bs 6 en 7

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

basisstof 6,7,8

Wat is evolutie?

• Evolutie is de ontwikkeling van al het leven op aarde, waarbij er soorten ontstaan/veranderen en verdwijnen 

0

Soortvorming

• isolatie
• genetische variatie
• rassen 
• uiteindelijk twee soorten 
  (niet meer voortplanten)
• biodiversiteit

Opdracht:

Maak opdracht 15.3

klaar? 
maak opdracht 16 en 17

de bewijzen.

-fossielen

-overeenkomst bouw

-rudimentale organen

-overeenkomst in embryonale ontwikkeling

-overeenkomsten in DNA, eiwit en fenotype

fossielen:

1. Dier sterft. 
   
2. Dier komt op aarde te liggen. 
   
3. Dier wordt bedekt door sedimenten. 
   
4. De zachte delen vergaan en alleen hard materiaal blijft over. 
   

Omdat de resten van dieren bewaard blijven kunnen we een reconstructie  van een dier doen.

overeenkomsten bouw

Homologe organen vertonen een overeenkomst in bouw die voortkomt uit eenzelfde embryonale ontstaanswijze. Verschillende functies zijn ontstaan als aanpassing aan een verschillend milieu. 

Analoge organen hebben eenzelfde functie, maar een totaal verschillende bouw. Deze is ook niet terug te vinden in een gemeenschappelijke voorouder.

overeenkomst bouw.

Rudimentaire organen

overeenkomst embryonale ontwikkeling

Opdracht:

Maak opdracht 20

klaar?

maak opdracht 18 en 19

Ontstaan leven

Leven op aarde wordt opgedeeld in tijdperken en deze tijdperken worden verder opgedeeld in perioden.

• Start 4,6 miljard jaar geleden op aarde kon geen leven leven. 
  
• 3800 miljoen jaar geleden 1ste leven eenvoudig zoals bacteriën.
  
• 1600 miljoen jaar geleden veelcellige organismen.
  
• 700 miljoen jaar geleden eerste dieren.
  

Leven op het land

• 500 miljoen jaar geleden eerste landplanten en eerste gewervelde in de zee (vissen).
  
• 450 miljoen jaar geleden eerste landdieren (amfibieën en reptielen).
  
• 250 miljoen jaar geleden ontstaan eerste zoogdieren en sauriërs.
  
• 65 miljoen jaar geleden stierven sauriërs uit.
  

65 miljoen jaar geleden 

uitsterven Sauriers

Verwantschap van soorten

De mensen die nu leven, hebben een gemeenschappelijke voorouder. Deze leefden ongeveer 150.000 jaar geleden in Afrika.

Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben vertonen verwantschap. Hoe langer geleden ze een gemeenschappelijke voorouder hadden, hoe minder de soorten verwant zijn.

In de afbeelding (een stamboom) zie je dat de Oerang-oetang en de moderne mens minder aan elkaar verwant zijn dan de chimpansee en de moderne mens.

3 miljoen jaar geleden

eerste mensachtigen

Opdracht:

Maak opdracht 23