H4 Spijsvertering

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Spijsvertering

Leerdoelen

• Je kunt de verschillende onderdelen van het spijsverteringsstelsel in volgorde benoemen en aanwijzen.
• Je kunt uitleggen hoe je slikt en hoe darmperistaltiek werkt.
• Je kunt uitleggen waarom vertering van voedsel nodig is en hoe enzymen hiervoor zorgen.
• Je kunt noemen welke spijsverteringsklieren welke enzymen en spijsverterigssappen maken en welke stoffen erdoor verteerd worden.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen m.b.v. diagrammen hoe de werking van enzymen beinvloed wordt door temperatuur en zuurgraad.
• Je kunt uitleggen hoe de dunne darm is opgebouwd en het voordeel van het grote oppervlakte uitleggen.
• Je kunt uitleggen wat er aan de hand is bij mensen die last hebben van obstipatie, constipatie en diarree.
• Je kunt uitleggen hoe je de kans op bepaalde darmklachten en ziekten kunt verkleinen.

Vertering

verteren is het kleiner maken van voedsel tot je het kunt opnemen.

2 Manieren:

Mechanisch = kauwen

Chemisch = enzymen 

Typen vertering

-1- Mechanische vertering

Hierbij wordt dmv spieren het voedsel kleiner gemaakt en gekneed

Hierdoor groter oppervlak waarop enzymen in kunnen werken.

-2- Chemische vertering

Hierbij wordt het voedsel bewerkt dmv enzymen 

verteren van voedsel

klein maken

enzymen lossen eten op

Chemische vertering

Enzymen zijn reactieversnellers

mondholte

vertering start in de mond.

in de mond liggen speekselklieren die een enzym uitscheiden-> speeksel

speeksel verteerd zetmeel.

tong duwt het eten de slokdarm in.

het strotklepje sluit de luchtpijp af bij het doorslikken.

Het Gebit

Vleeseters = knipkiezen

Planteneters = plooikiezen

Alleseters = knobbelkiezen

vleeseters (carnivoren)

-kort darmkanaal

-knipkiezen(scherpe kiezen waarmee het eten wordt ''doorgeknipt''.

-hoektanden om prooi mee te doden/vlees mee af te scheuren

planteneters(herbivoren)

-lang darmkanaal (cellulose)

-plooikiezen(kiezen met harde richels van glazuur waar het eten tussen vermalen wordt)

-meestal geen hoektanden

Alleseters

• Darmkanaal in  in verhouding tot de lichaamslengte middellang
• Kiezen zijn knobbelkiezen -> 'knippen' en malen
• Hoektanden altijd aanwezig
  

Chemische vertering

• Verteringssappen 
• Verteringsklieren 
• speekselklieren
  
• maagsapklieren
  
• lever
  
• alvleesklier
  
• darmsapklier

Verteringsklieren

Verteringsklieren maken verteringssappen
Speekselklieren -> speeksel
Maagsapklieren -> maagsap
Lever -> gal
Alvleesklier -> alvleessap
Darmsapklieren -> darmsap

Spijsvertering

Gebit

1

Speekselklieren

2

Slokdarm

3

Lever

4

Galblaas

5

Maag

6

12-vingerige darm

7

Dunne darm

8

Dikke darm

9

Blinde darm

10

Endeldarm

11

Darmperistaltiek

De maag

- Tijdelijke opslagplaats

- Maagportier

- Maagsapklieren (water, zoutzuur, enzymen)

- Dood bacterien

- Vertering eiwitten

12-vingerige darm

- Eerste deel van je dunne darm

- Afvoerbuis lever en galblaas: gal

- Afvoerbuis alvleesklier: alvleessap

Lever en Galblaas

- Lever maakt gal

- Gal wordt opgeslagen in galblaas

- Bij vet eten komt gal in 12-vingerige darm
- Grote vetdruppels worden klein gemaakt = emulgeren

alvleesklier

De alvleesklier produceert alvleessap (enzym).

Alvleessap breekt eiwitten, zetmeel en vetten af.

Neutraliseert tot pH = 8 (licht basisch = optimaal voor enzymen)

Dunne darm

• Darmsapklieren -> Toevoegen enzymen laatste stap vertering
• koolhydraten -> suikers
• Eiwitten -> aminozuren
• vetten -> vetzuren en glycerol
• Opname water, voedingsstoffen en verteringsproducten (resorptie)

Oppervlakte vergroting dunne darm

Dikke en blinde en endeldarm

In de dikke darm wordt water onttrokken

De blinde darm is een uitstulpsel bij het begin van de dikke darm. Daaraan hangt de appendix (wormvormig aanhangsel), die kan ontsteken.

De dikke darm loopt om de dunne darm heen en is 1,5 m lang.

Deze eindigt in de endeldarm waar reststoffen worden opgeslagen. 

Via de anus verlaat de ontlasting het lichaam.

Waar begint je spijsvertering?

1. in je slokdarm
2. in je longen
3. in je maag
4. in je mond

Waar eindigt de spijsvertering?

1. anus
2. nieren
3. lever
4. darm

Wat is de goede volgorde van je spijsvertering?

1. slokdarm, maag, dikke darm, dunne darm
2. mondholte, slokdarm, dunne darm, maag
3. mondholte, slokdarm, maag, dunne darm
4. dikke darm, dunne darm, maag, mondholte

In welke volgorde gaat je voedsel door de darmen?

1. endeldarm, dikke darm, dunne darm
2. dunne darm, dikke darm, endeldarm
3. dikke darm, dunne darm, endeldarm

Hoe heet het eerste deel van de dunne darm?

1. dunne darm
2. dikke darm
3. twaalfvingerige darm
4. endeldarm

Waar worden koolhydraten verteerd?

1. Mond, maag, dunne darm
2. Mond, 12-v. darm, dunne darm
3. Maag, 12-v. darm, dunne darm
4. Maag, dunne darm

Wat is de functie van de galblaas?

1. gal maken
2. gal opslaan
3. gal maken en opslaan

Wat is de functie van de lever?

1. Vetten verteren
2. Gal maken
3. Koolhydraten verteren
4. Gal opslaan

Welke taak heeft de dikke darm niet goed uitgevoerd als je diarree hebt?

mondholte/keelholte

1

slokdarm

2

maag

3

maagportier

4

twaalfvingerige darm

5

alvleesklier

6

lever

7

galblaas

8

dunne darm

9

blinde darm

10

dikke darm

11

Endeldarm

12

luchtpijp

1

longen

2

hart

3

lever

4

maag

5

dikke darm

6

dunne darm

7

slokdarm

8

alvleesklier

9

nier

10

urineblaas

11

Evaluatie Leerdoelen

• Je kunt de verschillende onderdelen van het spijsverteringsstelsel in volgorde benoemen en aanwijzen.
• Je kunt uitleggen hoe je slikt en hoe darmperistaltiek werkt.
• Je kunt uitleggen waarom vertering van voedsel nodig is en hoe enzymen hiervoor zorgen.
• Je kunt noemen welke spijsverteringsklieren welke enzymen en spijsverterigssappen maken en welke stoffen erdoor verteerd worden.

Evaluatie Leerdoelen

• Je kunt uitleggen m.b.v. diagrammen hoe de werking van enzymen beinvloed wordt door temperatuur en zuurgraad.
• Je kunt uitleggen hoe de dunne darm is opgebouwd en het voordeel van het grote oppervlakte uitleggen.
• Je kunt uitleggen wat er aan de hand is bij mensen die last hebben van obstipatie, constipatie en diarree.
• Je kunt uitleggen hoe je de kans op bepaalde darmklachten en ziekten kunt verkleinen.