Thema 7 paragraaf 7.2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Bestaan organen uit slechts één soort weefsel?

1. Ja
2. Nee

Organen worden opgebouwd uit twee of meerdere verschillende weefsels.

Voorbeelden van weefsels zijn: 

spierweefsel

epitheelweefsel (dekweefsel)

zenuwweefsel

bloedweefsel

botweefsel

slijmvliesweefsel

Een weefsel wordt opgebouwd uit een groep aaneengesloten cellen met dezelfde vorm en functie.

Bijvoorbeeld: zenuwcel - spiercel - botcel - trilhaarcel, etc. 

Nodig voor verbranding

Over na verbranding

Zuurstof

Koolstofdioxide

Water

(Energie)

Brandstof

Brandstof + zuurstof --------chemische reactie ----------- koolstofdioxide + water + energie

De rol van zuurstof bij het verbrandingsproces

Zuurstof speelt een essentiële rol in het verbrandingsproces, dat ook wel oxidatie wordt genoemd. Verbranding is een chemische reactie waarbij een brandstof (meestal een koolwaterstof, zoals benzine, hout of aardgas, maar ook glucose, vetten en eiwitten) reageert met zuurstofgas (O2) uit de lucht. Deze reactie produceert warmte, licht en vaak ook andere bijproducten, zoals koolstofdioxide (CO2) en water (H2O). 

Organisme

Orgaan stelsel

Orgaan

Weefsel

Cel

Voorkennis: Wat zijn organen en wat zijn geen organen?

orgaan

organisme

Is zuurstof een brandstof?

1. Ja
2. Nee

Zuurstof is géén voedingsstof. Alleen voedingsstoffen dienen als brandstof in ons lichaam. Zuurstof is wel nodig om de elektronen die vrijkomen bij de afbraak van voedingsstoffen op te vangen.  

Hebben insecten longen?

1. Ja
2. Nee

Je kunt de delen van het ademhalingsstelsel benoemen en hun werking beschrijven.

• Functie ademhalingsstelsel: opnemen van zuurstof in het bloed en afgeven van koolstofdioxide aan de buitenlucht.

• Luchtpijp vertakt zich in twee bronchiën. 
• Kraakbeenringen houden de luchtpijp en bronchiën altijd open. 

• Bronchiën vertakken zich in luchtpijptakjes.
• Aan het einde van de luchtpijptakjes zitten de longblaasjes: gaswisseling.

Je kunt uitleggen waarom het beter is om door je neus te ademen dan door je mond.

• Neusharen houden grove stukjes stoffen tegen.

• De weg vanuit de neus naar de longen is langer: meer tijd om de lucht op te warmen, vochtiger te maken en schoner.

• Reukzintuig waarschuwt ook voor gevaren, zoals bedorven voedsel of gevaarlijke stoffen.

Je kunt beschrijven hoe je de lucht in je longen ververst.

• Door de inademing en uitademing wordt de borstholte afwisselend groter en kleiner.

• Longen zitten met vlies vast aan borstkast (longweefsel is elastisch).

• Door de borstademhaling bewegen de ribben omhoog doordat de tussenribspieren samentrekken en daarbij trekken ze de longen die met het borstvlies vastzitten aan de borstkast mee, waardoor de longinhoud groter wordt en de longen zich kunnen vullen met lucht. Het mechanisme wat hier een rol speelt heeft met luchtdruk te maken: onderdruk en bovendruk. 

• Ook kan de longinhoud vergroot worden door de buikademhaling, waardoor de middenrifspier omlaag gaat en zodoende meer ruimte gecreëerd wordt in de borstholte. 

01:06

Welke spieren spelen een belangrijke rol bij de borstademhaling?

01:02

Welke spier speelt een belangrijke rol bij de buikademhaling?

0

Je kunt de gevolgen van drie veelvoorkomende longziekten benoemen.

• Astma: ontsteking van de luchtpijp door prikkelende stoffen.

• COPD: chronic obstructive pulmonary disease:

• Chronische bronchitis: ontstekingen van de slijmvliezen
• Longemfyseem: longblaasjes zijn stuk.

Hierover komt op de toets geen vraag.

keelholte

luchtpijp

neusholte

strottenhoofd

Waar stroomt lucht vanuit de neusholte naartoe?

Wat wordt door de huig afgesloten tijdens het slikken?

Wat wordt door het strotklepje afgesloten tijdens het slikken

Wat zit aan het begin van de luchtpijp?

De mond

De slokdarm

De maag

De darmen

    Welke van de voedingsstoffen moet je verteren?

WEL verteren

NIET verteren

vetten

Koolhydraten

vitamines

eiwitten

mineralen

water

01:42

Hoe wordt de beweging genoemd die ervoor zorgt dat de voedselbrij door de slokdarm richting de maag gestuwd wordt? Deze vindt ook plaats in de maag en het darmkanaal.

Peristaltische beweging

02:02

Peristaltische beweging

Uitleg: kringspieren trekken samen en lengtespieren ontspannen zich. Dit zorgt voor een golvende bewegingen waardoor de voedselbrij door het verteringsstelsel gestuwd wordt. 

Wat is het gevolg van slecht functionerende
trilhaarcellen in het neusslijmvlies?
Beschrijf in je eigen woorden en gebruik
daarbij de begrippen die in deze vraag benoemd worden.

                                  Wat is de functie?

speeksel

maagsap

gal

darmsap

alvleessap

voedsel smeuig maken,
start vertering van zetmeel

doden bacterien
vertering eiwitten

emulgeert vetten:
grote vetdruppels worden kleine vetdruppels

afronden van de vertering van eiwitten en koolhydraten

de vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten

Enzymen zitten in verteringssappen en helpen bij het verteren van voedingsstoffen. Enzymen zorgen ervoor dat de vertering van voedingsstoffen                   gaat. Door je voedsel te kauwen,                          je het oppervlak. Hierdoor zijn de voedingsstoffen in het voedsel                            bereikbaar voor de enzymen.

vergroot

sneller

beter

Thema 8 paragraaf 8.1 Bloed

• Je kunt de delen waaruit je bloed bestaat benoemen en van ieder deel de functie beschrijven.
• Je kunt uitleggen hoe je bloed stoffen door je lichaam vervoert.
• Je kunt beschrijven wat er door inspanning in je lichaam veranderd.

Samenstelling van het bloed

Bloed is een vloeibaar weefsel en bestaat uit:

• bloedplasma (vervoert bijna alle stoffen)
• bloeddeeltjes:
• rode bloedcellen: transport van zuurstof en koolstofdioxide. Deze cellen hebben geen celkern, maar wel een vaste vorm. Ze bevatten hemoglobine (een eiwit) met een ijzer-molecuul erin.  
• witte bloedcellen: - onschadelijke maken van bacteriën  en schadelijke stoffen - maken van afweerstoffen (antistoffen). Deze cellen hebben wel een celkern, maar hebben geen vaste vorm.  Wel makkelijk om uit de bloedvaten naar de weefsels te kunnen gaan. 
• bloedplaatjes: bloedstolling (stukjes cellen) - zorgen dat er fibrinedraden gevormd worden door afscheiding van het stofje fibrinogeen.

Witte bloedcellen

Context: eencellige organismen (amoebe die een pantoffeldiertje door middel van fagocytose verslindt).

Zelfde principe gebruiken witte bloedcellen (fagocyten) om bacteriën en schadelijke stoffen in ons lichaam te vernietigen). Witte bloedcellen kun je beschouwen als de soldaten in ons lichaam. 

Vond je de uitleg over de onderwerpen duidelijk?

Ja

Redelijk

Nee

Over welk onderwerp heb je nog een vraag?

Huiswerk

Opdrachten paragraaf 8.1

2 - 4 - 6 - 7 - 8 - 10 - 11 - 13 - 14 - 15 - 17 - 18 - 22 - 24 - 27

Deze opdrachten samen met de opdrachten van paragraaf 8.2 dienen donderdag af te zijn.