1.5 Europa en de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Varen voorbij de horizon

1.5 Europa en de wereld

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen welke gevolgen de ontdekking van Amerika en de handelscontacten met Azië hadden voor Europa en het wereldbeeld van Europeanen.

Het wereldrijk van Karel V

1500-1558

• Karel van Habsburg erft het bestuur over de Nederlandse gewesten (1506), Spanje (1516). Hij wordt gekozen tot keizer van het Heilige Roomse Rijk (1519)
• Door huwelijken, veroveringen en erfenissen is zijn rijk enorm geworden
• Hoewel hij koning van Spanje en Keizer van het Duitse Rijk is, wordt hij geen koning, maar 'Heer van de Nederlanden'

De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

Gevolgen voor Europa

Lees §1.5 op blz 26-27
Verdeel de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor Europa  in 4 categorieën. 

• politiek
• economisch
• sociaal
• cultureel

Economische gevolgen

• Elk jaar een zilvervloot (vanaf 1526) vanuit Amerika naar Spanje met tonnen goud en zilver 
• Dit zorgt voor grote veranderingen in de Europese economie.
• Begin van Geldontwaarding > Spaans geld werd minder waard doordat er steeds meer van kwam > prijsstijgingen.
• Bevolkingsgroei en gebrek aan voedsel leidt ook tot prijsstijgingen
• Ook mensen die veel geld verdiende in deze tijd: Handelskapitalisme

Politieke gevolgen

• Dankzij de inkomsten uit Amerika kan Karel V veel oorlogen tegelijk voeren
• Grootste tegenspeler voor Karel V was Frans I (Frankrijk).
  
• Grote oorlogen tussen beide landen, vooral in Italië. 
  
• Ook veel oorlogen met het Osmaanse Rijk.
• Karel weet het Spaanse Rijk verder uit te breiden.
• Macht van Europa nam toe dankzij de wereldomspannende handel

Sociale gevolgen

• Sommige groepen worden heel rijk door de handel (handelskapitalisme) en de oorlogen (bankiers)
• Veel armoede als gevolg van prijsstijgingen en gebrek aan voedsel
• Europeanen hebben steeds meer kennis over de wereld 

Culturele gevolgen

• Kennis over scheepvaart en aardrijkskunde neemt toe. (globes)
  
• Uitvinding van de drukpers maakte dat alle kennis sneller verspreid kon worden
  
• Mensen in Europa hebben steeds meer kennis van de wereld. 

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

0