3M 7.2 Voedselproductie

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Startopdracht - Zelfstandig stil

Geef van de volgende invloeden op het milieu een voorbeeld:

1. Vervuiling

2. Aantasting

3. Uitputting

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je chromebook, boek, schrift + pen

Startopdracht 

Geef van de volgende invloeden op het milieu een voorbeeld:

1. Vervuiling

2. Aantasting

3. Uitputting

Voorbeelden:

1. We gooien plastic flesjes weg, fabrieken lozen afvalwater. in de sloot.

2. We kappen bossen voor landbouwgrond, we bouwen wegen in veenweidegebieden.

3. We verbouwen veel dezelfde gewassen (planten, zoals sla) op een groot stuk grond, we halen zout uit de bodem (zoutwinning)

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 7.2 --> Voedselproductie
• Video uitstoot methaan door koeien --> 3.5 min. 
• Video genetische manipulatie --> 1.5 min.
• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Duurzaam leven

• 7.1 De mens en het milieu 
• 7.2 Voedselproductie
• 7.3 Duurzame landbouw
• 7.4 Energie
• 7.5 Klimaatverandering
• 7.6 Water
• 7.7 Bodem en afval

Leerdoelen

• Je kunt manieren noemen om een grotere productie van voedsel te verkrijgen.
• Je kunt beschrijven hoe veredeling en DNA-technieken worden gebruikt om de voedselproductie te vergroten. 

Landbouw

Alle activiteiten waarbij milieu wordt aangepast voor voedselproductie.

3 soorten landbouw: 

• Akkerbouw (planten)
• Tuinbouw (planten, vaak fruit)
• Veeteelt (landbouwhuisdieren)

Nodig om alle mensen te voeden.

Akkerbouw

Grote stukken grond (akkers) met 1 soort gewas = monocultuur

Voordelen:

• Snel en makkelijk bewerken en oogsten. 
• Hoge voedselopbrengst = lage prijzen. 

Bij akkerbouw en tuinbouw worden er planten verbouwd = voedingsgewassen

Akkerbouw 

Nadelen monocultuur:

• Zorgt voor uitputting grond
• Gevoelig voor (insecten)plagen
• Gevoelig voor schimmels en bacteriën.

Om voedingsgewassen te beschermen gebruiken boeren bestrijdingsmiddelen. 

Boeren kunnen chemische of biologische bestrijdingsmiddelen gebruiken. 

Biologische is beter voor het milieu.

Veeteelt

Landbouwhuisdieren --> koeien, schapen, geiten, kippen, enz.

Intensieve veehouderij (bio-industrie):

• Voordelen: weinig grond, veel dieren, veel productie.
• Nadelen: dierwelzijn, mest.

Akkerbouw

Door de monocultuur raakt de grond snel uitgeput.

Gebruik van mest om mineralen in de grond aan te vullen.

• Organische mest van dieren*
• Kunstmest

*Afbraak door reducenten -> stikstof

Wat zijn reducenten?

Schimmels en bacterien

Nadelen bemesting

Organische mest van dieren:

--> Bevat ammoniak 

Kunstmest:

--> Productie en transport kost veel energie

Alle soorten mest:

Planten nemen niet alle mineralen op --> verzuring en vermesting

Ammoniak = NH3 =  stikstof + waterstof. 

Nadelen bemesting

• Productie en transport  van kunstmest kosten veel energie 
• Er treedt verzuring en vermesting op doordat niet alle mineralen     worden opgenomen. 
• Door verzuring worden bomen, planten en waterdieren vatbaarder   voor ziekten. 
• Bij vermesting komen er te veel mineralen in het oppervlaktewater. 
• Het biologisch evenwicht raakt verstoord.

Verzuring

Gevolgen:

• Wortelharen beschadigen
• Kalktekort
• Afname biodiversiteit:

Zeldzame soorten sterven uit

1. toename algen en kroos

2. water troebel.  Licht wordt tegengehouden. Bodemplanten sterven 

3. roofvissen kunnen prooi niet meer zien en sterven

4.  afname watervlo, toename algen

 5. algen leven kort en sterven.  Veel reducenten. Weinig zuurstof, veel CO2. Geen leven mogelijk

waterbloei

Bodembewerking

Door ploegen en eggen komt er meer zuurstof in de bodem voor de reducenten. 

Ook kunnen planten dan water en mineralen beter opnemen en de plantenwortels kunnen beter in de bodem doordringen. 

Sommige akkerbouwers doen
dit niet om het bodemleven
niet te verstoren. Dat noem je
niet-kerende grondbewerking.

Ploegen = Een grondbewerking waarbij het werktuig, de ploeg, de grond losmaakt. 

Eggen = Met een land- en tuinbouwwerktuig worden grove kluiten aarde fijn gemaakt. 

Verhogen voedselproductie

De voedselproductie wordt hoger door gebruik te maken van    voedingsgewassen met gunstige erfelijke eigenschappen. 

Het gewas kan die eigenschappen 

krijgen door veredeling en 

door genetische modificatie.

Veredeling

Veredeling begint met de selectie van planten met gunstige 

eigenschappen. Dat noem je kunstmatige selectie, omdat de selectie  plaatsvindt door mensen.

 

Een veredelaar kruist deze individuen tot er 

planten uitkomen met een 

combinatie van gunstige eigenschappen. 

Deze soort wordt dan in productie genomen.

Veredeling

Genetische modificatie

• Door genetische modificatie wordt een gen van de ene plant toegevoegd aan de erfelijke informatie van de andere plant.  Bv. aardappels kweken die resistent zijn tegen ziekten. 
• Een genetisch gemodificeerd organisme noemen we een transgeen.

Sommige mensen zijn bang dat dit
gevaarlijk is. Er is in NL een vergunning 

nodig en staat op het etiket. 

Wat is nu genetische modificatie / manipulatie?

- A 

- B

- C

- D 

Intensieve veehouderij

• Veel dieren en weinig ruimte
• Krachtvoer met veel energierijke stoffen voor zoveel mogelijk groei/opbrengst.
• Veredeling (= fokken) om bv. meer melkproductie te krijgen bij koeien --> dieren met een goede opbrengst met elkaar kruisen.

Kunstmatige inseminatie (ki)

Bij kunstmatige inseminatie wordt sperma van een stier met gunstige eigenschappen opgevangen en in de baarmoeder van een koe ingebracht. 

In-vitrofertilisatie (ivf)

Buiten de baarmoeder 

bevruchten zaadcellen de eicellen, waarna het klompje cellen in de baarmoeder van draagkoeien wordt ingebracht. 

Biologische landbouw

Probeert het milieu zo veel mogelijk te besparen

Biologische gewasbestrijding

Geen monoculturen

Kleine stukken grond afgewisseld

Huiswerk

Lezen 7.2

Maken opdracht 1, 2 

en 4 t/m 8

Herhalen en/of extra oefenen

Verschillende oefeningen

Uitlegvideo's 

Effectief leren video's 

Klaar: puzzel laten maken

Startvragen

1. Waarom is vlees eten niet duurzaam?

Startvragen

1. Waarom is vlees eten niet duurzaam?

Antwoord:

Voor veeteelt is veel veevoer nodig. Daarvoor is veel landbouwgrond nodig. Het gebruik van landbouwgrond zorgt voor vervuiling en uitputting van het milieu.

Extra vraag: Waarom is voor veevoer veel landbouwgrond nodig?