gram. Latijn A.c.I

• Latijn
• Middelbare school
• mavo, vwo
• Leerjaar 5

Aanvullingen op de 'basis-A.c.I.'

Behalve een infinitivus praesens en een infinitivus perfectum bestaat ook het (minder voorkomende) infinitivus futurum. (op -urus/a/um esse).

Deze geeft natijdigheid aan, bijv. 

Constat Iulium regnaturum esse.

Het staat vast dat Julius zal regeren.

Constabat Iulium regnaturum esse.

Het stond vast dat Julius zou regeren.

Aanvullingen op de 'basis- A.c.I.'

• Afhankelijk van 'dat-persoonsvorm' kan net als in het Nederlands een oneindige reeks A.c.I.'s voorkomen. Maar jullie hebben Livius gelezen; jullie weten dat dit voorkomt. Dat Livius er veel gebruik van maakt. Dat je dan regels lang geen persoonsvorm vindt. Dat dat best frustrerend is. Dat als je het doorhebt, het makkelijk is.... snappie?
• De A.c.i. hoeft niet áchter de 'dat-persoonsvorm' te staan:  me nihil scire scio: ik weet dat ik niets weet.
• De A.c.I wordt niet per se (zoals in alle voorbeeldzinnetjes)  veroorzaakt door een persoonsvorm, maar kan ook van een andere ww.vorm afhankelijk zijn, zoals bijv. de inf. van een andere a.c.i. (ik hoor dat hij zegt dat...,)  of een participium (zeggend dat...)

Aanvullingen op de 'basis- A.c.I.'

In het Latijn kan er een ellips voorkomen in de A.c.I. Dat betekent dat er een A.c.I. kan voorkomen:

1. zonder Accusativus. Dat komt m.n. voor bij onpersoonlijke uitdrukkingen; bijv. dicit constare...: hij zegt dat het vaststaat. Soms moet een accusativus uit een eerdere A.c.I worden aangevuld
2. zonder infinitivus. Dat komt vooral voor als er meerdere A.c.I's achter elkaar staan opgesomd, en de infinitivus herhaald moet worden
3. met een onvolledige infinitivus. Vaak wordt het 'esse' weggelaten bij een inf. perf. pas., dus: dicit eum vocatum  = dicit eum vocatum esse (hij zegt dat hij is geroepen); ook de infinitivus perfectum actief is soms verkort: vocasse i.p.v. vocavisse.

Aanvullingen op de 'basis- A.c.I.'

• Bij Livius zien we oneindig vaak de vrije indirecte rede; opeens een A.c.i., zonder een 'dat-persoonsvorm' of een ander 'dat-werkwoord'. Hij laat de indirecte rede dan losjes afhangen van een (vaak geimpliceerde) gedachte. Je wordt hierop gewezen in de aantekeningen.
• Stelregel: vertaal in de A.c.I. 

1. een inf. praesens met een onvoltooide tijd                 (loopt/liep)
2. een inf. perf. met een voltooide tijd                                 (heeft/ had gelopen)
3. een inf.futurum met een toekomende tijd                   (zal/zou lopen)

Necesse est nos domi manere.

audivi patrem te punivisse

audivi patrem te punire

nolo vos pugnaturos esse

Postquam Hannibal Italiam pervenit, putavit se Romanos vincere posse

Audivi vos desperavisse

Deos Germanis victoriam daturos esse clarum erat.

Vobis pulchrum donum dari oportet.

Omnes exspectabant Batavos Romanos caesuros

medicus dicit constare Caesarem mortuum esse

Een lastige: een a.c.i. in een relatieve bijzin: Litteras recitabat, quas Faesulis allatas sibi dicebat (n.b. litterae: brief - Faesulis: uit Faesulae (nu Fiesole, in de buurt van Florence); allatas: ppp van afferre)

Dixit Paridem omnium sapientissimum futurum esse.

Auxilium sibi venturum esse Romani sperabant, quod multi aegri essent

Homines sapientes sciunt amorem omnia vincere.