Herhaling Tijdvak 5 (1500-1600)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Veranderend mens- en wereldbeeld

Herhaling tijdvak 5 (1500-1600)

Kenmerkend aspect:
Het veranderende mens- en wereldbeeld en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

§ 5.1 De renaissance

• 
  

• 1500: einde van de middeleeuwen en begin vroegmoderne tijd
  
• In de 15e eeuw: ontstaan renaissance in Noord-Italiaanse steden
• Politiek: Steden zijn zelfstandig van de Paus. 
• Economische oorzaak: door handel middellandse zee groep 'nieuwe rijken' met een nieuw 'levensgevoel'
• Geografisch: In Italië waren restanten van de klassieke oudheid nog zichtbaar. 
• Cultureel: veel klassieke teksten werden weer gevonden

§ 3.1 Oorzaken renaissance

§ 5.1 De renaissance

• 
  

• Levensmotto verandert van 'memento mori' in 'carpe diem'
• Er ontstaat nieuwe aandacht voor klassiek erfgoed
• Belangrijke rol voor humanistische geleerden: zij bestudeerden werken uit de oudheid kritisch
• Homo universalis als opvoedingsideaal
• Snelle verspreiding door uitvinding boekdrukkunst

§ 3.1 Mentaliteitsverandering

§ 5.1 De renaissance

• 
  

§ 3.1 Kunst 

Middeleeuwen

• Veel christelijke thema's
• Collectief voorop
• Memento mori
• 2D (verticaal)

Renaissance

• Naast christelijke thema's ook wereldse thema's
• Individu voorop
• Carpe diem
• 3D (horizontaal)

Mentaliteit

Het begin van de Europese overzeese expansie

3.2 Ontdekkingsreizen

K.A. Het begin van de Europese overzeese expansie

Oorzaken ontdekkingsreizen

• Producten van de zijderoute worden steeds duurder vanwege de belastingen van de sultans + uiteenvallen Mongoolse Rijk
• Piraten op de Middellandse Zee. 
• Technische verbeteringen zeevaart: betere zeewaardige schepen en betere navigatie door bv kompas. 
• Christelijke vorsten willen het christendom verspreiden.
  
• Vorsten willen macht en rijkdom vergaren. 

Ondanks de gevaren van verre reizen wilden de Europeanen toch deze expedities uitvoeren. Waarom?

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

3.3 De Reformatie

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

Oorzaken reformatie 

• Misstanden binnen de RKK

Aflaathandel, corruptie, rijkdom

• Humanisme --> Mens centraal
• Uitvinding van de boekdrukkunst
•  Rijksdag van Worms 1521
• Vrede van Augsburg 1555
• Beeldenstorm 1566

Verschil Luther en Calvijn 

Calvijn                                                                      Luther

• God heeft bij je geboorte bepaald of je naar de hemel gaat of niet

• Je eert God het best door zo sober en zuinig mogelijk te leven

• Wanneer een vorst slecht is voor zijn onderdanen mag deze worden afgezet 

• Pas na je dood wordt bepaald of je naar de hemel gaat of niet

• Minder streng op soberheid 

• Een vorst is aangesteld door God, wie tegen hem in gaat gaat in tegen God

Rooms-katholiek

Protestantisme

Lutheranisme

Heiligenverering

Paus hoofd vd kerk

Zeven sacramenten

Calvinisme

Bijbel staat centraal

Geestelijken mogen niet trouwen

Tegen aflaat handel

Ontdekkingsreizen

Renaissance

Reformatie

Luther

Klassieke erfgoed

Europese expansie

Conquistadores

Cartografie

Cuius regio, eius religio

carpe diem

uomo universale

Aflaathandel

Een nieuwe republiek in Europa

Waardoor resulteerde de opstand in het ontstaan van de Republiek?

Zonder koning, maar met sterke stadhouders, kon de opstandige Unie zich toch handhaven door oorlog en vooral vanaf 1588 uitgroeien tot een onafhankelijke protestantse Republiek.