De herkomst van woorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Waar komen onze woorden vandaan?

Doelen

1. Je kunt inheemse woorden en leenwoorden van elkaar onderscheiden.
2. Je kunt de etymologie van een woord opzoeken.
3. Je kunt leenwoorden benoemen en die onderverdelen in bastaardwoorden en vreemde woorden.
4. Je kunt leenwoorden vervangen door een Nederlands synoniem wanneer dat gewenst is.
5. Je kunt leenwoorden inzetten in situaties waar die frequent gebruikt worden.

Pretest: Word-document

I-route of Z-route?

> Zie Planner

Wat zijn inheemse woorden?

Inheemse woorden

Het Nederlands (Germaanse taal) bevat Germaanse invloeden en ook andere invloeden doordat de Germaanse bevolking veel rondtrok.

Inheemse woorden hebben een Nederlandse oorsprong of zijn in die mate vernederlandst dat hun vreemde herkomst niet meer te herkennen is (bv. 'kasteel', 'man', 'oog', 'kind', 'sneeuw' ...).

Uit welke taal denk je dat het woord 'school' komt?

1. Grieks
2. Engels
3. Latijn
4. Spaans

schole = 'vrije tijd' in het Oudgrieks

Dus: vrije tijd om te studeren 

Dus: vrije tijd om te studeren

Woorden hebben een ontstaansgeschiedenis.

Dit noem je etymologie.

Etymologisch woordenboek

http://www.etymologiebank.nl/

Soms komen woorden ook uit een andere taal dan het Nederlands. Dit noem je leenwoorden. 

Welke leenwoorden kennen jullie?

Autos (zelf)

HINDI

champo (masseren)

Lettre (letter, brief)

LATIJN

reportare (re= terug, portare = brengen)

Fanatic (fanatiek)

fan 

shampoo

auto

letter

rapport

Papyrus (papyrusplant)

Germaans

Sairaz (pijn)

Skjota (schieten)

Keltisch

rix (koning)

robotnik (slaaf)

papier

rijk

robot

scooter

sorry

Leenwoorden: 

bastaardwoorden vs. vreemde woorden

1. Bastaardwoorden: woorden die overgenomen zijn uit een vreemde taal, maar aangepast aan de Nederlandse spelling en/of grammatica, bijvoorbeeld leasen, gefotoshopt, solden ...

2. Vreemde woorden: woorden die overgenomen zijn uit een vreemde taal en de spelling uit die taal volledig behouden hebben,

bijvoorbeeld chauffeur, update, föhn ...

Is boetiek een bastaardwoord of vreemd woord?

1. Bastaardwoord
2. Vreemd woord

Is pover een bastaardwoord of vreemd woord?

1. Bastaardwoord
2. Vreemd woord

Is punaise een bastaardwoord of vreemd woord?

1. Bastaardwoord
2. Vreemd woord

Is e-mail een bastaardwoord of vreemd woord?

1. Bastaardwoord
2. Vreemd woord

Is einzelgänger een bastaardwoord of vreemd woord?

1. Bastaardwoord
2. Vreemd woord

Is chauffeur een bastaardwoord of vreemd woord?

1. Bastaardwoord
2. Vreemd woord

Neologismen

Een neologisme betekent letterlijk een nieuw woord (Grieks).

In 2020 en 2021 zijn er naar aanleiding van de coronacrisis veel nieuwe woorden ontstaan. Het is typisch voor neologismen dat zij ontstaan wanneer er verandering of vernieuwing optreedt.

coronacrisis, covidioot, boomer, flitsmarathon, knuffelcontact ...

regenscherm

rekenaar

geldbeugel

wandcontactdoos

stortbad

steekkaart

paraplu

computer

portemonnee

stopcontact

douche

fiche

Taalpurisme

Sommige taalpuristen willen leenwoorden het liefste schrappen en vervangen door een alternatief van eigen bodem.

Er zijn heel wat vreemde woorden die geen goed synoniem hebben. Maak dan niet de fout die taalpuristen maakten door nieuwe Nederlandse woorden te verzinnen, dat komt te gekunsteld over.

 

Barbarismen

Barbarismen = leenwoorden/zinnen die fout in het Nederlands werden overgenomen en regelmatig gebruikt worden.

- germanismen (afkomstig van het Duits)

- anglicismen (afkomstig van het Engels)

- gallicismen (afkomstig van het Frans)

 

Ik ben daar niet mee akkoord.

1. anglicisme
2. germanisme
3. gallicisme

Bart De Wever vond de coalitiegesprekken geen wandeling in het park.

1. anglicisme
2. germanisme
3. gallicisme

Met zo'n instelling ga je er niet komen.

1. anglicisme
2. germanisme
3. gallicisme

Veel glitter en blingbling, dat is niet mijn kopje thee.

1. anglicisme
2. germanisme
3. gallicisme

1. Maak basisoefening 

2 + 3 + 4

2. Kahoot

Heb je de leerstof begrepen?

😒🙁😐🙂😃