6.1 De opstand in Europees perspectief

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ontdekkers & hervormers

Regenten & vorsten

6.1 De opstand in Europees perspectief

KA 22: Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

strijd om geloof & centralisatie

Frankrijk

Duitse Rijk

Ottomaanse Rijk

Frankrijk

• hugenoten (Franse calvinisten)
• verdeling onder Franse adel
• Bartholomeusnacht 24 augustus 1572
• Edict van Nantes 1598

Duitse Rijk

• Karel V: Katholieke keizer
• Godsdienstoorlogen
• Godsdienstvrede van Augsburg 1555
• 1618: 30-jarige oorlog
• Vrede van Westfalen 1648

Ottomaanse Rijk

• Osman I
• Noord-Afrika, Balkan
• samenwerking verdeeld Europa
• 1529 voorkomen verovering Wenen
• Heilige Liga
• 1683 opnieuw Wenen belegerd
• Europese coalitie stopte Ottomaanse Rijk in Europa

Opdracht 3

a) Welke twee conflicten speelden er in Frankrijk in de 16e en 17e eeuw?

b) Hoe loste het Edict van Nantes een van beide (tijdelijk) op?

strijd om geloof & centralisatie

Frankrijk

Duitse Rijk

Ottomaanse Rijk

Karel V

Filips II

<img src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Portrait_of_Philip_II_of_Spain_by_Sofonisba_Anguissola_-_002b.jpg/266px-Portrait_of_Philip_II_of_Spain_by_Sofonisba_Anguissola_-_002b.jpg" alt="Filips II van Spanje"/>

<img src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Spanish_Empire_around_1580.png/260px-Spanish_Empire_around_1580.png" alt="Spaanse Rijk - Wikipedia"/>

<img src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Locator_Burgundian_Circle.svg/300px-Locator_Burgundian_Circle.svg.png" alt="Geschiedenis van de Habsburgse Nederlanden (1482-1556) - Wikipedia"/>

reformatie

• 1550 bloedplakkaten
• Karel V
• Het drukken, schrijven, verspreiden, bezitten van ketterse boeken en afbeeldingen was verboden
• het bijwonen van ketterse bijeenkomsten en het huisvesten van ketters was verboden
• Straf was doodstraf door brandstapel
• ketterij = majesteitsschennis

centralisatiepolitiek

• Filips II
• geschoolde ambtenaren, loyaal aan de vorst
• lokale adel voelde zich gepasseerd
• maar adel toestemming geven voor belastingen

Margaretha van Parma

Begin van de Opstand

• smeekschrift der edelen
• Margaretha van Parma stopte de vervolgingen
• Calvinisten kwamen in het openbaar samen
• Willem van Oranje wou compromis

beeldenstorm 1566

Hertog van Alva (ijzeren hertog)

Willem van Oranje

Oorlog 1568

• Alva werd gehaat en gevreesd
• 8950 mensen veroordeeld waaronder Willem van Oranje
• 60.000 mensen vluchten
• gewapend verzet van Willem van Oranje vanuit Duitsland
• watergeuzen succes in Den Briel

<img src="http://www.s2ep2.nl/wp-content/uploads/2019/04/Kaart1-BrielEmmerich.jpg" alt="Van Brielle naar Emmerich in 1572 | S2eP2"/>

unie van Utrecht 1579

• opstandige noordelijke gewesten verenigen zich samen (Unie van Utrecht)
• Zuidelijke katholieke gewesten bleven trouw aan de Spaanse vorst (Unie van Atrecht)

<img src="https://lh3.googleusercontent.com/proxy/_qcJPuB-DlzXq3u9eRfn7VtXJv-Zr9zdjIeSxRuz9hnKq2FVKFH9pM6FjK3pbPD9H4tcxeQ6P6NMgUcgpWLxPRGWtx3lKdxDkX6X96Arl3L6FVi-Q9nGVMXd04UMEhkEcwe6oILvApb0Uzv7dhXFTc7DtXVnmU0uuyW68b67yLvy_bfPKiF4mcBskIPPpbd6Q2BRyhVcCPDei5_2a1FfQEfp8DGGiSbQ8gS1aAVPG4kb" alt="steden en dorpen"/>

De Nederlandse opstand

1. oorzaak reformatie
2. oorzaak centralisatiepolitiek Karel V & Filips II
3. smeekschrift der edelen & Margaretha van Parma
4. Beeldenstorm
5. Hertog van Alva
6. Willem van Oranje & verzet
7. watergeuzen & Den Briel

unie van ... 1579

• Zuidelijke katholieke gewesten bleven trouw aan de Spaanse vorst (Unie van Atrecht)
• opstandige noordelijke gewesten verenigen zich samen (Unie van Utrecht)

<img src="https://lh3.googleusercontent.com/proxy/_qcJPuB-DlzXq3u9eRfn7VtXJv-Zr9zdjIeSxRuz9hnKq2FVKFH9pM6FjK3pbPD9H4tcxeQ6P6NMgUcgpWLxPRGWtx3lKdxDkX6X96Arl3L6FVi-Q9nGVMXd04UMEhkEcwe6oILvApb0Uzv7dhXFTc7DtXVnmU0uuyW68b67yLvy_bfPKiF4mcBskIPPpbd6Q2BRyhVcCPDei5_2a1FfQEfp8DGGiSbQ8gS1aAVPG4kb" alt="steden en dorpen"/>

plakkaat van verlatinghe

26 juli 1581

Filips II wordt afgezworen als heerser

onafhankelijkheidsverklaring van de noordelijke Nederlanden

op zoek naar een nieuwe vorst

•  hertog van Anjou
• Willem van Oranje
•  koningin Elizabeth I van Engeland
• Robert Dudley, graaf van Leicester

Republiek der 7 verenigde Nederlanden