Leerpad 5 'Bestaansmiddelen'

• Mens en wereld
• HBO
• Studiejaar 2

Leerpad 5 - Bestaansmiddelen 

PV2VMW Vakoverzicht Mens en wereld

'Een koffer vol Nederland'

Pabo Hogeschool Leiden

Waar leven mensen van? Sleep naar de juiste afbeelding.

jagen-verzamelen

gewassen en vee

ambacht

industrie

informatie

Bekijk de tijdbalk vanuit de Nederlandse geschiedenis. Waar leefden - vroeger en nu - de meeste 'Nederlanders' van? Sleep naar de juiste plek op de tijdbalk.

jagen-

verzamelen

gewassen en vee

ambacht, ge-wassen en vee

industrie

informatie

ambacht, ge-wassen en vee

gewassen en vee

Vanaf ±1800 verandert er veel in het leven van mensen.

Welke nieuwe beroepen en werkplekken komen er dan bij? Noem er een aantal.

Leerdoelen

Je kunt aan het einde van deze thuisles ….

- de vraag beantwoorden op welke wijze mensen in hun bestaan voorzien: vroeger en nu;

- aangeven welke factoren van invloed zijn op wat waar geproduceerd wordt;

- uitleg geven over economische sectoren: primair, secondair en tertiair;

- de vraag beantwoorden waarom bepaalde bedrijven en diensten zich op bepaalde plekken vestigen.

'Ook na de coronacrisis willen Nederlanders graag deels blijven thuiswerken .' 

Wie zijn die Nederlandse werkenden? 

Hiervan zijn er 13,2 miljoen mensen in de leeftijd van 15-75 jaar: de groep potentieel werkenden

Hoeveel van die Nederlanders (15-75 jaar) vormden
de beroepsbevolking in 2022?

1. 5 miljoen
2. 7 miljoen
3. 10 miljoen
4. 11 miljoen

Waar werken deze 9,9 miljoen mensen?

Primaire sector: 

landbouw - visserij - mijnbouw

Secundaire sector: 

ambacht - industrie

Tertiaire sector: 

- Commerciële dienstverlening 

- Niet-commerciële dienstverlening (deze laatste wordt ook wel de vierde/quartaire sector genoemd) 

Dienstenmaatschappij. Welvarende landen als Nederland: klein aandeel primaire sector en groot aandeel tertiaire sector.

Sterk agrarisch. In arme landen als bijvoorbeeld Soedan en Nigeria: klein aandeel tertiaire sector en groot aandeel primaire sector.

Dit zijn landen als Maleisië en Brazilië : niet echt rijk, wel al veel industrie

Doe een schatting. Welk percentage van de beroepsbevolking is werkzaam in de primaire, de secundaire en de tertiaire sector in Nederland?

Primaire sector

• Landbouw (akkerbouw, tuinbouw, veeteelt en bosbouw), 

visserij en mijnbouw.

• producten direct uit de natuur. 

• In Nederland wordt bijna 70% van de bodem gebruikt voor de landbouw, terwijl slechts 1,5 % werkzaam is in deze sector. 

Klimaat

• Wat op een bepaalde plaats geproduceerd kan worden hangt samen met de temperatuur, de neerslag en de hoeveelheid zonneschijn. 

• In een gematigd gebied met een zeeklimaat als Nederland groeien gewassen als aardappelen, mais, appels, peren, bieten en koolgewassen. 

• In onze kassen worden er subtropische omstandigheden nagebootst voor de teelt van onder andere tomaten, paprika's en aubergines. 

Welvaart

• De opbrengst per hectare grond is in Nederland veel hoger dan in veel arme landen waar nog veel werk met de hand wordt gedaan en er bijvoorbeeld nauwelijks geld is voor irrigatie.

•  Door intensivering van het bodemgebruik is de productie per hectare van de Nederlandse land- en tuinbouw groot. Met dank aan machines, irrigatie, kunstmest, bestrijdingsmiddelen, uitgebalanceerd veevoer en goed landbouwkundig onderwijs. 

Afname boerenbedrijven

In 2000 telde NL ruim 95.000 boerenbedrijven, in 2018 waren er dat nog maar 54.000, terwijl het aantal hectare landbouwgrond nauwelijks is afgenomen (CBS 2019)

Er wordt enorm veel efficiënter gewerkt in de landbouw, maar dat zorgt niet voor hogere inkomens. Er zijn veel boeren die moeilijk rond kunnen komen.  Volgens het CBS komt dat verschil voor een belangrijk deel doordat er wereldwijd steeds meer aanbod op de markt is, waardoor de verkoopprijzen naar beneden gaan en er dus minder verdiend wordt aan producten. Ook zijn de kosten omhoog gegaan doordat diervoeding en aardgas voor het verwarmen van de kassen juist duurder werden

Boeren proberen ook andere inkomstenbronnen aan te boren, bijvoorbeeld door een bed&breakfast of een zorgboerderij op te zetten. 

Schoolklassen kunnen een educatief bezoek brengen. Of boeren laten bezoekers zelf appels plukken of zelf kaas maken. 

Bestudeer deze kaart (zoom in!) Waar vind je met name akkerbouw in Nederland? Waar vee-houderij? En tuinbouw? 

Akkerbouw

Akkerbouw vind je vooral op de zeekleigronden in het noorden en zuidwesten en in de IJsselmeerpolders. Aardappelen, tarwe, suikerbieten en vooral snijmais dat gebruikt wordt als veevoer wordt hier verbouwd. Onze aardappelen worden over de hele wereld geëxporteerd.

Veehouderij

Intensieve veehouderij vind je grotendeels op de zandgronden van Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. Melkveehouderij komt voor in het hele land, maar vooral in Friesland, Noord- en Zuid-Holland. 

Tuinbouw

Dit is qua productieomvang de grootste agrarische sector van Nederland. Zo is Nederland de grootste exporteur van bloemen bloembollen ter wereld. Glastuinbouw is met name te vinden in het Westland en Zuid-Holland. Komkommers, paprika's, tomaten, sla, aardbeien.... 

Bosbouw

De Nederlandse bosbouw is vooral gericht op natuurbehoud en landschapsbeheer en niet zozeer op hout als grondstof voor de industrie. 

Wat is qua productieomvang de grootste agrarische sector in Nederland?

1. Akkerbouw
2. Veeteelt
3. Tuinbouw
4. Bosbouw

Visserij

Nederland kent een lange traditie van visserij. Op de binnenwateren wordt gevist naar o.a. paling (IJsselmeer) en schelpdieren (Zeeland). Voor de kust naar garnalen en op zee naar o.a. haring, kabeljauw, schol en tong. 

Welke delfstoffen worden via mijnbouw gewonnen in Nederland? Noem er minimaal 4

Ambacht

Bijvoorbeeld een meubelmakerij. Een tafel op maat? Door maatwerk te bieden kan geconcurreerd worden met de industrie. 

Industrie

Massaproductie. Bijvoorbeeld een timmerfabriek die standaard tafels levert.

Secundaire sector

Dit is de sector die bestaat uit ambacht en industrie en waar de grondstoffen uit de primaire sector verwerkt worden tot halffabrikaten of eindproducten.

Waar vind je dit?

Footloose

Zware industrie bestaat uit bedrijven die zware grondstoffen gebruiken als steenkool, ruwe olie en ijzererts. Denk aan hoogovens en chemische industrie. Leveren vaak halffabrikaten

Lichte industrie - hier worden grondstoffen en halffabrikaten verwerkt tot eindproducten. Denk aan textielindustrie, hightechindustrie, voedselindustrie.

Tertiaire sector

Dit zijn alle beroepen waarbij een dienst verleend wordt mét een winstoogmerk (profit) of zónder winstoogmerk (non-profit). 

Profit

Non-profit

Banken

Transport

Onderwijs

Gezondheidszorg

Horeca

Theaters

Brandweer

Gemeente

Bakker

Grondstof of afzetmarkt

Arbeid

Infrastructuur

Agglomeratievoordelen

Voorzieningen

Waar en waarom daar?
De plaats waar een bedrijf (industrie of dienst) zich bij voorkeur vestigt, hangt af van een aantal factoren.
Noem minimaal 3 van die vestigingsplaatsfactoren.

primaire sector

secundaire sector

tertiaire sector

Zie de sleepvraag hiervoor. Maak zelf zo'n vraag.
Zoek drie afbeeldingen van een beroep/ product/ ambacht/ industrie/ dienst en geef aan bij welk van de drie sectoren je gekozen afbeeldingen horen.