Vervolging en vrijheid

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7,8

Introduction

Op het moment dat de Tweede Wereldoorlog in 1940 in Nederland begint, wonen er ongeveer 141.000 Joden in Nederland. Driekwart van hen overleeft de oorlog niet. Hoe is dit gebeurd?

.

Vervolging en vrijheid

.

Dit weet ik al!

Laat het sneeuwen!

Wat weet jij al over de Tweede Wereldoorlog? Schrijf het op een kladblaadje en maak er een prop van. Op het teken van jouw juf of meester gooi je jouw propje in de lucht. Raap een propje van een klasgenoot op en lees wat hij of zij heeft opgeschreven.

Iedereen klaar? 1 ... 2 ... 3 ... en gooien maar!

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik welke bevolkingsgroepen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland onderdrukt werden en hoe hun leven eruitzag.
• weet ik hoe het heeft kunnen gebeuren dat zoveel onschuldige mensen afgevoerd zijn naar werkkampen en concentratiekampen.
• kan ik vergelijkingen maken tussen mijn leven en het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de belangrijke woorden die met de Jodenvervolging te maken hebben. 

Taal

Na de les:

• kan ik een pamflet over vrijheid maken.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Eigen leervragen

Wat wil jij graag weten of leren over de (Joden)vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog?

Schrijf je leervragen op de vragenmuur. 

Een goede vraag begint meestal met een W of een H: 

wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe. 

Over welke tijd hebben we het?

WOII

1939 - 1945

_{Verdiepende tekst}

Klik op de loep en daarna op de tekst om de tekst te vergroten.

Lees de tekst en arceer 

de woorden die je nog niet goed begrijpt. 

Arceer in ieder geval: 

• dictator
  
• minderwaardig
  
• uitroeien
  
• propaganda
  
• Jodenster
• razzia’s
  
• onderduikers
  
• concentratiekampen
  

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Zoek dan de betekenis van het woord op, op deze website. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

_Woordenschat

Jodenhaat

minderwaardig

Van weinig waarde of minder waard dan iets anders.

Hitler vond Joden minderwaardig. 

de Jodenster

Een gele ster met het woord `Jood` in zwarte letters.
De Jodenster moest op de kleding worden vastgemaakt.

uitroeien

Ervoor zorgen dat er niet één van overblijft.

Hitler wilde de Joden uitroeien, zodat er niet één zou overblijven.

de razzia - razzia's

Jacht op mensen, door leger of politie.

Er werden veel Joden opgepakt tijdens de razzia's. 

de concentratiekampen

Een kamp waar mensen worden vastgehouden. 

Het leven in een concentratiekamp was erg zwaar.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

Bekijk het filmpje.

De Duitsers maken het leven van de Joden steeds zwaarder. 

Joodse families worden door de Duitsers weggevoerd. 

Waarom gebeurt dit en waar worden ze heen gebracht?

Bekijk het filmpje.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

Wat is

Hitler had vooral een hekel aan Joden.
Waar beschuldigde Hitler de Joden van?

Heb jij de tekst en filmpjes goed begrepen?
Test je kennis!

Heb jij de tekst en filmpjes goed begrepen?
Test je kennis!

Mensen moeten een ariërverklaring ondertekenen. Volgens Hitler moest je tot het arische ras behoren. 

Wat betekende dit?

Je behoort tot het arische ras als ...

je blond haar hebt.

je Joods bent.

je gehandicapt bent.

je donker haar hebt.

je blauwe ogen hebt.

Heb jij de tekst en filmpjes goed begrepen?
Test je kennis!

Joden moesten vanaf mei 1942 een Jodenster dragen. Vanaf welke leeftijd moesten zij dit doen? 

1. 4 jaar
2. 6 jaar
3. 10 jaar
4. 18 jaar

Heb jij de tekst en filmpjes goed begrepen?
Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?

Het systematisch uitroeien van de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog noem je de Holocaust. 

Heb jij de tekst  en het filmpje goed begrepen?
Test je kennis!

Niet alleen de Joden hadden het zwaar tijdens de Tweede Wereldoorlog. Welke bevolkingsgroepen werden nog meer onderdrukt?

1. zigeuners: Sinti en Roma
2. gehandicapten
3. homoseksuelen
4. Alle drie de antwoorden zijn juist.

Beschrijf

Beschrijf in het kort hoe het leven van Joden er tijdens de Tweede Wereldoorlog uitzag.

Heb jij de tekst en filmpjes goed begrepen?
Test je kennis!

Bekijk het filmpje.

Hoe zag het leven in kamp Westerbork eruit? 

Meneer Mouw vertelt het.

Bekijk het filmpje.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

_{Google Maps}

Bekijk op de volgende slide waar kamp Westerbork ligt.

Tip! Versleep het gele poppetje naar een paar plekken om er 'een kijkje te nemen'.

Verwerkingsopdracht

Vergelijk het leven van meneer Mouw met jouw leven.

Teken in je projectschrift twee cirkels die elkaar overlappen. Schrijf in de linker cirkel: mijn leven.

1

Schrijf in deze cirkel zoveel mogelijk dingen die bij jouw leven horen. 

2

Maak een foto van jouw schema. Op de volgende slide kun je hem uploaden.

5

Schrijf in deze cirkel 'overeenkomsten'. 

Ondanks de grote verschillen tussen het leven van meneer Mouw en jouw leven, zijn er ook overeenkomsten te zien. Waarin zijn jouw leven en het leven van meneer Mouw, toen hij opgroeide in kamp Westerbork, hetzelfde?

4

Schrijf in deze cirkel 'Het leven van meneer Mouw'. Schrijf op wat er allemaal bij zijn leven in kamp Westerbork hoorde.

3

Upof meer

Upload een foto van het schema dat je net hebt gemaakt.

Wat is

De moeder van meneer Mouw koos ervoor om samen met haar zoon naar kamp Westerbork te gaan, in de hoop haar man weer te zien. Wat vind jij van deze beslissing? Leg je antwoord uit.

Wat vind jij?

Bekijk het filmpje.

Hoe ging het er in kamp Auschwitz aan toe?

Bekijk het filmpje.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

Wat is

In het filmpje dat je net hebt gezien zag je beelden waar je misschien van geschrokken bent. Vind jij dat kinderen uit groep 7/8 dit filmpje over de Tweede Wereldoorlog moeten zien? Of niet? Leg je antwoord uit.

Wat vind jij?

Vergelijk kamp Westerbork met kamp Auschwitz

kamp Westerbork

kamp Auschwitz

overeenkomsten

Upof meer

Upload een foto van het schema dat je net hebt gemaakt.

Bekijk het filmpje.

Van bezetting naar vrijheid. 

Hoe ging dat?

Bekijk het filmpje.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

Wat is

Wij leven in vrijheid. 

Wat betekent vrijheid voor jou?

Wat vind jij?

4 & 5 mei

Wat gebeurt er op 4 mei en wie herdenken we? 

Waarom vieren we nog steeds bevrijdingsdag? En wie zijn de ambassadeurs van 2022? Bekijk de filmpjes.

Wat is

Op 4 mei zijn we om 20.00 uur in heel Nederland twee minuten stil en op 5 mei vieren we de vrijheid. Waarom blijft het belangrijk om deze dagen stil te staan bij de gebeurtenissen uit de geschiedenis, denk je?

Wat vind jij?

_{Verwerkingsopdracht}

Je gaat straks een pamflet maken over vrijheid. 

Hoe je dat doet? Dat leg ik je uit!

Verwerkingsopdracht

Het bekijken van voorbeelden

Herken jij de naam van de partij van Hitler? Dit pamflet werd gebruikt om zoveel mogelijk mensen op zijn partij te laten stemmen.

Bekijk de twee voorbeelden van pamfletten hiernaast.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden pamfletten regelmatig ingezet als propaganda. Hitler probeerde bijvoorbeeld door middel van de pamfletten de mening van het volk over de Joden negatief te beïnvloeden. 

Wat is

Heb jij weleens een pamflet gezien? 

Waar was dit en wat stond erop?

Verwerkings-opdracht

Wat is

Wat is het doel van de schrijver van een pamflet, denk je?

Verwerkings-opdracht

1. Hij wil vooral de mening van de lezer beïnvloeden.
2. Hij wil je vooral vermaken.
3. Hij wil je vooral instrueren hoe je iets moet doen.
4. Hij wil je vooral informeren.

Wat is

Wat valt je op aan het tekstgebruik op een pamflet?

Verwerkings-opdracht

Wat is

Wat valt je op aan de vormgeving van een pamflet?

Verwerkings-opdracht

Conclusies

• Door middel van een pamflet probeert de schrijver de mening van het publiek te beïnvloeden. 
• Op een pamflet staat weinig tekst en veel beeld.

Verwerkings-opdracht

Wat is

Welke boodschap wil jij uitdragen met jouw pamflet? 

Oftewel: wat is jouw mening als het gaat om vrijheid?

Verwerkings-opdracht

_Checklist

Bekijk de checklist hiernaast.

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag! Maak zelf een pamflet met als thema VRIJHEID. 

Verwerkingsopdracht

_Checklist

Vraag of iemand de checklist voor jou wil invullen. 
Wil je nog iets wijzigen?

Upof meer

Upload een foto van jouw pamflet.

Wereldoriëntatie

• Ik weet welke bevolkingsgroepen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland onderdrukt werden en hoe hun leven eruitzag.
• Ik weet hoe het heeft kunnen gebeuren dat zoveel onschuldige mensen naar werkkampen en concentratiekampen zijn afgevoerd.
• Ik kan vergelijkingen maken tussen mijn leven en het leven gedurende WOII.

Dit weet ik nu ... & Dit kan ik nu ...

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met de Jodenvervolging te maken hebben. 

Taal

• Ik kan een pamflet over vrijheid maken.

Terugkoppeling lesdoelen

Vragenmuur & Weetmuur

• Welke vragen zijn al beantwoord? Verplaats deze naar de weetmuur. 
• Op welke vragen hoop je nog antwoord te krijgen? 
  
• Zijn er tijdens deze les nieuwe vragen in je opgekomen?

Vragenmuur & weetmuur

Bekijk samen met de leerlingen de vragenmuur. Zijn er al vragen beantwoord? Verplaats die vragen naar de weetmuur. Zijn er tijdens deze les nieuwe vragen ontstaan?

Tot de volgende keer!