Tijdvak 1 - Jagers en boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H1 De tijd van jagers en boeren

Tijdvak 1

Leerdoelen

- Hoe verspreidde de moderne mens zich over de wereld?

- Wat was de levenswijze van de Jagers-verzamelaars?

- Wat was de oorzaak voor de Neolithische revolutie?

- Wat waren de kenmerken van de landbouwsamenleving? 

Thema (v.h. K.A.)

de levenswijze van jagers-verzamelaars

Thema (Kenmerkend aspect)

het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Wanneer eindigde de prehistorie?

'De prehistorie'

- De tijd van de ongeschreven bronnen.

* Jagers-verzamelaars

* Boeren

Ontwikkeling moderne mens

Evolutie van de mens. 

Homo Sapien: 

- gesproken taal

- delen van kennis (collectief leren)

- Symbolisch denken

Kenmerken van de Jagers-Verzamelaars

- Nomaden, leefden in eenvoudige hutten.

* Hoe meer natuurlijke voedselbronnen, hoe groter de groepen.

* Carrying capacity (draagkracht van een gebied) 

- Jagen/verzamelen

Noem twee gevolgen van de Neolithische revolutie.

Wat is de definitie van een revolutie?

Landbouwrevolutie

- Ingrijpende verandering: middel van bestaan veranderde.

-Oorzaken: kennis en. veranderingen in het klimaat. 

- Door natter klimaat was er meer voedsel,

hierdoor werd rondtrekken minder noodzakelijk. 

- De groepen konden groeien. 

- Door de groepsgrootte werden. de mensen 

uiteindelijk gedwongen om over te stappen. 

Gevolgen van de landbouw

Landbouw werd vanuit het Midden-Oosten verspreid.

Mensen gingen sedentair leven. (vaste woonplek)

Mensen maakten en gebruikten meer en andere voorwerpen.

De landbouwsamenleving zorgden ook voor meer sociale verschillen. 

Thema (Kenmerkend aspect)

het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Leerdoelen

Je kunt uitleggen dat op verschillende plekken op de wereld verschillende samenlevingen zich ontwikkelde rond 3000 v chr.

Je kunt verklaren waarom in het Midden-Oosten de eerste steden ontstonden. 

Je kunt het begrip stadstaten uitleggen.

Je kunt verklaren waarom het schrift werd uitgevonden

Je kunt beschrijven hoe de Egyptische staat eruit zag.

Je kunt uitleggen waar de Egyptische heersers hun macht aan ontleenden

Je kunt uitleggen waarom het hiernamaals een grote rol speelde bij de Egyptenaren .

Leg uit dat landbouwsamenlevingen tot meer sociale verschillen leidden.

Prehistorische culturen Nederland

De kennis over de landbouw verspreidde zich langzaam.

Rond 5000 v chr. eerste boeren in Zuid-Limburg (Bandkeramiekers)

Rond 3000 v Chr. in Drenthe (Trechterbekercultuur)

vanaf 6.000 voor Chr. 

(in Mesopotamië)

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Irrigatielandbouw Mesopotamië & Egypte 

Deel van de boeren trok na een poosje weg naar de rivieren.

In de buurt van de rivieren was minder regenval, en daar waren de boeren afhankelijk van de rivieren. 

Daarom bedachten zij een irrigatiesysteem

Eufraat en Tigris overstroomden in het voorjaar. 

Irrigatielandbouw in Egupte

- Vruchtbare halve maan ->veel oogst

- Overstromingen zorgen voor slib  

- Irrigatielandbouw: dammetjes, dijken en kanalen

Gevolgen irrigatiesysteem

Over de verdeling van het water waren goede afspraken nodig.

- Samenwerken met elkaar.

- Boeren die meer oogsten (= meer bezit) kregen meer aanzien en macht.

- Uiteindelijk ontstaat hierdoor een leider (koning) 

- Sommige dorpen groeiden uit tot steden met omringend platteland (stadstaten)

Wat maakt iets een stad?

Kenmerken eerste steden (aantekening)

- Meeste mensen waren boer, maar de boeren hadden al. wel specialisaties. Mensen oefenen andere beroepen uit in de nijverheid en handel. Of hadden functies in het bestuur (ambtenaren) en de verdediging van de stad (soldaten)

- Een stad vervult een regionale functie op het gebied van handel, bestuur en cultuur

- In de stad was een sterke hiërarchie op politiek, sociaal en cultureel gebied.

1

de levenswijze va de jagers-verzamelaars

- Kleine groepen

- Nomaden

- Jagen/verzamelen

Egalitaire samenleving

2

Het ontstaan van de landbouw en de landbouwsamenlevingen

- Dorpen

Sedentaire levenswijze

Boeren

verschil in rijkdom

3

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Steden 

Sedentaire levenswijze

Boeren/ambachten/ambtenaren/soldaten

Sterke sociale hierarchie

Staatsvorming

- In sommige delen van het Midden-oosten gingen stadstaten samenwerken. 

- Koning streefde ernaar om wetten en regels 

in te stellen die golden voor alle inwoners

- Lange tijd Mesopotamië onder leiding 

van Stadstaat Babylon.Daarna: assyrische rijk. 

-  Ook in Egypte ontstonden staten.

Boven en beneden- Egypte werden verenigd door de koning van 

boven Egypte: de eerste farao Narmer. 

Farao's en koningen

Ontlenen hun machtspositie aan:

1. Ambtenarij en het leger

2. Het belastingsysteem

3. Goddelijke legitimatie

4. Propaganda 

Hiernamaals

Egyptenaren geloofden dat het hiernamaals een soort paradijs was.

De geest keerde wel elke dag terug naar het lichaam op aarde, daarom moest dat goed verzorgd worden. 

Hoe rijker men was, hoe meer aandacht voor het hiernamaals. 

Polytheïstische godsdienst.