Functiewoorden V3A

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

V3A

22 mei

Haa

Toetsweek

Lezen H1 t/m H6 

 Formuleren H4 t/m H6

Formuleren

H4 - Incongruentie en onjuiste inversie

H5 - Het gebruik van de lijdende vorm

H6 - Zinnen symmetrisch formuleren en correct begrenzen

Lezen

H1 - Vaste tekststructuren (1) 

H2 - Vaste tekststructuren (2)

H3 - Argumentatie (1)

H4 - Tegenargumenten en weerleggingen

H5 - Functiewoorden (1)

H6 - Functiewoorden (2)

Functiewoorden

Leerdoelen

Leerdoelen

Je weet de betekenis van veel voorkomende functiewoorden

Je kunt met behulp van functiewoorden de functie van een alinea benoemen

Je leert teksten beter te begrijpen

Wie doet er wel eens boodschappen bij een supermarkt?

Elke stelling heeft een eigen functie

Elke stelling een functie 1

Loop je vanaf de ingang door de Jumbo dan herken je vanzelf de functie van elke stelling. De macaroni staat in een andere stelling dan de bevroren pizza's.

Elke stelling een functie 2

Vaak hangen er bordjes boven de stellingen. Meestal heb je ze niet nodig. Je verwacht de potten pastasaus bij de pakken macaroni.

Elke alinea een functie 1

In een tekst heeft elke alinea een functie. Die hangt meestal niet als tussenkopje boven die alinea. Al lezend herken je de functie aan de woorden en zinnen.

Elke alinea een functie 2

Je verwacht de oplossing niet in de inleiding en de oorzaken niet aan het einde van de tekst.

De macaronizakken staan ook niet naast de pizzadozen.

Een tekstgedeelte heeft een bepaalde functie binnen de tekst. Dit duid je aan met een functiewoord

In hoofdstuk 5: aanbeveling, probleemstelling, tegenwerping, uitwerking, verklaring en weerlegging

In hoofdstuk 6: aanleiding, afweging, anekdote, constatering, nuancering en vraagstelling

Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.

1. argument
2. constatering
3. conclusie
4. anekdote

Een goede raad

1. argument
2. afweging
3. aanbeveling
4. verklaring

De schrijver legt uit waarom iets is zoals het is.

1. argument
2. verklaring
3. conclusie
4. voorwaarde

Dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.

1. anekdote
2. tegenwerping
3. conclusie
4. aanleiding

Vaststelling van een feit of verschijnsel

1. voorwaarde
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

Nadenken over wat het beste is

1. afweging
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

Waar komt een afweging vaak voor?

1. aan het begin van een tekst
2. in de bron van een tekst
3. in het middenstuk van een tekst
4. aan het eind van een tekst

Relativering

1. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver.
2. De schrijver laat de betrekkelijkheid van iets zien, zwakt iets af.
3. Iets dat nodig is of eerst moet gebeuren voordat iets anders kan gebeuren
4. Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.

Definitie

1. Samenvattende omschrijving van de kenmerken van een begrip.
2. Iets dat nodig is of eerst moet gebeuren voordat iets anders kan gebeuren.
3. Nadenken over wat het beste is.
4. Voorwaarde of beperking bij een toezegging.

Conclusie

1. Jouw opvatting over iets stellen tegenover de mening van een ander.
2. Voorwaarde of beperking bij een toezegging.
3. Vaststelling van een feit of verschijnsel.
4. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver.

Tegenwerping

1. Laten zien dat een argument niet juist is.
2. Jouw opvatting over iets stellen tegenover de mening van een ander.
3. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver.
4. Voorwaarde of beperking bij een toezegging.

Weerlegging

1. Laten zien dat een argument/argumentatie niet juist is.
2. Extra, nauwkeuriger omschreven informatie bij een onderwerp
3. Het verduidelijken van iets door meer details te geven en/of de mening iets minder scherp te maken.
4. Formulering van een probleem met de bedoeling het te gaan oplossen

Uitwerking

1. Het verduidelijken van iets door meer details te geven en/of de mening iets minder scherp te maken.
2. De schrijver laat de betrekkelijkheid van iets zien, zwakt iets af.
3. Laten zien dat een argument/argumentatie niet juist is
4. Extra, nauwkeuriger omschreven informatie bij een onderwerp

toetsweek

Lezen H1 t/m H6 en formuleren H4 t/m H6

of

Lezen H1 t/m H6 en formuleren H1 t/m H4

Formuleren A

H1 - Samentrekking controleren

H2 - Fouten met verwijswoorden

H3- Beknopte bijwoordelijke bijzinnen controleren

H4 - Incongruentie en onjuiste inversie

Samentrekking controleren

Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weglaten. Dat heet samentrekking:

– De toeristen zonder paspoort wilden naar Duitsland fietsen, maar (-) mochten de grens niet over.

Op de plaats van het streepje is de toeristen zonder paspoort weggelaten. Woorden weglaten mag alleen als aan drie voorwaarden wordt voldaan.

De woorden hebben:

(a) dezelfde functie (onderwerp, lijdend voorwerp, koppelwerkwoord enz.);

(b) dezelfde betekenis;

(c) hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud).

Fouten met verwijswoorden

Verwijswoorden wijzen terug naar een woord dat eerder genoemd is, het antecedent. Met verwijswoorden maken mensen veel fouten. Dat kan verschillende oorzaken hebben:

Iemand weet niet of het woord waarnaar hij verwijst een de-woord of een het-woord is, terwijl dat de keuze bepaalt tussen die en dat. Voorbeeld:

– * De zin ‘Het is een probleem en dat zal het nog wel even blijven’ is een cliché die je niet als afronding van een tekst moet gebruiken.

Naar de-woorden verwijs je met die, naar het-woorden met dat. Als je niet weet dat cliché een het-woord is, kan het fout gaan: die moet hier dat zijn.

Iemand weet niet wat het geslacht is van het woord waarnaar hij verwijst: mannelijk, vrouwelijk of onzijdig. Voorbeeld:

– * De raad heeft na langdurig overleg besloten haar beslissing over de bouw van een nieuw stadion nog twee weken uit te stellen.

Het woord raad is mannelijk, dus haar moet zijn zijn.

Het geslacht van een woord (mannelijk, vrouwelijk of onzijdig) vind je in de Woordenlijst Nederlandse Taal of in een woordenboek. Aan sommige de-woorden kun je zien dat ze vrouwelijk zijn. Zie ook Grammatica Zinsdelen van dit hoofdstuk.

Fouten met verwijswoorden

Iemand kent niet alle regels die er bestaan voor verwijswoorden. Voorbeelden:

– * Je vrienden maken altijd alles stuk, dus ik zou hen je nieuwe fiets niet lenen.

Na een voorzetsel en als lijdend voorwerp gebruik je hen, maar als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel gebruik je hun: hen moet hun zijn.

– * Helaas heeft SC Cambuur haar beste spelers moeten verkopen.

Namen van landen, provincies, steden en clubs en ook verkleinwoorden zijn het-woorden, waarnaar je verwijst met het en zijn: haar moet zijn zijn.

– * De jongen waarvan ik deze skeelers gekocht heb, zit in klas 5 havo.

Naar dieren en dingen verwijs je met waar+voorzetsel (waarover, waarvoor enz.), maar naar mensen met voorzetsel + wie (over wie, voor wie enz.), dus waarvan moet van wie zijn.

– * Van het geld wat Joep in de vakantie verdiend had, kocht hij een prachtige koptelefoon.

Het verwijswoord wat gebruik je om te verwijzen naar dat en datgene, naar een onbepaald voornaamwoord (zoals alles of iets), naar een overtreffende trap (het mooiste) of naar een hele zin; naar het-woorden verwijs je met dat, dus wat moet dat zijn.

Beknopte bijwoordelijke bijzinnen controleren

In de paragraaf Grammatica zinsdelen heb je geleerd dat een beknopte bijzin geen persoonsvorm en geen onderwerp heeft. Als de beknopte bijzin een bijwoordelijke bepaling is, moet het ‘denkbeeldige onderwerp’ van de beknopte bijwoordelijke bijzin hetzelfde zijn als het onderwerp van de hoofdzin (hz):

– 1 [bekn.bz Kletsnat geregend door de plotselinge stortbui] hz zette Lars (ow) chagrijnig zijn fiets in de schuur.

Zin 1 is correct: het onderwerp van de hoofdzin (Lars) is ook het denkbeeldige onderwerp van de beknopte bijwoordelijke bijzin: Lars is immers kletsnat geregend. Als het verzwegen onderwerp van de beknopte bijwoordelijke bijzin niet overeenkomt met het onderwerp van de hoofdzin, is de zin ongrammaticaal (*):

– 2a * [bekn.bz Om u genoeg tijd te bieden voor uw inkopen] hz sluiten de deuren van onze supermarkt (ow) op kerstavond pas om 21.00 uur.

Zin 2a is ongrammaticaal, want het onderwerp van de hoofdzin, de deuren van onze supermarkt, is niet het denkbeeldige onderwerp van de beknopte bijwoordelijke bijzin.

Beknopte bijwoordelijke bijzinnen controleren

Zo verbeter je een foutieve beknopte bijwoordelijke bijzin

Manier 1: Verander de beknopte bijwoordelijke bijzin in een ‘gewone’ bijzin met een persoonsvorm en een onderwerp:

– 2b (bijzin Omdat we (ow) u genoeg tijd willen (pv) bieden voor uw inkopen,) hz sluiten de deuren van onze supermarkt op kerstavond pas om 21.00 uur.

Manier 2: Verander de hoofdzin en vul daarbij het denkbeeldige onderwerp van de beknopte bijzin in: – 2b [bekn.bz Om u genoeg tijd te bieden voor uw inkopen] hz sluiten we (ow) de deuren van onze supermarkt op kerstavond pas om 21.00 uur.

Formuleren B

H4 - Incongruentie en onjuiste inversie

H5 - Het gebruik van de lijdende vorm

H6 - Zinnen symmetrisch formuleren en correct begrenzen

Formuleren A (1 t/m 4)
Formuleren B (4 t/m 6)

A

B

Maken:

H5 - Lezen - functiewoorden (1) - opdracht 1 en 2

H6 - Lezen - functiewoorden (2) - opdracht 1 en 2

oefentoets in LessonUpp maken (staat klaar voor iedereen)