Paragraaf 1.2: De grondwet van 1848.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Klas: 4

Vak: geschiedenis

Onderwerp: Nederland van 1848 tot 1914

Paragraaf: 1.2: De grondwet van 1848

H1 Nederland van 1848 tot 1914

   §1.2 De grondwet van 1848 

Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting

Nederland van 1848 tot 1914

Paragraaf 2:  De grondwet van 1848.

Begin van een koninkrijk

Doen!

Lees nu het kopjes: ¨Begin van een koninkrijk¨  op blz. 16 tekstboek. 

1789: 

De Franse Revolutie

• Strijd voor vrijheid, gelijkheid en broederschap

• Einde aan Koninkrijk Frankrijk

• Meer gelijkheid: einde aan de standenmaatschappij

• Een grondwet

1813 - 1815

Koning Willem I komt aan in Scheveningen

1815 Eerste grondwet van Nederland; Koning had alle macht.

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van prins Willem V wordt koning Willem I

• Nederland krijgt een grondwet en een tweekamerstelsel

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg

Verwerken!

 Maak nu de vraag 1 en 2 van je leerdossier van par 1.2

Opkomst liberalisme

Doen!

Lees nu het kopje: ¨Liberalen¨  op blz. 16 tekstboek. 

Opkomst liberalisme

Rond 1825 ontstaan de eerste politieke stromingen.

=> Liberalisme

• vrijheid
• burgers beslissen mee
• parlement wordt gekozen
• parlement controleert de regering

Liberalisme: denk aan het engelse woord 'liberty' dat vrijheid betekent. Zo kun je altijd onthouden wat liberalen willen.

Verwerken!

 Maak nu de vraag 3 van je leerdossier van par 1.2

1848

Doen!

Lees nu het kopje: ¨1848¨  op blz. 17 tekstboek. 

Revolutiejaar 1848

• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

• Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Paniek bij de vorsten in heel Europa!

Ook in Den Haag...
...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Verwerken!

 Maak nu de vraag 4 van je leerdossier van par 1.2

02:55

Waarom moet Willem II tekenen?

1. Anders is de wet niet geldig
2. Omdat hij de baas blijft

02:55

Waarom gaf Willem II toe aan het ondertekenen van de grondwet?

Onschendbaar

Een nieuwe grondwet
Revolutiejaar 1848

• In 1848 breken revoluties uit tegen machtige   koningen: monarchiën worden republieken.

• De liberaal Thorbecke herschrijft in opdracht van koning Willem II de grondwet (1848).
  

Gevolgen 

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1: Koning is onschendbaar.

2: Ministeriële verantwoordelijkheid.

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning)
  

Censuskiesrecht

Doen!

Lees nu het kopje: ¨censuskiesrecht¨  op blz. 18 tekstboek. 

censuskiesrecht

Kiesrecht

maar...

- alleen voor mannen;

- alleen voor rijke / opgeleide mannen (die een bepaald bedrag aan belasting betalen

- van echte democratie is dus nog geen sprake..

Verwerken!

 Maak nu de vraag 5 van je leerdossier van par 1.2

Het parlement is de baas

Doen!

Lees nu het kopje: ¨Het parlement is de baas¨  op blz. 18 tekstboek. 

Gevolgen 

• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)

• Constitutionele monarchie (=koning moet zich aan de grondwet houden)

• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?", "Wie heeft welke macht?")

Grondrechten

Doen!

Lees nu het kopje: ¨Grondrechten¨  op blz. 19 tekstboek. 

Een nieuwe grondwet

Klassieke grondrechten

• Klassieke grondrechten zijn vrijheidsrechten die de burger beschermen tegen de overheid:

  - Vrijheid van godsdienst
  - Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van drukpers

• Thorbecke voegt in 1848 nieuwe vrijheidsrechten aan de grondwet toe:
    - Vrijheid van vereniging en vergadering
    - Vrijheid van onderwijs
• Een nieuwe wet mag nooit in strijd zijn met de grondrechten.
  

Een nieuwe grondwet

Thorbecke

• Liberaal
• Schreef de grondwet van 1848.
  
• Voorstander van het censuskiesrecht.
    - Alleen wie voldoende belasting betaalde 
    mocht stemmen.
    - Censuskiesrecht werd ingevoerd in 1848.
  

Een nieuwe grondwet

Willem II

• Hield geen rekening met het parlement.
• Beschouwde ministers als zijn hulpjes.
• Heeft in 1848 schrik voor een revolutie en
    laat de grondwet daarom wijzigen:
    - Invoering van constitutionele monarchie.
    - Staat zijn macht af aan het parlement.
• Sterft in 1849.
  

Een nieuwe grondwet

Verdeelde macht

Om machtsmisbruik te voorkomen, wordt de macht in Nederland in 3 stukken opgedeeld:

• Wetgevende macht (Tweede Kamer en Eerste Kamer) maakt wetten.
• Uitvoerende macht (regering) voert de wetten uit.
• Rechterlijke macht (rechtspraak) straft indien nodig.

OPGELET Je kan niet tegelijktijd minister (lid van de regering) en lid van de Tweede Kamer zijn. Je kan ook niet rechter en Tweede Kamerlid zijn. Je kan ook niet minister en rechter zijn.

Doen!

Bekijk de histoclip via de volgende slide!

Verwerken!

 Maak nu de vraag 6, 7 en 8 van je leerdossier van par 1.2

       Nieuwe Grondwet 1848

Samenvattend

    1848 Grondwet -> Wat veranderde er?

• Ministeriële verantwoordelijkheid
• Koning is onschendbaar
• Rechtsstreekse verkiezingen
• Censuskiesrecht
• Parlement hoogste macht: wetgevende + controlerende bevoegdheden
• Klassieke grondrechten
• Scheiding kerk en staat