Herhaling en examenvragen tijdvak 5 en 6

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Herhaling en examenvragen tijdvak 5 en 6

Wat gaan we doen?

• herhalen kenmerkende aspecten tijdvak 5
• herhalen stof tijdvak 5
• herhalen kenmerkende aspecten tijdvak 6
• herhalen stof tijdvak 6
• oefenen met examenvragen

1. In 1538 stierf de Maastrichtse geleerde Mattheus Herbenus. Zijn bibliotheek bevatte een kostbare uitgave van de Geographica van de Griekse historicus en geograaf Strabo (64 v.Chr.-23 na Chr.), een soort encyclopedie van de toen bekende wereld.
De belangstelling van Herbenus past bij twee verschillende kenmerkende aspecten van zijn tijd.

2p Toon dit aan.

Antwoord vraag 1

maximumscore 2

Kern van een juist antwoord is:

De belangstelling van Herbenus voor (twee van de volgende):

• geografie past bij 'het begin van de Europese overzeese expansie'.

• vroeger wetenschappelijk werk past bij 'het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling'.

• een Griekse wetenschapper / een wetenschapper uit de klassieke oudheid past bij 'de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid'.

2. Bekijk het schilderij.

Dit schilderij speelde een rol in de propaganda tijdens een conflict in de zestiende eeuw.

Leg, telkens met het schilderij, uit: (6p)

− over welk conflict het hier gaat en

− welke kant de schilder kiest in dit conflict en

− dat het schilderij als propaganda kan worden gebruikt.

Antwoord vraag 2

maximumscore 6

Uit het antwoord moet blijken:

• dat het schilderij gaat over de protestantse reformatie (die splitsing van de christelijke kerk in Noordwest-Europa ten gevolge had), wat weergegeven wordt door de rooms-katholieken en de hervormers tegenover elkaar af te beelden en 2

• dat de schilder de kant kiest van de hervormers, omdat hun argumenten zwaarder wegen/de Bijbel meer gewicht in de schaal legt dan de rooms-katholieke kerkelijke attributen 2

• dat het schilderij als propaganda gebruikt kan worden, omdat het een eenzijdige weergave is van het standpunt van de kerkhervormers die als winnaars in het debat worden geschilderd 2

Antwoord vraag 3

maximumscore 2

Uit het antwoord moet blijken dat:

• de Nederlandse Opstand gezien kan worden als een voorloper van de democratische revoluties van de achttiende eeuw, omdat het daarbij ook ging om verzet tegen het vorstelijk absolutisme 1

• de Republiek vrijwel de enige staat in Europa zonder vorstelijk staatshoofd was / de landen om de Republiek heen allemaal monarchieën/koninkrijken waren 1

Vraag 4

4. In 1598 werd in Frankrijk het Edict van Nantes uitgevaardigd. Dit maakte een einde aan de burgeroorlog tussen katholieken en protestanten. In 1685 trok koning Lodewijk XIV (1638-1715) het edict weer in, omdat hij één godsdienst in zijn land wilde. Veel Franse protestanten vluchtten toen naar de Nederlandse Republiek.

4p Noem twee redenen waarom veel Franse protestanten juist naar de Republiek vluchtten en leg uit dat het beleid van Lodewijk XIV paste bij het absolutisme van veel vorsten in de zeventiende eeuw.

Antwoord vraag 4

maximumscore 4

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Veel Franse protestanten vluchtten juist naar de Republiek, omdat

(twee van de volgende): 2

− daar officieel gewetensvrijheid bestond/niemand voor zijn geloof  vervolgd kon worden/veel verschillende geloofsrichtingen bestonden naast de officiële godsdienst.

− het een protestants land was.

− ze daar handelscontacten hadden/omdat zijzelf vaak koopman of ambachtsman waren en in de Republiek hun beroep konden

uitoefenen.

• De absolute vorsten van de zeventiende eeuw streefden naar een sterk, centraal geregeerd koninkrijk (adel, steden, regionale belangen en maatschappelijke organisaties waren ondergeschikt aan de centrale macht) 1

• In dat beleid paste het om maar één godsdienst toe te laten (dat versterkte de eenheid) 1

Bij dit schilderij geeft het Rijksmuseum de volgende toelichting:

Een schilderij van een opperkoopman van de VOC (de Verenigde Oostindische Compagnie) in Hollandse kleding, vermoedelijk Jacob Mathieusen en zijn vrouw. Achter de koopman en zijn vrouw staat een slaaf met een parasol. Dit was in Azië een teken van macht. Op de achtergrond de retourvloot op de rede van Batavia op Java.

Vraag 5

5. Gebruik de bron. op de vorige slide

Een bewering:

Dit schilderij illustreert verschillende aspecten van de zeventiende eeuw, namelijk 1. de economische bloei en 2. de culturele bloei van de Republiek en 3. het ontstaan van wereldwijde handelscontacten.

3p Maak voor elk van deze drie aspecten duidelijk dat het schilderij dit aspect illustreert.

Antwoord vraag 5

Maximumscore : 3 

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Het schilderij illustreert:

• de economische bloei van de Republiek, want op het schilderij zijn handelsschepen te zien die volgeladen zijn voor de terugreis naar de Republiek / blijkbaar hadden kooplieden genoeg geld om schilderijen (van zichzelf en hun vrouw) te laten maken 1

• de culturele bloei van de Republiek, omdat veel burgers zich (op een schilderij) lieten afbeelden 1

• het ontstaan van wereldwijde handelscontacten, want het schilderij toont de haven van Batavia waar de Hollandse koopman en zijn vrouw wonen / Hollandse/Europese schepen in Azië 1