H3 taalfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Taalfouten

Tijdens deze les leer je welke taalfouten vaak voorkomen en hoe je deze moet verbeteren. 

* Contaminatie

* Dubbele ontkenning

* Tweelingfouten

* Congruentiefout (incongruentie) 

* Verwijzingsfout

Contaminatie

•  Als je twee woorden of uitdrukkingen ten onrechte vermengt, spreek je van een contaminatie.

Deze computer kost duur (kost veel of is duur).

Ik zal dat nachecken (nakijken of checken).

Hij kreeg ongenadeloos op zijn kop. (ongenadig of genadeloos)

Dubbele ontkenning

• Een ontkennend werkwoord wordt gecombineerd met een tweede ontkenning.

Wij hebben nooit geen problemen (nooit of geen).

De schoolleiding wil voorkomen dat er geen introducees op het feest komen (voorkomen of geen). 

Ik ben daar nooit niet geweest (nooit of niet).

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning

1. Dubbele ontkenning
2. Contaminatie

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning

Tweelingfouten

 Gebruiken van het verkeerde woord gebruiken, omdat (of doordat?) twee woorden op elkaar lijken in vorm of betekenis.

 

Wist jij dat zij elkaar al ........ van de basisschool?

1. kennen
2. kunnen

Als of dan?
Ik ben even groot ……. mijn zoon, maar kleiner …… mijn dochter.

1. dan, dan
2. als, dan
3. dan, als

Omdat of doordat?
Ik blijf thuis, ………. ik ziek ben.
Ik ben ziek,……….. ik iets verkeerds gegeten heb.

1. omdat, doordat
2. doordat, omdat

Te wijten of te danken aan?
Het ongeluk is te …….. aan het appen op de fiets.
De voldoende voor die toets is te ……….aan zijn harde werken.

1. danken, danken
2. wijten, danken
3. danken, wijten
4. wijten, wijten

Mits of tenzij?
Ik ga vanavond sporten, ...... het regent.
Ik ga vanavond sporten, ...... het droog is.

1. tenzij, mits
2. mits, tenzij

CONGRUENTIE

Onderwerp en persoonsvorm moeten gelijk zijn in getal.

Dus als het onderwerp enkelvoudig is, moet de persoonsvorm ook enkelvoudig zijn. En als het onderwerp meervoudig is, moet de persoonsvorm ook meervoudig zijn. 

Gelijkheid in getal noemen we congruentie.

CONGRUENTIEFOUTEN

We noemen dit ook wel INCONGRUENTIE.

Incongruentie betekent niet gelijk of niet passend.

Dat wil zeggen dat het getal (ev/mv) van het onderwerp en de persoonsvorm niet gelijk zijn.

Dit komt vaak voor bij onderwerpen die voor ons gevoel meervoud zijn, maar taalkundig enkelvoud.

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

de kudde koeien

1. de
2. kudde
3. koeien

Wat is goed / congruent?

1. De kudde koeien staan in de wei
2. De kudde koeien staat in de wei

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

een groep wielrenners

1. een
2. groep
3. wielrenners

Wat is goed / congruent?

1. Een groep wielrenners viel vlak voor de finish
2. Een groep wielrenners vielen vlak voor de finish

Wat is het onderwerp in:

Men zien/ziet door de bomen het bos niet meer

1. Men
2. zien/ziet
3. door de bomen
4. het bos

Wat is goed / congruent?

1. Men zien door de bomen het bos niet meer
2. Men ziet door de bomen het bos niet meer

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

drie pakken rijst

1. drie
2. pakken
3. rijst

Wat is goed / congruent?

1. Er stonden nog drie pakken rijst in de voorraadkamer
2. Er stond nog drie pakken rijst in de voorraadkamer

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

twintigduizend mensen

1. twintigduizend
2. mensen

Wat is goed / congruent?

1. Twintigduizend mensen bezocht het festival
2. Twintigduizend mensen bezochten het festival

Verwijswoorden

In een taal zijn er noemende en verwijzende woorden.

De leerling heeft de toets goed gemaakt. Hij heeft goed geleerd.

Let op: Je mag pas verwijswoorden gebruiken, wanneer je eerder in de tekst het noemende woord gebruikt hebt.

Antecedent

De man, die op de fiets zit, is kaal.

Verwijswoord: die

Antecedent: De man

De buren hebben hun auto nog nooit gewassen.

Verwijswoord: hun

Antecedent: De buren

Regels voor verwijzen

Verschil in:

- onzijdige woorden (het-woorden)

- mannelijke en vrouwelijke woorden (de-woorden)

- woorden in het meervoud

Let op:

Getal en geslacht moeten hetzelfde zijn

Vermijd dubbelzinnigheid

Antecedent moet aanwezig zijn

Oefening: Goed of fout?
Het meisje die daar loopt, is lief.

1. Goed
2. Fout

Onzijdige woorden

Het-woorden: verwijzen met het, zijn, dit en dat

Let op vrouwelijke het-woorden! 

Namen van landen en steden zijn bijna altijd het-woorden.

Alle verkleinwoorden zijn het-woorden.

Voorbeeld: Het huis, dat ik gekocht heb, vind ik mooier dan dit huis in deze straat. Ik ga het kopen vanwege zijn mooie keuken.

Neem over en vul in: ... baby'tje, ... ik vasthoud, is lief. ... huilt nooit.

Vul in: Europa heeft ... beleid aangepast.

1. zijn
2. haar

Mannelijke/vrouwelijke woorden

De-woorden kunnen mannelijk of vrouwelijk zijn

Mannelijke de-woorden: de, hij, hem, deze, die en zijn

Vrouwelijke de-woorden: de, ze/zij, deze, die en haar

De schoonmaakster pakte haar bezem, nadat zij met haar brood had gekruimeld. 

Vul in: De getuige legde ... verklaring af.

1. zijn
2. haar
3. zijn/haar
4. hun

Vul in: De stier ... erg boos was, rende boos naar ... eigenaresse. ... moest schreeuwen van de schrik.

1. dat, zijn, Zij
2. die, haar, Hij
3. dat, haar, Hij
4. die, zijn, Zij

Vul in: De mediatheek op school is opgeruimd. ... ziet er nu netjes uit.

1. Hij
2. Zij