2: Schatkist aarde (havo)

In welk tijdperk uit de geologische tijdschaal leven we nu?
A
Het krijt
B
Het Jura
C
Het Oligoceen
D
Het Holoceen
1 / 48
suivant
Slide 1: Quiz
AardrijkskundeMiddelbare schoolhavoLeerjaar 3

Cette leçon contient 48 diapositives, avec quiz interactifs, diapositives de texte et 1 vidéo.

time-iconLa durée de la leçon est: 45 min

Éléments de cette leçon

In welk tijdperk uit de geologische tijdschaal leven we nu?
A
Het krijt
B
Het Jura
C
Het Oligoceen
D
Het Holoceen

Slide 1 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Het grootste gedeelte van de aarde is bedekt met:
A
woestijn
B
water
C
land
D
plastic

Slide 2 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Beoordeel onderstaande stellingen en kies het juiste antwoord.
I Nederland moet veel delfstoffen importeren, maar Europa is zelfvoorzienend wat delfstoffen betreft.
II Nederland importeert metaalertsen en fossiele brandstoffen.

A
I is juist, II is onjuist
B
I is onjuist, II is juist
C
Beide zijn juist
D
Beide zijn onjuist

Slide 3 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Zuid-Korea is een welvarend land geworden doordat het land veel delfstoffen in de grond heeft.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 4 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

In welk land zijn veel delfstoffen in de grond aanwezig?
A
Australië
B
Japan

Slide 5 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Welke 2 delfstoffen bij elkaar vormen een welvarend gebied?
A
Steenkool en aardgas
B
Ijzererts en steenkool
C
Aardgas en ijzererts
D
Aardolie en aardgas

Slide 6 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Hoe ontstaan delfstoffen?
A
vulkanisme
B
ontbossing
C
plaatverschuiving
D
verweren en eroderen van het oude schild

Slide 7 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Heeft elk land dezelfde delfstoffen?
A
Ja
B
Nee

Slide 8 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Over welke
delfstoffen
gaat
dit plaatje?
A
Zout en aardolie
B
aardgas en steenkool
C
aardolie en aardgas
D
steenkool en bruinkool

Slide 9 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Alle fossiele brandstoffen zijn delfstoffen.



A
Juist
B
Onjuist

Slide 10 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Nederland heeft een flink aantal delfstoffen. Welke van onderstaande delfstoffen heeft Nederland NIET in de ondergrond?
A
Aardolie
B
Marmer
C
Aardgas
D
Zout

Slide 11 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

wat zijn de belangrijkste delfstoffen in Europa?
A
metalen
B
ijzererts en steenkool
C
fossiele brandstoffen
D
diverse grondstoffen

Slide 12 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Wat zijn voorbeelden van delfstoffen?
A
Koffie, Katoen en Aardolie
B
Goud, Druiven en Diamant
C
Suikerriet, Katoen en Druiven
D
Ijzererts, Diamant en Aardolie

Slide 13 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Welk van de volgende delfstoffen werd vroeger in Limburg gewonnen?
A
Zout
B
Zand en grind
C
Aardgas
D
Steenkool

Slide 14 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Wat zijn delfstoffen?
A
Dit zijn stoffen die uit de grond worden gehaald.
B
Die vind ik aan de oppervlakte van land.
C
Die groeien in de natuur.
D
Die drijven op zee.

Slide 15 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Is Nederland zelfvoorzienend met haar delfstoffen?
A
Ja
B
Nee

Slide 16 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Dagbouw is de winning van delfstoffen aan de oppervlakte.
A
waar
B
niet waar

Slide 17 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Waar gaat het geld naartoe dat wordt verdiend met delfstoffen (natuurlijke hulpbronnen)
A
Het gebied waar het wordt gevonden
B
Het bedrijf dat de delfstoffen wint
C
Eerlijk verdeeld tussen beide partijen
D
De overheid van het land

Slide 18 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Hoe lang is het geleden dat delfstoffen zijn ontstaan?
A
3 miljoen jaar gelden
B
30 miljoen jaar geleden
C
3 jaar geleden
D
300 miljoen jaar geleden

Slide 19 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Bij welke soort delfstoffen hoort lithium?
A
metalen
B
fossiele brandstoffen
C
diverse grondstoffen

Slide 20 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Een van de oorzaken van bodemdaling in Nederland is de winning van delfstoffen.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 21 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

We onderscheiden.......delfstoffen.
A
slechts één soort
B
twee soorten
C
drie soorten

Slide 22 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Welke delfstoffen komen vanuit de aardmantel, samen met het magma, in de aardkort terecht?
A
metalen
B
fossiele brandstoffen
C
diverse grondstoffen

Slide 23 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Veel delfstoffen zijn.....voorradig.
A
beperkt
B
onbeperkt

Slide 24 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Welke conclusies kun je aan de hand
van de bron trekken over de
spreiding van de vindplaatsen
van delfstoffen en
fossiele energiebronnen?
A
Er worden in Brazilië minder fossiele energiebronnen gewonnen dan minerale delfstoffen
B
Op de meeste vindplaatsen in het Amazonebekken wordt goud gewonnen.
C
Fossiele energiebronnen worden vooral in de kustzone gewonnen
D
In het westelijke deel van het Amazonebekken komen geen minerale delfstoffen voor.

Slide 25 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Toen de aarde ontstond is deze snel afgekoeld.
A
juist
B
onjuist

Slide 26 - Quiz

koelde langzaam af
Als gevolg van vulkanische activiteit kwam er CO2 en waterdamp in de atmosfeer.
A
juist
B
onjuist

Slide 27 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Waterdamp condenseerde en vormde de huidige oceanen.
A
juist
B
onjuist

Slide 28 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Ongeveer drie miljoen jaar geleden ontstonden bacteriën waaruit later complexere levensvormen ontstonden.
A
juist
B
onjuist

Slide 29 - Quiz

3 miljard jaar
H2: Schatkist aarde
§1: Het gezicht van de aarde verandert

Uitleg

Precambrium
  • eerste continenten verschijnen
  • aarde bevroor meerdere malen
  • alleen leven onder water
  • aan het einde ontstonden de eerste levensvormen op het aardoppervlak
Paleozoïcum
  • continenten bewegen naar elkaar toe
  • supercontinent Pangea is gevormd
Mesozoïcum
  • planten en dieren veranderen
  • tijdperk van de dinosauriërs
  • Pangea valt uit elkaar en huidige continenten ontstaan
Kenozoïcum
  • uitsterven van dinosauriërs
  • leven zoals wij dat nu kennen ontstaat (met aan het einde de mens)
jong













oud
Massaextinctie
440 miljoen jaar geleden werd het kouder en werden grote delen land bedekt met landijs
Massaextinctie
65 miljoen jaar geleden zorgde een grote meteorietinslag voor veel stof in de atmosfeer. Hierdoor stierven veel planten en dieren.

Slide 30 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Slide 31 - Vidéo

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde:
  • Fossielen: een (versteend) overblijfsel of afdruk van een dier of plant
  • Gesteenten

Slide 32 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde:
  • Fossielen
  • Gesteenten
Mammoet op bodem Noordzee
De vondst van een mammoet op de bodem van de Noordzee vertelt dat:
  • het klimaat kouder was;
  • de Noordzee droog lag
Kalksteen
De vondst van kalksteen vertelt dat:
  • er een zee gelegen heeft;
  • in die zee zeedieren met kalkskeletjes zwommen die naar de bodem zakten

Slide 33 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde:
  • Fossielen
  • Gesteenten
Sedimentgesteenten
Gesteenten (zand en klei) worden laag voor laag afgezet. De onderste laag is het oudst, de bovenste laag het jongst. Na miljoenen jaren zijn de lagen weggezakt en tot sedimentgesteente samengeperst.
Stollingsgesteenten
Stollingsgesteenten zijn gevormd door vulkanische activiteit. Graniet is ontstaan door ondergronds gestold magma. Wanneer je graniet tegenkomt weet je dat er ooit een vulkaan heeft gestaan.
Metamorf gesteenten
Metamorf gesteente is een sediment- of stollingsgesteente dat onder invloed van temperatuur en druk is veranderd. Vb: kalksteen veranderd in marmer.

Slide 34 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§2: Het dagboek van de aarde

Uitleg
Door gesteenten en fossielen te bestuderen leren we meer over de geschiedenis van de aarde.
Om te bepalen hoe oud een laag is kun je de relatieve en absolute ouderdom bepalen.


relatieve ouderdom
absolute ouderdom
de laag bovenop is de jongste laag
de laag onderop is de oudste laag
door radioactief materiaal in gesteente te meten kan de ouderdom bepaald worden

Slide 35 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Uitleg
Stoffen die wij uit de grond halen en nuttig zijn voor de mens heten
delfstoffen.








Metalen
Fossiele brandstoffen
Diverse grondstoffen
vb. ijzer, aluminium, goud, indium, tentaal, lithium
vb. steenkool, aardolie, aardgas
vb. keukenzout, grind, kalksteen
gewonnen uit ertsen die meegenomen worden uit de aardmantel door magma:
- ijzererts
- koperts
- zilvererts
- gouderts

Slide 36 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Uitleg
Ertsen worden gewonnen in:







Dagbouw
Schachtbouw
Winning van delfstoffen in de openlucht
Winning van delfstoffen ondergronds

Slide 37 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Uitleg
Stoffen die wij uit de grond halen en nuttig zijn voor de mens heten
delfstoffen.








Metalen
Fossiele brandstoffen
Diverse grondstoffen
vb. ijzer, aluminium, goud, indium, tentaal, lithium
vb. steenkool, aardolie, aardgas
vb. keukenzout, grind, kalksteen
gewonnen uit ertsen die meegenomen worden uit de aardmantel door magma:
- ijzererts
- koperts
- zilvererts
- gouderts
ontstaan door het inkolingsproces

Slide 38 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Uitleg
Het inkolingsproces van:








Steenkool
Aardolie en aardgas
  1. Planten gaan dood;
  2. Plantenresten komen onder water te liggen;
  3. Plantenresten komen onder aarde te liggen;
  4. Druk vormt de planteresten eerst om in veen, dan in bruinkool en dan in steenkool
  5. Aardgas stijgt omhoog (en wordt soms gevangen).
  1. Plankton (kleine zeediertjes) gaan dood;
  2. Dik pakket met dood plankton raakt bedekt onder sedimenten;
  3. Druk en temperatuur neemt toe;
  4. Chemisch proces zet plankton om in aardolie;
  5. Aardgas stijgt omhoog (en wordt soms gevangen).

Slide 39 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§3: Delfstoffen in soorten en maten
Uitleg
Maar delfstoffen raken op, doordat de vraag naar (complexe) producten blijft stijgen. De meest schaarse delfstoffen zijn antimoon, goud, zink en molydbeen.
Let op! Dit is niet hetzelfde als zeldzaam!

Slide 40 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg
In Nederland kennen we verschillende delfstoffen:
  • steenkool
  • aardgas
  • kalksteen
  • zand
  • klei

Slide 41 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: aardgas en steenkool
In Nederland zijn we rijk geworden door de grond uit Groningen (aardgas) en Limburg (steenkool). We zijn nog niet van het gas af, maar de laatste Limburgse mijnen hebben 40 jaar geleden al hun deuren gesloten. Steenkool bleek te vervuilend, het mijnen werd te duur en aardgas was een goedkoper alternatief.
Dit aardgas is opgeslagen in het reservoiregesteente,
en is afkomstig uit het moedergesteente.

Slide 42 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: kalksteen
Maar Limburg heeft nog een andere delfstof: kalksteen
Dit gebied is tijdens het Krijt een subtropische ondiepe zee geweest waar schelpen en kalkskeletjes van dode diertjes zich ophoopten. Na miljoenen jaren van druk werd dit kalksteen, een sedimentgesteente.

Slide 43 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: zand
Een andere nuttige delfstof is zand. Het wordt gebruikt als ophoog- en bouwmateriaal.
 Dit is tijdens het Pleistoceen afgezet door:
  • rivieren in het pleistoceen
  • landijs tijdens ijstijden
  • wind na ijstijden

Slide 44 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg: klei
Door deze zelfde rivieren wordt ook klei afgezet. Deze kleine korrels dwarrelen neer bij een overstroming. Deze klei wordt gebruikt om bakstenen van te maken.

Slide 45 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg
Ondanks deze grote hoeveelheid aan delfstoffen is Nederland alsnog afhankelijk van de import:
  • steenkool, aardolie en aardgas
  • alle metaalertsen
  • 28 kritische metalen

Uitstapje: China de nieuwe wereldmacht?

Slide 46 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
§4: Delfstoffen in Nederland
Uitleg
Nederland kan recyclen, hergebruik
en substitutie door een beter productonderwerp te ontwikkelen. Dit kan in de vorm van een circulaire economie.

Slide 47 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

H2: Schatkist aarde
Werkvorm: Maakt jouw grond jou rijk?
Uitleg
Hoe oud is de grond onder je voeten?
  1. Ga naar https://www.dinoloket.nl/ondergrondmodellen
  2. Zoek je huis op de kaart
  3. Vink in de legenda 'BRO DGM v2.2' aan
  4. Zet een boring op de plaats van de huis
  5. Blijf met je muis boven een kleur staan om te lezen hoe oud de laag is. Tip: soms moet je daarvoor even Google openen! 
  6. Maak een tijdlijn van je bevindingen met een legenda hoe oud de lagen zijn.
  7. Extra vraag: waarom zou jij wel of niet rijk worden als je de grond onder je huis verkoopt?
timer
10:00

Slide 48 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions