Woordenschat H3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Programma

• Inzien grammaticatoets
• Theorie woordenschat H3
• Opdrachten in LessonUp
• Spreekwoorden
• Opdrachten in LessonUp
• Huiswerk

Lesdoelen

• Je weet en je kunt de betekenis van een woord raden met behulp van een voorbeeld
• Je vergroot je woordenschat

In Tokio is het op dit moment rustig, maar in andere metropolen, zoals New York of Londen, is de situatie heel anders.

Wat betekent 'metropool' en hoe kun je die betekenis uit de vorige zin halen?

Theorie Woordenschat H3: zoek een voorbeeld

In Woordenschat H1 en H2 heb je geleerd dat je de betekenis van moeilijke woorden soms in de tekst kunt vinden door een synoniem, omschrijving of definitie te zoeken.

Soms wordt de betekenis van een woord uitgelegd door het geven van voorbeelden. 

Zo'n voorbeeld zie je vaak:

• na een signaalwoord (zoals bijvoorbeeld, zoals, denk aan..)
• na een dubbele punt (Je kunt er van alles kopen: ondergoed, slingers, sokken, kerstverlichting enz)
• voorafgaand aan een moeilijk woord of begrip. (Tokio, Londen en New York zijn metropolen waar ...)

Bij middeleeuwse feesten denken we vaak aan ongemanierdheid. Maar vanaf de twaalfde eeuw gingen edelen zich ook aan tafel 'netjes' gedragen. Zo was het verboden jezelf te krabben en je neus te snuiten; boeren, je neus ophalen en spugen mochten alleen nog als je het keurig netjes deed.

In deze tekst staan voorbeelden van 'ongemanierdheid'. Wat betekent dat?

1. goede eigenschappen
2. onfatsoenlijkheid
3. schoon; bevorderlijk voor de gezondheid
4. veel en snel etend

Deze adviezen vonden edelen in de destijds populaire romans over moedige en beschaafde ridders, zoals de verhalen over Walewein en Ferguut.

In deze tekst staan voorbeelden van 'romans'. Wat betekent dat woord?

1. krantenberichten
2. romantische films
3. verzonnen verhalen
4. vlogs

In de middeleeuwen waren de belangrijkste deugden zelfbeheersing en beleefdheid.

In deze tekst staan voorbeelden van 'deugden'. Wat betekent dat woord?

1. goede eigenschappen
2. slechte eigenschappen
3. grappige eigenschappen
4. agressieve eigenschappen

Je mocht niet gulzig zijn: je mocht geen grote porties opscheppen, geen grote happen nemen en vooral niet te snel eten.

In deze tekst staan voorbeelden van 'gulzig'. Wat betekent dat woord?

1. van lekker eten houdend
2. slecht voor je gezondheid
3. veel en snel etend
4. niets voor iemand anders overlatend

Gesprekken mochten niet onbeschaafd zijn. Het was bijvoorbeeld heel onbeleefd iemand te onderbreken, met een volle mond of hard en met veel gebaren te spreken.

In deze tekst staan voorbeelden van 'onbeschaafd'. Wat betekent dat woord?

1. onaardig
2. ondoordacht
3. saai
4. ongemanierd

De tafelschikking was aan strakke regels gebonden. De gasten werden op volgorde van belangrijkheid aan tafel geplaatst. Aan de tafel op een verhoging zaten de gastheer en de voornaamste gasten. Hoe rijker de gast, hoe dichter hij bij de gastheer zat. De minder voorname gasten zaten aan de andere tafels.
In deze tekst staan voorbeelden van 'tafelschikking'. Wat betekent dat?

1. plaatsing van personen tijdens maaltijden
2. de indeling van de tafels over de ruimte
3. de plaatsing van de tafels
4. de verdeling van de tafels

De maatschappij was destijds hiërarchisch ingedeeld. boven aan de sociale ladder had je de koning en de adel, onderaan boeren en bedienden. Binnen de adel bestonden ook nog eens verschillende rangordes.

In deze tekst staan voorbeelden van 'hiërarchisch'. Wat betekent dit woord?

1. ouderwets
2. volgens een rangorde
3. willekeurig (zoals het uitkomt)
4. bijzonder

Welk bestek gebruikte de middeleeuwer? De vork bestond nog niet. Middeleeuwers aten met hun vingers en sneden eerst alles voor met hun eigen mes.

In deze tekst staan voorbeelden van 'bestek'. Wat betekent dat?

1. gereedschap
2. middel
3. voorwerp
4. eetgerei

De meeste gerechten, denk aan vlees- en vispasteien en stoofpotten werden met de handen gegeten.

In deze tekst staan voorbeelden van 'gerechten'. Wat betekent dat?

1. delen van een maaltijd, spijzen
2. zaken
3. stoofpotten
4. toetjes

Neuspeuteren en tijdens de maaltijd je nagels schoonmaken vond men niet hygiënisch. Iedereen waste zijn handen voor en na elk gerecht met geurig waswater dat bedienden over de handen van de gasten schonken.

In deze tekst staat een voorbeeld van 'hygiënisch'. Wat betekent dat?

1. vies; niet bevordelijk voor de gezondheid
2. beschaafd
3. gezellig
4. schoon; bevordelijk voor de gezondheid

Spreekwoorden en uitdrukkingen

Bij spreekwoorden en uitdrukkingen is er meestal sprake van figuurlijk taalgebruik. Er wordt een vergelijking gemaakt met de werkelijkheid en je moet de tekst niet letterlijk nemen

Voorbeeld:

'Met het verkeerde been uit bed stappen' betekent  dat iemand een slecht humeur heeft.

Welke uitdrukking herken je hier?

Welke uitdrukking herken je hier?

Welke uitdrukking herken je hier?

Welke uitdrukking herken je hier?

Huiswerk

• Neem de woorden en betekenissen van opdracht 1 (blz .84-85) over in je schrift (in deze LessonUp vind je de goede antwoorden)  en maken 1.4
• Maken opdracht 3 en zoek de betekenissen op van de spreekwoorden bij opdracht 6
• Zoek zelf een foto waarop een spreekwoord wordt uitgebeeld die je volgende les kunt oploaden!