12.1 Eigenschappen doorgeven

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 12

Erfelijkheid en evolutie

Programma van de les

Olympiade?

Terugblik 11.5/6

Uitleg paragraaf 12.1

Zelfstandig aan de slag

Paragraaf 11.4

Je fenotype is dus afhankelijk van 2 factoren. 

1. Je genotype; erfelijk is bepaald welke kleur ogen je van jezelf hebt, of hoe je haar zit (krullend, steil, kalend)
2. invloeden uit het milieu (je omgeving); je haar verven, vaak zonnen, gekleurde contact lenzen, krul/steiltang

Paragraaf 11.4

Chromosoom 15 bevat het gen die je oogkleur bepaalt. Daarin zijn verschillende varianten (je ogen kunnen blauw, bruin, groen zijn). Zo'n variant noemen we een allel. Aangezien je ogen ook nog spikkeltjes oid hebben bepaalt niet 1 gen hoe je ogen eruit zien, maar werken meerdere genen met elkaar samen. 

Paragraaf 11.4

Wij krijgen onze chromosomen van onze ouders. In alle cellen in ons lichaam zaten dus 46 chromosomen, maar in geslachtscellen zitten maar 23 chromosomen. Als een zaadcel en eicel versmelten ontstaat er dus een unieke nieuwe cel met 46 chromosomen. 

Doel van de les

De leerling kan uitleggen hoe bv oogkleur of huidskleur ontstaat.

De leerling kan genotypen noteren

de leerling kan kruisingschema's maken.

Paragraaf 12.1

Maar hoe kom je nu aan jouw blauwe ogen?

Moeder heeft 2 blauwe allelen, vader heeft

2 bruine allelen. De bevruchte eicel heeft nu

een bruine en een blauwe allel (dus de

mogelijkheid op een van beide kleuren oog)

Paragraaf 12.1

Als je 2 dezelfde allelen voor een eigenschap hebt, noem je dat homozygoot. Als je 2 verschillende allelen voor een eigenschap hebt, noem je dat

hetrozygoot.

Maar hoe kom je er nu 

achter welke kleur oog 

je hebt?

Paragraaf 12.1

Sommige allelen zijn dominant, dat wil zeggen dat ze de andere allel overheersen. Het allel wat onderdrukt wordt noem je Recessief.

Bruine oog kleur is daarvan een voorbeeld, als je 1 allel bruin hebt, zul je altijd bruine ogen hebben. 

Paragraaf 12.1

Als we dit noteren, kun je aan de notatie zien of je met dominante of recessieve allelen te maken hebt. Ook zie je of je met homozygote of hetrozygote eigenschappen te maken hebt.

Welke personen zijn homozygoot voor de eigenschap: oogkleur?

Welke personen zijn heterozygoot voor de eigenschap: oogkleur?

Paragraaf 12.1

In geslachtcellen komt maar 1 van de allelen

Mensen met het genotype Bb geven 

dus of het allel B of het allel b door

De kans is 50/50

Paragraaf 12.1

Stap 1. Beide ouders zijn heterozygoot voor de eigenschap: oogkleur. Wat is hun fenotype?

1. Bb
2. Bruine ogen
3. BB
4. Blauwe ogen

Stap 2. Beide ouders zijn heterozygoot voor de eigenschap: oogkleur. Wat is hun genotype?

1. Bb
2. Bruine ogen
3. BB
4. Blauwe ogen

Stap 3. Beide ouders zijn heterozygoot voor de eigenschap: oogkleur. Welke genen kunnen ze doorgeven aan de voortplantingscellen?

1. alleen B (Bruin)
2. B (Bruin) & b (blauw)
3. b & b
4. alleen b

Paragraaf 12.1

De kans dat een ouder een allel doorgeeft is 50 procent.

Dus zetten we dat in een tabel

Kruisingstabel:

Wat is de kans dat een kindje Bruine ogen heeft?

1. 1 van de 4= 25%
2. 3 van de 4= 75%
3. 2 van de 4= 50%
4. 4 van de 4= 100%

Wat is de kans dat een kindje homozygoot is voor de eigenschap: oogkleur?

1. 1 van de 4= 25%
2. 3 van de 4= 75%
3. 2 van de 4= 50%
4. 4 van de 4= 100%

Wat is de kans dat een kindje Blauwe ogen heeft?

1. 1 van de 4= 25%
2. 3 van de 4= 75%
3. 2 van de 4= 50%
4. 4 van de 4= 100%

Zelfstandig aan de slag

Maak paragraaf 12.1