Anatomie huid en wondzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Anatomie en fysiologie huid

Lesinhoud van vandaag

• Functies van de huid
• Anatomie (bouw) van de huid
• Theorie over wondzorg
• Oefenen met wonden beoordelen
• Decubitus
• Praktijkvaardigheden wondzorg

Noem de functies van de huid

De functies van de huid

1. Lichaamstemperatuur regelen. 
2. Receptoren om pijn, druk, warmte en kou te voelen.
3. Stoffen uitscheiden: zouten en afbraakproducten via zweet.
4. Lichaam beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf. (organen beschermen)
   
5. Vet opslaan in het onderhuids bindweefsel. 
   
6. Vormen van vitamine D:  groei en het behoud van botten en tanden. 
   

Beschermen: zichtbare en onzichtbare barriere: hoornlaag en biochemische barriere (zweet en talgklieren d.m.v. melk- en vetzuur + melanine beschermt tegen zonlicht)

In welke voedingsmiddelen zit ook nog vitamine D?

1. in groente en fruit
2. in melkproducten
3. in vette vis en boter
4. in vlees

Lichaamstemperatuur regelen. Als de lichaamstemperatuur daalt, wordt de doorbloeding van de huid minder. Er wordt dan minder warmte aan de omgeving afgegeven en de huid ziet bleek. Wanneer de lichaamstemperatuur te hoog dreigt te worden, verhoogt de doorbloeding van de huid. Er wordt dan meer warmte aan de omgeving afgegeven en de huid ziet rood. De lichaamstemperatuur wordt ook beïnvloed door de zweetklieren in de huid. Door de verdamping van transpiratievocht gaat er lichaamswarmte verloren en daalt de lichaamstemperatuur.

Bouw van de huid

De huid

• opperhuid;
  
• lederhuid;
  
• onderhuids bindweefsel
  

Het dunste stukje huid, de oogleden, is maar een halve millimeter dik. Het dikste stukje huid zit op de voetzolen en kan wel vijf millimeter dik zijn. 

Wat is het dunste stukje huid en waar is je huid het dikst?

Het dunste stukje huid, de oogleden, is maar een halve millimeter dik. Het dikste stukje huid zit op de voetzolen en kan wel vijf millimeter dik zijn. 

Opperhuid

• Hoornlaag: dode en verhoornde cellen
• Kiemlaag: cellen delen zich. 
• In kiemlaag zit pigment

kubusvormige epitheelcellen. Als ze naar boven schuiven, worden ze platter, want onderweg verliezen ze vocht en verdwijnt hun celkern. Uit het protoplasma van die cellen wordt de hoornstof gevormd. Zo ontstaat de hoornlaag die uiteindelijk wordt afgestoten.

Opperhuid

Hoornlaag: houdt bacteriën en virussen buiten en water binnen. Alleen bij zweetklieren water loslaten. Verhoornde cellen.

Heldere laag bevat keratine. Eiwit dat huid stevig en soepel houdt.

Korrellaag: keratine wordt hier gemaakt.

Ontkiemende laag (bestaat uit stekelige laag en kiemlaag): celdeling

Hoe lang duurt het totdat je een volledig nieuwe huid hebt gemaakt?

30 dagen (tijd tussen delen van cellen en afschilfering)

Lederhuid

• De lederhuid bestaat uit bindweefselcellen met veel elastische vezels.  
• Bevat veel bloedvaten en zenuwen. 
• De cellen van de opperhuid worden gevoed vanuit de bloedvaten in de lederhuid. 
• Bevat zweetklieren, talgklieren en haarwortels, zenuwuiteinden 

Elke haarfollikel staat in verbinding met een klier: de talgklier.

Dankzij de talg blijven haar en huid soepel en kan de huid geen water opzuigen, waardoor de huid wordt beschermd tegen het binnendringen van micro-organismen.

Onderhuids bindweefsel

• vormt de verbinding tussen de opperhuid/lederhuid en de botten/spieren
• losmazig weefsel en voor een groot deel gevuld met vet
• veel bloedvaten en zenuwvezels

Functies:

- vet opslaan

- bescherming bieden 

  (stootkussen en isolatie)

Het vet is reservevoedsel, dient als beschermlaag en zorgt voor warmte-isolatie. 

In welke laag zitten de zweetklieren, talgklieren en haarfollikels?

1. Opperhuid
2. Lederhuid
3. Onderhuids bindweefsel

Wondverzorging

Welke oorzaken voor
wonden ken jij?

Oncologisch

Stralingswonden

Soorten wonden

Opperhuid: Kiemlaag en hoornlaag

Lederhuid (dermis): talgklieren, lymfevaten, zenuwen, bloedvaatjes en zweetklieren

Subcutis (onderhuids bindweefsel): vetcellen, zenuwcellen en bloedvaten

Ontstekingsverschijnselen

Ontstekingsverschijnselen

Roodheid

Warmte

Zwelling

Pijn

Verstoorde lichaamsfunctie

Wondgenezing

Reactiefase: 

bloedingsfase en ontstekingsfase

Bloedplaatjes klonteren samen en vormen een stolsel

Bloedvatverwijding:

ontstekingsverschijnselen te zien.

Primaire of secundaire wondgenezing.

Haarvaten worden beter doorlaatbaar voor eiwitten, elektrolyten en water -> zwelling.  Zwelling geeft druk op omliggende zenuwstructuren -> pijn. Daardoor ontzie je de wond.

Secundaire wondgenezing

Inflammatie: ontstekingsreactie met pus

Proliferatie:

groei, granulatieweefsel

Remodellering:

littekenvorming

In de reactiefase stopt de bloeding en worden dode cellen en bacteriën opgeruimd. Bloedvaten vernauwen en korstvorming. De dode cellen en bacteriën worden opgeruimd door witte bloedcellen. Bij witte bloedcellen komt ook vocht en eiwitten erbij.

Standaard ontstekingsverschijnselen: roodheid, zwelling en pijn.

regeneratiefase vormt zich nieuw weefsel en sluit de wond. (nieuwe bloedvaatjes en granulatieweefsel)

Rijpingsfase: overmatige bloedvaatjes afgebroken. Littekenweefsel. 

Wat heeft een negatieve
invloed op wondgenezing?

Van invloed op wondgenezing

• de conditie ;
• de leeftijd;
• het medicijngebruik;
• mogelijke andere aandoeningen: b.v. diabetes mellitus;
• slechte doorbloeding (veneuze/arteriële insufficiëntie, lymfoedeem);
• de plaats van de wond;
  
• de oorzaak van de wond;
  
• de voeding (of voldoende voedingsstoffen worden aangevoerd: eiwitten, vitamine A en E, mineralen);
  
• nicotine;
• ontsteking van de wanden van bloedvaten (vasculitis) of andere ontstekingen/infecties;
• stress.

Medicatie: immuunsuppresiva (remmen werking van afweersysteem), cytostatica, ontstekingsremmers, bloedverdunners. 

Diabetes: bloedvaten aantasten door langdurig hoog bloedglucosegehalte.

Nicotine: vaatwanden trekken samen.

Wat kan de wondgenezing
bevorderen?

https://www.isala.nl/patientenfolders/8158-voedingsadvies-bij-wondgenezing/

arginine = aminozuur

Wondbehandeling

Reinigen: wondtoilet, spoelen wond met water/nacl/spoelvloeistof (necrose evt verwijderen)

Sluiten: hechten < 12 uur, zo nodig antibiotica

Beschermen

Functies van
wondverband

Functies wondverband

• opvangen wondvocht
• bestrijden van infecties
• verwijderen van afgestorven weefsel
• stoppen van aanwezige bloedingen
• creëren van vochtig wondmilieu
• rust en ondersteuning bieden aan lichaamsdeel

Het model is niet toepasbaar op brandwonden en bij de oncologische wonden en ulcera.

www.wcs.nl

Rode wond

Doel: beschermen en vochtig houden. Verband mag niet aan de wond plakken.

Granulatieweefsel is korrelig en vaatrijk bindweefsel dat zich vormt op de bodem van een wond.

                                 Skin Tears

Gele wond

Doel: 

• schoonmaken wondbed (verwijderen debris/beslag)
• zorgen voor vochtig milieu,
• absorberen exsudaat.

B.v. in NACL gedrenkte gazen, hydrogel of alginaat.

Zwarte wond

Necrose kan ook bruin/grijs/gelig zijn.

Harde necrose (korst) en natte necrose (gangreen).

Harde necrose: laten zitten, beschermen.

Natte necrose: verwijderen.

Door arts: scalpel/schaar.

Of met wondproduct: gazen gedrenkt in NACL, hydrogel, enzymatisch necrose oplossend product.

In de praktijk zal een wond niet altijd helemaal zwart, geel of rood zijn, maar gelijktijdig meerdere kleuren vertonen. De behandeling is dan altijd gericht op de meest storende factor.

Waar let je op als
iemand een wond heeft?

de grootte;

de diepte;

de kleur;

de geur;

de aanwezigheid van exsudaat (wondvocht);

ontstekingsverschijnselen;

wondranden en omliggende huid;

koorts;

pijn.

www.wondbedekkers.nl

Opdracht

Wonden beoordelen volgens TIME