Les 2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Lesweek 2

Fracturen onderste extremiteiten en bovenste extremiteiten

Osteoporose en artrose

Planning

Lesdoelen

Theorie
Opdracht
Evaluatie
Huiswerk

Vragen over het huiswerk

Lees onderstaande theorie uit de boeken van TM: 

Ziekenhuis 1 n4 Paragraaf - eDition (thiememeulenhoff.nl)

Module 6, Hoofdstuk 19 Breuken van de onderste extremiteiten

Ziekenhuis 1 n4 Paragraaf - eDition (thiememeulenhoff.nl)

Module 6, Hoofdstuk 20 Breuken van de bovenste extremiteiten

Leerdoelen

Aan het einde van de les weet je wat een collumfractuur is en hoe je dit kunt herkennen
Aan het einde van de les kun je uitleggen wat een malleolairfractuur is

Aan het einde van de les weet je wat osteoporose betekend
Aan het einde van de les kun je uitleggen wat artrose inhoud

- Legt uit wat een collumfractuur inhoud en hoe je dit snel kan herkennen

- Legt de verschillen uit tussen een laterale, pertrochantere en subtrochantere fractuur

van het femur zijn

- Legt uit wat heupkopnecrose inhoud en waardoor dit kan ontstaan

- Benoemt de drie mogelijkheden voor behandeling van een collumfractuur en legt deze kort uit

- Legt uit wat een malleolairfractuur inhoud en benoemt de drie vormen

- Benoemt het verschil in locatie van beide fracturen van de bovenarm

- Legt uit welke behandeling er gedaan wordt bij een subcapitale humerusfractuur en

een humerusschachtfractuur

- Benoemt wat een greenstick fractuur is en bij welke leeftijdsgroep dit vaak voorkomt

Wat behoort tot je onderste extremiteiten?

Bekken ( darmbeen, zitbeen, schaambeen)
Heupgewricht en dijbeen
onderbeen
Voet

Met de onderste extremiteiten van het lichaam worden de benen, vanaf de heupen tot aan de voeten, bedoeld

Heupfracturen

> 75 jaar tgv een val
Meest voorkomend is de mediale collumfractuur ( dijbeenhalsfractuur)
Cave heupkopnecrose
Laterale collumfractuur
Petrochantere femurfractuur
Subtrochantere femurfractuur

De meest voorkomende heupfracturen die zich buiten het kapsel bevinden, zijn de:

laterale collumfractuur: deze fractuur ligt buiten het gewrichtskapsel;

pertrochantere femurfractuur: deze fractuur bestaat vaak uit meerdere fragmenten en is daardoor minder stabiel en stevig, de fractuurlijn loopt door de beide trochanters van het dijbeen;

subtrochantere femurfractuur; deze fractuur bevindt zich direct onder de trochanter major en komt zelden voor en als hij voorkomt, dan is dit bij zorgvragers met een ziekte waarbij de sterkte van het bot is aangetast.

Symptomen

Pijn in de lies
een bult, zwelling en blauwe plek op de heup
een korter been of een been dat naar buiten is gedraaid
Niet meer op het been staan
( het lukt niet om de hiel op te tillen in lighouding) 
het gewricht kan gemakkelijk buigen/ juist helemaal nite meer buigen

Waar zit de breuk

Chirurgische behandeling

mens-en-gezondheid.infonu.nl

 malleolair fractuur/ enkelbreuk

Een malleolaire fractuur is een fractuur van het enkelgewricht. Het kan een fractuur zijn van de binnenenkel (malleolus medialis), buitenenkel (malleolus lateralis), of aan de achterzijde van de malleolus (malleolus tertius). 

Wat behoort er tot de bovenste extremiteiten

Bovenarm ( humerus)
onderarm spaakbeen en ellepijp

De bovenste extremiteit bestaat uit de arm en de schoudergordel en is slechts door één gewricht met de romp verbonden: het gewricht tussen het sleutelbeen en het borstbeen. Dit is een klein en zeer beweeglijk gewricht en mede hierdoor is de arm op een losse manier verbonden met de romp

Fracturen aan de bovenarm

Fracturen van de bovenarm (humerus) zijn te verdelen naar de plaats van de fractuur, namelijk de subcapitale humerusfractuur en humerusschachtfractuur.

Greenstick/ twijgbreukje bij jonge kinderen. Botje is niet helemaal door

De subcapitale humerusfractuur bevindt zich net onder de kop van het opperarmbeen. 

Osteoporose en artrose

Les 4

- Legt uit wat osteoporose betekend

- Legt uit welke oorzaken, symptomen, onderzoeken en behandeling er zijn bij het

ziektebeeld osteoporose

- Legt uit wat artrose betekend en welke medische naam hiervoor vaak gebruikt wordt vanwege de gevolgen van deze ziekte

- Legt uit welke oorzaken, symptomen, onderzoeken en behandeling er zijn bij het ziektebeeld artrose

- Benoemt het verschil tussen primaire en secundaire vormen van artrose

- Benoemt welke leefstijladviezen aan zorgvragers gegeven worden rondom osteoporose en artrose

Osteoporose

Botten  verliezen hun stevigheid
Botmineraaldichtheid of botmassa zo laag wordt dat de botten broos worden dan spreken we van botontkalking of osteoporose
Sneller fracturen zonder directe oorzaak, vaker bij vrouwen
Behandeling: op de symptomen, pijnstilling, hormonen, voedingssupplementen, leefstijl 

vrouw, ouder dan 60, verstoorde hormoonhuishouding, schildklieraandoening, voedingsdeficienties, ongezonde leefstijl. weinig zonlicht (vitD) medicijnen ( cortico's, anti-epileptica, anti-hormonale therapie) breuken die ontstaan boven de 50jaar, laag BMI, aanwezigheid van osteoporose in de familie

Osteoporose ontstaat wanneer het bot sneller wordt afgebroken dan nieuw bot wordt aangemaakt. Het bot is een levend weefsel dat zich voortdurend vernieuwt. De aanmaak en de afbraak van botweefsel gaan hand in hand. De piekbotmassa of de maximale hoeveelheid botmassa die men opbouwt, wordt over het algemeen bereikt rond de leeftijd van 35 jaar. Daarna wordt minder bot aangemaakt dan er wordt afgebroken en neemt het "botkapitaal" af en wordt het beendergestel brozer. Hoe ouder men wordt, hoe meer bot verloren gaat. Bij vrouwen verloopt dit proces vanaf de menopauze sneller dan bij mannen. Dit verklaart waarom osteoporose vooral vrouwen treft. 

DEXA

Dual Energy X-ray Absorptiometry

Met rontgen meten we de botminderaaldichtheid van de onderste wervels en de heupen

Artrose

Degeneratie van het kraakbeen in het gewricht, hele gewricht is aangedaan!

 Bij artrose nemen de hoeveelheid en de kwaliteit van het kraakbeen af. De ruimte tussen de botdelen wordt kleiner en de uiteinden van de botten gaan tegen elkaar aan schuren

Kraakbeen beschadigd. Pijn en stijfheid als gevolg

Degeneratie is achteruitgang waarbij bepaalde eigenschappen verloren gaan. Degeneratie is het tegenovergestelde van progressie.

- Legt uit wat artrose betekend en welke medische naam hiervoor vaak gebruikt wordt vanwege de gevolgen van deze ziekte -> REUMA

artritis kan tot artrose lijden. Vandaar dat het belangrijk is om snel in te grijpen bij artritis aangezien dat alleen een ontsteking is

Voorkeursplaats

Nek, lage rug, schouders, pols, duim, heup, knie en enkel

Deze gewrichten lijden het meest onder overbelasting
Overbelasting door: overgewicht, langdurig verkeerde houding, zware werkzaamheden, erfelijkheid, 

Gewricht is onstabiel geworden

Welke kenmerken denk je dat artrose geeft?

pijn, later ook in rust pijn
( startpijn) Stijfheid van gewricht
crepitaties
onzeker lopen door spier minder getraind wordt, minder stabiliteit
Stand van gewricht kan veranderen
Kleine stokjes bot kunnen los raken

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van de klachten, de voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek en röntgenfoto’s. Eventueel wordt bloedonderzoek verricht, maar dat is voornamelijk om andere aandoeningen zoals reumatoïde artritis uit te sluiten.

Voorgescheidenis
LO
Bloedonderzoek: CRP, bezinking en anti-CCP test ( afweergeralateerde eiwitten in het bloed zogenaamde reumafacoren) 

Wat is primaire atrose
Wat is secundaire artrose?

Primaire artrose:
Artrose zonder aanwijsbare oorzaak noemen we primaire of idiopathische artrose. Hieronder valt ook de artrose die optreedt bij veroudering. Bij het ouder worden is artrose eigenlijk een normaal proces. 

Secundaire artrose:
Dit is artrose die veroorzaakt wordt door een onderliggende oorzaak, zoals een ongeluk of aangeboren scheefstand. Door belasting - onder andere door het eigen lichaamsgewicht - wordt er steeds meer kraakbeen afgebroken en steeds minder kraakbeen aangemaakt.

Behandeling

Pijnstilling ( ontstekingsremmend NSAID"S en maagbeschermers) 
Beweging ( zwemmen en fietsen) 
Ontsteking dan corticosteroïden injectie/ tablet

DMARD's 
zenuwblok overwegen
Uiteindelijk kan OK helpend zijn

DMARD’s (disease modifying antirheumatic drugs). Deze middelen beïnvloeden de afweerreactie en daarmee het proces van reumatoïde artritis. Ze worden vooral ingezet om gewrichtsbeschadigingen door de ontsteking te voorkomen. Het duurt vaak enkele maanden voordat de effecten van deze medicijnen merkbaar zijn

Begrippen

Osteoporose, artrose ( primair en secundair)  synovia
Reumatroide artritis
Gonartrose ( = artrose van kniegewricht)
Coxartrose ( artrose van heupgewricht
Spondylartrose ( artrose van wervelkolom) 

synovia ( gewrichtssmeer) 

Wat is het verschil tussen osteoporose en artose?

Het verschil is dus dat bij artrose de laag kraakbeen af neemt tussen de gewrichten en dat bij osteoporose de botdichtheid afneemt in het bot zelf

Welke leefstijladviezen zou je geven bij osteoporose en artrose?

Blijf in beweging
Eet gezond, voldoende calcium en vit D supplement
Let op uw gewicht, stop met alcohol en roken
Voorkom overbelasting, voorkom vallen
Voldoende rust

Evaluatie

Wat is een collumfractuur?
Wat is een malleolairfractuur?

Artrose treed op door....

Osteoprose komt voor bij......?

Huiswerk

Thieme opdrachten die bij A&P les 3 en 4 horen zie studiehandleiding
Pathologie n3/4 Paragraaf - eDition (thiememeulenhoff.nl)

Module 10, hoofdstukken 1.3, 1.5 en 1.6

 Pathologie n3/4 Paragraaf - eDition (thiememeulenhoff.nl)

Module 12, hoofdstuk 1.1.6