H C De Republiek 1 1515 - 1572

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

1. Opstand der Nederlanden (1515-1572)

• Kenmerkende aspecten:
• 1. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
• 2. Het begin van staatsvorming en centralisatie.
• 3. De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

Hoofdvraag: waardoor werd de opstand veroorzaakt?

• Beleid Karel V (1515 - 1555):
• belastingen in ruil voor privileges steden >
• sterkere positie steden
• Belang Karel V: centralisatie >
• - Brussel centraal bestuur en
• - ambtenaren in dienst (tkv de adel)
• - Collaterale Raden 
• Gevolg: groeiend verzet vanuit steden en adel 
• Verzet ook door bestrijden Reformatie:
• 
  

Reformatie:

• Luther (1517: 95 stellingen) 
  
• Rijksdag te Worms (1521) > verbanning  Luther >
  
• steun keurvorst van Saksen
  
• door boekdrukkunst snelle verspreiding ideeën van de hervorming >
• Vrede van Augsburg (1555):
• 'wiens gebied, diens godsdienst'

Calvijn (1509-1564)

• Frans-Zwitserse geleerde
• veel aanhangers in de Ned.
• enkele verschillen met Luther
• 1. lagere overheden mogen zich verzetten tegen de vorst 
• 2. onderdanen mogen zonder toestemming van de vorst een kerk oprichten

'de zielenvisserij' - Van der Venne, 1614

Begin van de Opstand:

• Verzet tegen plakkaten >
• aanbieden van smeekschrift (april 1566)
• Margaretha van Parma schort vervolgingen op >
• grotere opkomst bij hagepreken >
• Beeldenstorm >
• komst Alva (1567):
• 'Raad der Beroerten' (Bloedraad) >
• vele vluchtelingen o.a Willem van Oranje

Willem van Oranje (1533-1584)

• geboren op slot Dillenburg (Dld)
• stadhouder in Holland,Zeeland,Utrecht
• 1568: Slag bij Heiligerlee (Gr) >
• begin 80-jarige oorlog

0

Slag bij Heiligerlee

Monument bij Heiligerlee

Graaf Adolf van Nassau is omgekomen bij dit militaire treffen tussen Alva en Willem van Oranje

Watergeuzen

• Watergeuzen succesvoller dan Oranje:
• 1572: Inname van Den Briel >
• steeds meer steden kiezen de zijde van de Opstandelingen
• Statenvergaderingen in Noordeijke Ned. erkennen Willem als stadhouder !!!!
• 1574: Ontzet van Leiden
• 1576 pacificatie
• 1578: Alteratie van Amsterdam

leg uit waarom het benoemen van Oranje als stadhouder een daad van verzet tegen de Spanjaarden was

Paragraaf 2: Geboorte van de Republiek 1572-1588

Wat heb je de vorige lessen geleerd over de oorzaken van de Opstand?
(In drie zinnen)

Verzet en succes

Na 1566 Hertog van Alva als nieuwe landvoogd

Alva stelt Bloedraad in en 10e penning 

1568 Oranje stelt een leger samen; begin oorlog  

1572 Succes in Den Briel,   Leiden, maar ook verliezen  

1573 Requesens als landvoogd

1576 Spaanse furie en rellen  Pacificatie van Gent (gewetensvrijheid)  

Bekijk de bron: wat was de hoofdreden waarom de pacificatie werd gesloten?

Pacificatie van Gent november 1576

Afspraken:

• Spaanse soldaten het land uit.
• tegen centralisatie
• geen vervolging van andere gelovigen

Fasen naar de onafhankelijkheid

Nieuwe landvoogd Hertog van Parma 

A 1579 unie van Atrecht en Utrecht 

B 1580 vogelvrijverklaring  

C 1581 plakkaat  Zoektocht naar nieuwe vorst, tegenslagen  1584 Willem van Oranje dood  1585 Val van Antwerpen 

D 1588 Armada en Republiek  Republiek wordt een statenbond van 7 gewesten  

Wanneer werd de Spaanse Armada verslagen?

1. 1544
2. 1555
3. 1588
4. 1622

Plakkaat van Verlatinge

1. 1579
2. 1581
3. 1588
4. 1648

Wanneer vond de Val van Antwerpen plaats?

1. 1566
2. 1575
3. 1585
4. 1601

De Republiek werd uitgeroepen in

1. 1581
2. 1576
3. 1578
4. 1588

In de Nederlanden was géén vorst,

(itt de situatie in het buitenland)

maar lag het bestuur in handen van de rijke burgers (Holland/Zeeland)

XXX

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

het gewest Holland betaalde 60 % van de defensielasten

STATEN GENERAAL ZIJN VERANTWOORDELIJK VOOR ....

1. BINNENLANDS BELEID + MILITAIR BELEID
2. BUITENLANDS BELEID + RECHTSPRAAK
3. BINNENLANDS BELEID + REGENTEN
4. BUITENLANDS BELEID + MILITAIR BELEID

Na 1588 Goude Eeuw

stadhouder prins Maurits van Oranje                                (1576 - 1625)

Johan van Oldenbarnevelt raadspensionaris (1547 - 1619)

Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt op het Binnenhof

Standbeeld Van Oldenbarnevelt, tegenover het Binnenhof

Waardoor had Holland een overwicht in het bestuur?

1. Ze betaalden de meeste uitgaven
2. Ze waren het grootst
3. Ze waren militair sterk
4. Dat was gewoon zo bepaald

0

Vrede van Munster?

1. 1622
2. 1642
3. 1648
4. 1652

Hieronder staan vier zinnen die te maken hebben met het einde van de VOC. Geef van elke zin aan of het  een oorzaak of een gevolg is van het einde van de VOC. Sleep de zinnen naar de juiste plek.

Oorzaken

Gevolgen

De VOC had grote concurrentie vanEngeland.

Door de vierde Nederlands-Engelse oorlog had de VOC geen inkomsten meer.

De VOC voerde een slecht financieel beleid.

De bezittingen van de VOC kwamen in handen van de Nederlandse staat.