, erosie, sedimentatie

• veroorzaakt door: zon (hydrologische kringloop)
  
• afbraak

endogene krachten

exogene krachten

Hydrologische kringloop

Leg uit waarom door de hydrologische kringloop erosie op gang wordt gebracht

Afbraak van gebergten

Hooggebergte -> middelgebergte --> heuvels

Door exogene krachten

Jong gebergte

• Hoge pieken
• Steile, diepe dalen
  

Tientallen miljoenen jaren oud

vb. Alpen, Himalaya, Andes & Rocky Mounytains

Oud gebergte

• Afgeronde toppen
  

• Brede, ondiepe dalen

Honderden miljoenen jaren oud.

Vb. Ardennen, Appelachen

Verwering

• Definitie = het uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer of plantengroei.

Fysische / mechanische verwering 

Welke twee vormen van mechanische verwering worden direct door de zon aangedreven? Schrijf ook op hoe het werkt.

Chemische verwering

Verwering & klimaat 

Mechanische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur sterk wisselt
• de temperatuur regelmatig onder de 0 graden Celsius komt
• het gesteente bloot ligt

Verwering & klimaat (2)

Chemische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur hoog is
• de vochtigheid hoog is
• het gesteente bedekt is

In welke plaats vindt
de sterkste mechanische verwering plaats?

1. A
2. B
3. C
4. D

In welke plaats vindt
de sterkste chemische
verwering plaats?

1. A
2. B
3. C
4. D

In welke plaats vindt
zowel mechanische
als chemische verwering
plaats?

1. A
2. B
3. C
4. D

In de tropische zone vindt vooral chemische verwering plaats

1. Juist
2. Onjuist

In de aride zone vindt vooral mechanische verwering plaats

1. Juist
2. Onjuist

Hoog in de bergen is sprake van chemische verwering

1. Juist
2. Onjuist

Aan de slag

Maak de opdrachten van 2.4

Noem 3 dingen die je deze les hebt geleerd

Welk onderdeel van deze paragraaf is nog niet helemaal duidelijk?

a.s. donderdag: 

H2.5: erosie en sedimentatie

Lesdoel:

- Je kunt uitleggen hoe door erosie en sedimentatie het landschap steeds vlakker wordt

Voorbereiding: lees en markeer H2.5